تجربه توسعه بندر شهید رجایی برای سایر بنادر کشور

بندر راهبردی شهید رجایی یکی از ۷۱ فعال و در عین حال بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور است که از دهه ۶۰ تاکنون پذیرای میلیاردها تُن کالای ترانزیتی، صادراتی و وارداتی به داخل و خارج از کشور بوده و امروز هم توانسته از تحریم‌های ظالمانه آمریکا عبور کند.

قرارگرفتن در دهانه ورودی خلیج‌فارس و تنگه هرمز، بهره‌مندی از تجهیزات مدرن، اتصال به شبکه بین‌المللی ریلی، امکان واگذاری زمین و دیگر امکانات به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و ده‌ها مزیت دیگر موجب شده تا بندر شهید رجایی بندرعباس به یکی از موفق‌ترین سازمان‌های بندری در خاورمیانه تبدیل شود.

دراین شرایط سخت کرونا و تحریم همچنان پرچم بندر شهید رجایی در زمینه صادرات و واردات بالاست و همواره خبرهای خوبی از آن شنیده می‌شود تا مردم در زمینه کالاهای اساسی و مواد اولیه وتجهیزات دغدغه‌ای نداشته باشند.

از طرفی تحریم‎های بین‌المللی و شیوع ویروس کرونا مانع از توسعه زیرساخت‌های بندری در مجتمع بندری شهید رجایی نشد و دولت دوازدهم در آخرین ماه‌های فعالیت خود توانست با ایجاد یک پست اسکله و افزودن ۳۱ هکتار به پسکرانه این بندر، حلقه تحریم را در صنعت دریایی و بندری بشکند که نشان از توسعه شتابان بزرگترین بندرتجاری و کانتینری دارد.

طرح‌های مهم دریایی و بندری در شرایط سخت آغاز شد

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی تیرماه امسال درمراسم بهره‌برداری از الحاق ۳۱ هکتار پسکرانه در اسکله شهید رجایی به اهمیت این طرح‌ها، سهولت صادرات و توسعه سرمایه‌گذاری اشاره کرد و گفت: افتتاح این طرح‌های بزرگ و مهم دریایی و بندری در شرایطی است که کشور با سخت‌ترین تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا روبرو است.

محمد راستاد با بیان اینکه امروز ۳۱ هکتار پسکرانه در اسکله شهید رجایی وجود دارد که امکان پهلوگیری کشتی‌ها تا ظرفیت ۱۸ هزار و ۴۰۰ TEU را دارد، افزود: ناوگان کشتیرانی کانتینری امروز به دنبال استفاده از کشتی‌های بزرگ است، لذا بنادری در گردونه کشتی‌های کانتینری قرار می‌گیرند که قابلیت پذیرش کشتی‌های بزرگ را داشته باشند.

وی با بیان اینکه اعماق کانال‌های ورودی بنادر افزایش پیدا کرده است، گفت: سه پست اسکله نفتی برای پهلودهی کشتی‌های نفتکش در بندر شهید رجایی به بهره‌برداری رسید که موجب تسهیل صادرات نفتی خواهد شد.

از طرفی تدوین استراتژی و ایجاد مراکز صنعتی و سرمایه‌گذاری حوزه نفتی در حاشیه دریای عمان و خلیج فارس از اصول پدافند غیرعامل کشور خواهد بود که تعالی کشور در مسیر توسعه دریا محور را سبب می‌شود، موضوعی که در سال‌های اخیر از سوی دولت‌مردان و صاحب‌نظران اقتصادی مورد توجه و تاکید قرار گرفته اقتصاد دریامحور است.

محمدرضا اله‌یار، معاون مهندسی و توسعه امور زیربنایی سازمان بنادر و دریانوردی نیز ۲۶تیرماه امسال گفت: تجهیز و بهره‌برداری از اسکله‌های نفتی بندر شهیدرجایی سالانه ۲۶میلیون تن به ظرفیت نفتی این بندر اضافه می‌کند.

مدیرمنطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی نیز در اهمیت بهره‌برداری از سه پست اسکله نفتی در بندرخلیج‌فارس نیز گفت: با بهره‌برداری از این اسکله‌ها که از نوع شمع و عرشه و با امکان پهلوگیری شناورهای نفتکش ۱۰۰ هزار تنی است، زیرساخت لازم برای صادرات سالانه ۳۴ میلیون تن فرآورده‌های نفتی شامل بنزین، گازوییل، نفتا، میعانات گازی، نفت کوره و سوخت شناورها فراهم می‌شود و ظرفیت صادرات فرآورده‌های نفتی از بندر شهید رجایی ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

به گفته محمدی کرجی‌ران، این اسکله‌های نفتی به طول یک هزار و ۳۰۰ متر، ۸۵۰ متر عرشه و ۱۶ متر عمق در ضلع شرقی حوضچه  بندر شهید رجایی واقع شده که ساخت آن‌ها با قابلیت پذیرش شناورهای بزرگ نفتی با اتکا بر توان داخلی صورت گرفته است.

وی ادامه داد: امروز خوشبختانه در بنادر استان هرمزگان برای انواع کالاها و کشتی‌ها، اسکله و پایانه‌های مخصوص وجود دارد که قابلیت خدمات‌دهی دارند و در سه سال اخیر و با وجود تحریم‌های سخت، سازمان بنادر و دریانوردی به ویژه بنادر هرمزگان توانسته در تخلیه و بارگیری کالا عملکرد مناسبی داشته باشد.

اثبات ناکارآمدی تحریم‌ها با بومی‌سازی دانش بندری

در راستای تأثیر توسعه بندر شهید رجایی و عوامل مؤثر بر آن در توسعه تجاری کشور» یکی از موضوعات مهم و جدی که برای مدیران سازمان بنادر و دریانوردی کشور و استان هرمزگان حائزاهمیت می‌باشد و تلاش‌های زیادی تاکنون صورت گرفته، «بررسی روند پیشرفت فاز سوم طرح توسعه بندر شهید رجایی است که بهره‌برداری از یک پست اسکله و ۳۱هکتار بارانداز پایانه کانتینری بندرشهید رجایی و همچنین سه پست اسکله نفتی در بندر خلیج‌فارس در ۲۴ تیرماه سال ۱۴۰۰ و آیین بهره‌برداری از ۱۶ طرح زیربنایی سازمان بنادر کشور در همین راستا صورت گرفت.

مرحله سوم طرح توسعه بندر شهیدرجایی و سه پست اسکله نفتی، ۲ مگاپروژه توسعه‌ای هستند که در قالب طرح‌های سال جهش تولید برای سازمان بنادر و دریانوردی تعریف شده است.

مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان گفت: مرحله سوم طرح توسعه بندر شهید رجایی شامل احداث سه پست اسکله به طول ۱۴۰۰ متر است که امکان پهلوگیری شناورها با ظرفیت ۱۸ هزار و ۴۰۰ TEU  را فراهم می‌کند و از سویی جایگاه بندر شهید رجایی را در رقابت با سایر بنادر منطقه ارتقا خواهد داد.

علیرضا محمدی کرجی‌ران در گفت‌وگو با ایرنا اظهارداشت: طرح توسعه بندر شهید رجایی چه در بحث طراحی و چه در حوزه ساخت کاملاً به شکل بومی و با تکیه بر توان داخلی درحال انجام است.

وی ادامه داد: با اجرای کامل مرحله سوم طرح توسعه بندرشهید رجایی؛ ظرفیت اسمی تخلیه و بارگیری ترمینال کانتینری بندرشهید رجایی از ۳.۶  به ۸.۴ میلیون TEU افزایش پیدا می‌کند.

وی با بیان اینکه بهره‌گیری از این تجهیزات کمک می‌کند تا عملیات جابه‌جایی انواع کالای نفتی و غیرنفتی در بزرگترین بندر تجاری کشور بدون کوچک‌ترین آسیبی انجام شود، تصریح کرد: سازمان بنادر و دریانوردی تجهیزات و شناورهای مورد نیاز کشور را به سازندگان داخلی سفارش داده است که این امر ضمن باعث فعال شدن بیش از پیش صنایع دریایی کشور می‌شود.

فراموش نکنیم که بندر شهید رجایی به عنوان بزرگ‌ترین، فعال‌ترین و مدرن‌ترین بندر کشور به دلیل قرارگیری در نقطه اتصال مسیر دریایی کریدور جنوب به شمال به مسیرهای جاده‌ای و ریلی کشور، نقشی کلیدی را در راستای برقراری ارتباط کشورهای آسیای جنوب شرقی و اروپا برای این بندر رقم زده است، لذا تجهیز و توسعه این بندر به همراه توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل کالاهای ترانزیتی، نقش مهمی در توسعه صنعت ترانزیت کشور ایفا می‌کند.

"تبدیل بنادر ایران به بنادر نسل سوم" نیز موضوع بسیار مهمی است که از دی ماه سال گذشته محمد اسلامی امروز (وزیر راه و شهرسازی) در مراسم امضای تفاهم‌نامه همکاری بین سازمان بنادر و دریانوردی، یک شرکت چینی و چند شرکت داخلی برای سرمایه‌گذاری در اراضی ۲ هزار و ۴۰۰ هکتاری بندر شهید رجایی به ارزش ۱۰۰ هزار میلیارد ریال و ۸۰۰ میلیون یورو، بر آن تاکید داشت و یکی از ابعاد اهمیت سرمایه گذاری‌ها در اراضی پس کرانه شهید رجایی را ایجاد ۲۰ هزار اشتغال عنوان کرد.

وی سرمایه‌گذاری در اراضی پس کرانه بندر شهیدرجایی را در پنج حوزه از جمله ساخت کانتینر، ایجاد کارخانجات روی، سرب و منگنز، احداث کارخانه های تولید لوازم خانگی و ایجاد پالایشگاه برشمرد و معتقد بود: با تبدیل بنادر شهید رجایی و سایر بنادر کشور به بنادر نسل سوم سهم بازار ایران در قیمت تمام شده کالاها کاهش یافته و در عین حال با ایجاد جذابیت‌های اقتصادی و تجاری وو همچنین ایجاد ظرفیت تولید بار در بنادر و ایجاد صنایع و ظرفیت‌های فناوری مواد کمک به افزایش قدرت ترانزیت خواهد بود.

مشارکت بنادر کشور در تحقق بهره‌وری اقتصادی

پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم نخستین مقصد نماینده وزارت راه وشهری بازدید از مرحله سوم طرح توسعه بندر شهید رجایی بود که نشان از اهمیت توسعه ظرفیت‌های بندری و دریایی دارد و از طرفی با تعریف ساز وکارهای جدید برای سرعت بخشیدن به توسعه زیرساخت‌های آن، این بندر راهبردی در بندرعباس همچنان به عنوان سرآمد بندرهای کشور خواهد درخشید.

سید حسین میرشفیع، در بازدید ۱۱ شهریور خود از بندرشهید رجایی به اهمیت فرمان ۱۰ ماده ای وزیر راه و شهرسازی اشاره کرد و اظهارداشت: در راستای توسعه صادرات بیشتر و همچنین برای جذب تزانزیت و استفاده مناسب از ظرفیت های دریایی نیازمند بازاریابی علمی و فعال هستیم.

 وی با اشاره به وجود ظرفیت‌های مناسب توسعه در بنادر کشور، بیان کرد: یکی از کارهایی که در راستای بهره‌وری بالاتر از این ظرفیت‌ها می‌توان انجام داد هم‌پوشانی ظرفیت بنادر است؛ براین اساس برای بهره‌وری اقتصادی نیازمند مشارکت همه بنادر هستیم.

استفاده بنادر کشور از تجربیات بندر شهید رجایی

نماینده ویژه وزیر راه و شهرسازی همچنین به اهمیت مرحله سوم طرح توسعه بندرشهید رجایی و انتقال تجربه این پروژه راهبردی توسط متخصصان داخلی به سایر بنادر تاکید کرد و ابرازداشت: یک زمانی ساختن مرحله سوم بندرشهید رجایی برای ما یک رویا بود اما امروز به راحتی و با اعتماد به نفس کامل می‌توان طرح‌هایی مانند مرحله سوم طرح توسعه بندر شهید رجایی را در بنادر دیگر کشور عملیاتی نمود.

میرشفیع اضافه کرد: خوشبختانه با وجود تجربیات مشاوران و ظرفیت پیمانکاران و مهم‌تر از همه اعتماد به نفس متخصصان این طرح، می‌توان از تجربه پروژه بندرشهید رجایی در سایر بنادر استان هرمزگان و کشور نیز استفاده کرد.

بندر راهبردی شهید رجایی در ۲۳ کیلومتری غرب بندرعباس مرکز استان هرمزگان و در شمال جزیره قشم و تنگه هرمز واقع شده که با داشتن روابط دریایی و مبادله کالا با ۸۰ بندر شاخص بین‌المللی به عنوان بزرگترین بندرتجاری و کانتینری و همچنین دروازه طلایی اقتصاد ایران مطرح است و سهم ۵۰ درصدی از تجارت ایران را به خود اختصاص داده است.

این بندرکانتینری با داشتن ظرفیت‌های مختلفی همچون پایانه نفتی، کانتینری، کالاهای فله، جرثقیل‌های بزرگ ریلی و زرافه‌ای، اتصال به راه‌آهن سراسری و اراضی پشتیبانی نقش حیاتی برای اقتصاد دریا محور در کشور ایفا می‌کند.