بهورزان مدافعان سلامت روستاها

به گزارش ایرنا، به عنوان بخشی از کادر بهداشت و سلامت، بهترین همراه روستاییان هستند و از آنجا که با فرهنگ و زبان مردم روستا آشنایی دارند، برای همین هر آنچه که می گویند به دل مردم می نشیند و شاید این یکی از رازهای مهم موفقیت آنها در دوران همه گیری کرونا باشد که شهری ها بیشتر درگیر این بیماری شدند ولی روستاییان زیاد نه.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف خدمت‌رسانی هر چه بیشتر به جمعیت روستایی، خانه های بهداشت  را از سال ۱۳۶۳ دایر کرد و اداره آن را به افراد آموزش دیده ای به نام بهورز سپرد.

بهوروزان وظیفه دارند سطح سلامت افراد تحت پوشش روستا را پیگیری و با ایجاد سیستم مراقبت‌های اولیه بهداشتی به‌ویژه در روستاها، سلامت مردم بهبود را ببخشند که در روند تغییر شاخص های سلامت در این مناطق می توان به خوبی این نقش ارزنده را مشاهده کرد.

کاهش مرگ و میر، واکسیناسیون کودکان و آموزش مادران باردار از مهمترین دستاوردها و فعالیت‌های بهورزان است و پس از شیوع بیماری کرونا در کشور از اسفند ۱۳۹۸، کارکنان نظام بهداشت و درمان  وظیفه بیشتری در قبال مقابله با بیماری داشتند که بهورزان در ارائه خدمات غربالگری خوش درخشیدند.

آنها که با تمام توان به روستاها با کمترین امکانات خدمت می کنند، خواسته هایی هم دارند.

 در نظر گرفتن سختی کار برای شغل بهورزی، تجهیز خانه‌های بهداشت به امکانات بیشتر، احتساب ۲ سال آموزشی به‌عنوان سنوات بازنشستگی و تامین نیروی انسانی بیشتر از جمله خواسته هایی است که شعله گوازی مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج ، مهنوش رستمی  و  اشرف رحمانی از بهورزان کردستانی در میزگرد ایرنا، آن را مطرح کردند.

برگزاری ۳۴ دوره آموزش بهورزی در سنندج

مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج حدود ۲۵ سال سابقه خدمت و ۱۶ سال است با بهورز و تربیت و آموزش بهورز سر و کار دارد.

شعله گوازی از علاقه‌اش به کار بهورزی گفت و اظهار داشت: سال اول خدمتم که در مرکز بهداشت دیواندره کار می‌کردم، خوابگاه بهورزان پشت مرکز بود و کم کم به کار بهورزی علاقمند شدم و همین علاقه باعث شد که کار آموزش به بهورزان را به من واگذار کنند.

او ادامه داد: صبح ها در مرکز بهداشت کار می‌کردم و عصرها دوره کارآموزی بهورزان می‌رفتم و با وجوداینکه مربی نبودم، سال بعد به عنوان مربی بهورزی تعیین شدم.

گوازی از سال ۱۳۷۷ تا حالا مربی‌گری بهورزان را برعهده دارد و ۱۰ سال است که به عنوان مدیر مرکز آموزش بهورزی شهرستان سنندح مشغول به خدمت است.

وی با اشاره به فعالیت پنج مرکز آموزش بهورزی در استان، اضافه کرد: هر مرکز بهداشت ۲ شهرستان را زیرنظر دارد و اکنون ما سنندج و کامیاران را پوشش می‌دهیم.

گوازی گفت: فعالیت مرکز آموزش بهورزی شهرستان سنندج از سال ۱۳۵۶ شروع شده و تاکنون حدود ۳۴ دوره برگزار کرده و فارغ التحصیل داشته‌ایم، دوره ۳۵ هم در حال اتمام است و در حال پذیرش در دوره ۳۶ هستیم، ضمن اینکه تاکنون در شهرستان سنندج ۵۶۶ بهورز جذب شده و ۴۰۷ نفر هم فارغ‌التحصیل شده اند.

وی گفت: این کار را با عشق و علاقه اتجام دادم و با وجود اینکه بارها فرصت پیش آمد که ارتقا پیدا کنم و در پُستی بالاتر کار کنم اما به دلیل علاقه‌ای که به این شغل دارم، آن را با هیچ پُستی تغییر ندادم.

مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج از اینکه جوانی از روستا با مدرک دیپلم پذیرش می‌کند و ۲ سال آموزش می‌دهد، لذت می‌برد.

به گفته گوازی، در برخی روستاها به علت مهاجرت جوانان جمعیت کم شده و امکان جذب بهورز در خانه بهداشت روستا وجود ندارد، چراکه طبق قانون کشوری به روستاهای کمتر از ۵۰۰ نفر جمعیت، بهورز تعلق نمی گیرد، مگر در موارد استثنا و یا سخت‌گذر بودن.

شهرستان سنندج ۱۴۶ بهورز و ۸۱ خانه بهداشت دارد.

محیط و بوی خانه بهداشت را دوست داشتم

یکی از بهورزان سنندجی ۱۰ سال است استخدام شده، درباره جذب شدنش در این شغل گفت: علاقه من به شغل بهورزی برمی‌گردد به کلاس دوم راهنمایی.

بهنوش رستمی که اهل روستای هویه بخش کلاترزان شهرستان سنندج است، ادامه داد: محیط خانه بهداشت و بوی آن را دوست داشتم و جالب این است که وقتی استخدام شدم، دیگر در خانه بهداشت آن بو را حس نکردم.

او با بیان اینکه همیشه دوست داشتم که در خانه بهداشت کار کنم، افزود: به قانون جذب ایمان دارم و چون به این شغل علاقه داشتم، بنابراین به آرزو و خواسته قلبی‌ام دست پیدا کردم.

این بهورز تلاشگر سال ۱۳۸۶ دوره استخدامی بهورزی شرکت می‌کند اما قبول نمی‌شود و احساس می‌کند بخاطر کم کاری شکست بزرگی خورده است تا اینکه با تلاش شبانه‌روزی و مطالعه زیاد، در آزمون استخدامی سال ۱۳۸۷ شرکت شرکت می‌کند و پذیرفته می‌شود و در خانه بهداشت روستای "نجه" که حدود ۴۵ دقیقه با روستای محل زندگی‌اش(هویه) مشغول بکار می‌شود.

 رستمی از حال و هوایش در زمان قبول شدنش در آزمون استخدامی گفت و اینکه یکی از بهترین و شیرین ترین خبرهای زندگی‌اش بوده است.

او مدت پنج سال در روستای نگل خدمت کرده، بعد به دلایلی به شهرستان سروآباد انتقالی می‌گیرد و بعد از آن سال ۱۳۹۷ باز هم برای خدمت به شهرستان سنندج برمی‌گردد.

دیپلم کامپیوتر دارد اما به دیپلم قانع نمی‌شود و در کنار کارش، کارشناسی روانشناسی می‌خواند و حالا هم آزمون ارشد روانشناسی قبول شده است، گرچه مدرک‌های دانشگاهی کمکی به ارتقایش نمی‌کند و برایش محاسبه نمی‌شود.

رستمی با اشاره به اینکه مجرد است، گفت: خانواده‌ام خیلی به شغل بهورزی علاقه دارند و همین علاقه و حمایت‌های آنان بود که توانستم سختی‌های کار، دوری از خانواده( خدمت در روستاهای دورافتاده سروآباد) را تحمل و با عشق و علاقه خدمت کنم.

او ادامه داد: وقتی خاطرات دوران خدمتم و مشکلاتی را که برایم پیش آمده را می‌نویسم، گریه‌ام می‌گیرد.

بهورزان ساکن در روستاها تعطیلی ندارند

اشرف رحمانی ۵۰ ساله، ۲۴ سال سابقه خدمت در شغل بهورزی دارد و ۱۰ سال به عنوان بهورز نمونه مرکز، ۲ سال بهورز نمونه شهرستان سنندج، یک سال استان و هشت دوره کارآموزی، خانه بهداشت نمونه آموزشی انتخاب شده است.

او که اهل روستای کلاته بخش کلاترزان شهرستان سنندج است، گفت: ۱۵ سال در خانه بهداشت محل سکونت خود(روستای کلاته) به عنوان تنها بهورز خدمت کردم.

این بهورز باسابقه، از تلاش شبانه‌روزی در ۱۵ سال خدمتش در روستای کلاته برای خدمت به مردم اشاره کرد و افزود: اگر با جان و دل به مردم روستا خدمت کنیم، قطعا قدردان خدمات ما هستند.

رحمانی با بیان اینکه کار بهورزان ساکن روستاها تعطیلی ندارد، ادامه داد: بهورز در روستا نقش اورژانس در شهر را بازی می‌کند و اهالی روستا انتظار دارند.

از همه لحاظ و در همه ساعات شبانه‌روز، خدمات درمانی و بهداشتی به آنان ارائه شود که البته توقع بجایی است، هرچند شاید جزو وظایف بهورز نباشد.

وی از پاسخگویی به مردم و انجام خدمات بهداشتی حتی در ساعات بامداد و نصف شب گفت و اضافه کرد: تلاش کردم از خدمت به مردم روستا کوتاهی نکنم و با وجود اینکه وظیفه نداشتم اما حتی نصف شب هم از خواب بیدار شدم و با کمال علاقه خدمات درمانی ارائه کردم.

این بهورز تلاشگر بر لزوم حمایت دانشگاه علوم پزشکی از بهورزان ساکن در روستاهای دور افتاده تاکید کرد و گفت: این قشر زحمتکش در انواع شرایط آب و هوایی به ویژه در زمستان برای تردد به شهر و روستاهای قمر مشکل دارند و علوم پزشکی در این زمینه کوتاهی کرده و این موضوع جزو سختی کار محسوب نشده است.

رحمانی به کرونا و خدماتش در طرح شهید قاسم سلیمانی برای انجام غربالگری اشاره کرد و افزود: در کنار خدمت در روستا و غربالگری ۱۰۰ درصدی روستاییان در بحث کرونا، به اجرای این طرح در نقاط شهری هم کمک کردیم.

وی حالا هشت سال است که به عنوان بهورز روستای سرخه دزج در حاشیه شهر سنندج خدمت می‌کند و اکنون در کنار دیگر بهورزان در طرح واکسیناسیون شهروندان سنندجی به کادر بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کمک می‌کند.

زحمات کادر بهداشت نادیده گرفته شده است

مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج به سختی‌های کار بهورزان و کادر بهداشت اشاره کرد و از بی‌توجهی به آنان و دیده نشدن زحمات این قشر، گلایه داشت.

گوازی با اشاره به اینکه کادر درمان طی ۲ سال اخیر واقعا فداکارانه در جبهه مقابله با کرونا تلاش کردند، اضافه کرد: کسی منکر تلاش‌های کادر درمان نیست اما متاسفانه زحمات کادر بهداشت نادیده گرفته می‌شود.

وی افزود: کادر درمان می دانند که با مریض مواجه هستند و تمهیدات لازم را برای مواجهه با بیمار کرونایی در نظر می گیرند اما کادر بهداشت در حالیکه مواجهه مستقیم با افراد بیمار دارند، از بیمار یا مبتلا بودن فرد مراجعه کننده اطلاع ندارند و چه بسا برخی مراجعان نیز از ماسک استفاده نکنند و ناقل باشند، همچنانکه خیلی‌ از بهورزان به دلیل رعایت نکردن دستورالعمل‌های بهداشتی توسط مراجعان ناخواسته مبتلا شدند.

مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج به زحمات کادر بهداشت و بهورزان در زمینه غربالگری روستاییان و جمعیت شهری در سریعترین زمان، آموزش به مردم برای پیشگیری از کرونا اشاره کرد و افزود: ۲ سال است بخاطر شیوع کرونا، کادر نظارتی و اجرایی تعطیلات نوروز در خانه و کنار خانواده حضور نداریم و کارمان بیشتر شده است، یعنی گاهی ۱۰ دقیقه فرصت نداریم که به استراحت بپردازیم.

گوازی با بیان اینکه کار کادر بهداشت از زمان شیوع کرونا مضاعف و طاقت فرسا شده است، گفت: بهورزان بدون هیچگونه چشمداشتی همچنان به مردم خدمات می‌دهند و با وجود مشکلات زیاد گلایه‌ای هم نمی‌کنند.

وی به این هم اشاره کرد که بهورزان در زمینه واکسیناسیون در مراکز روستایی سنگ تمام گذاشته‌اند و با وجود اینکه برخی ها در روستا تمایلی برای انجام واکسن نداشتند اما دست از تلاش برنداشتند و آنان را تشویق به تزریق واکسن کردند.

به گفته مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج در برخی مراکز روستایی خیلی کم موارد مثبت کرونا ثبت شده و بخاطر تلاش بهورزان،

پیگیری افراد مبتلا توسط آنان، غربالگری و واکسیناسیون، در بیشتر مراکز روستایی ابتلای به کرونا بسیار کم بود، مگر روستاهایی که به شهر نزدیک هستند و تردد زیاد با شهر دارند.

وزارت بهداشت دوره کاردانی بهورزی را در دستور کار قرار داده است

مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج به گلایه‌های بهورزان مبنی بر عدم اعمال مدرک تحصیلی بالاتر از دیپلم و همینطور عدم امکان ادامه تحصیل این قشر در دانشگاه‌های دولتی اشاره کرد و گفت: کار خوبی که وزارتخانه در نظر گرفته لحاظ کردن دوره کاردانی بهورزی است که اگر چه اولویت پذیرش ما در استان بهورزی بوده و زمان مناسب برای آموزش دوره کاردانی پیش نیامده اما در آینده نزدیک این کار در کردستان هم انجام می‌شود.

گوازی با بیان اینکه اکنون نیز امکان تحصیل تا کارشناسی در رشته مرتبط تا یک مقطع وجود دارد، ادامه داد: براساس این طرح، سالانه ۱۰ تا ۱۵ درصد بهورزان شاغل طبق امتیازبندی و سنوات تعیین و دوره کاردانی بهورزی برای آنان آموزش داده می شود.

وی به پذیرش بهورزان در روستاهای دورافتاده اشاره کرد و گفت: یکی از مهترین شرایط استخدام بهورز بومی بودن و بیتوته کردن آنان در روستای محل خدمت است، ضمن اینکه براساس آیین نامه ابلاغی از وزارتخانه، به دلیل اینکه بهورز همیشه باید در روستا حضور داشته باشد و به مردم خدمات دهد، بنابراین امکان ادامه تحصیل در دانشگاه‌های دولتی را ندارند.

گوازی با بیان اینکه مدرک تحصیلی غیرمرتبط بالاتر از دیپلم بهورزان نیز برای آنان اعمال نمی‌شود، ادامه داد: این بحث در حوزه اختیارات علوم پزشکی نیست و سال‌ها است که این موضوع به وزارتخانه و مجلس انتقال داده شده اما تاکنون کاری در این زمینه صورت نگرفته است.

وی یکی دیگر از مشکلات بهورزان را تردد به روستاهای قمر اعلام کرد و گفت: درخواست خوددو برای تردد بهورزان به شورای بهورزی ارائه شده که نتیجه آن پیگیری خواهد شد.

مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج به این هم اشاره کرد که طبق آیین نامه بکارگیری بهورزان، افراد استخدام شده باید ۱۵ سال از خدمت خود را در روستای محل زندگی و کار سپری کند و مشکلات تردد به روستاهای قمر هم از همان اول پذیرش به آنان ابلاغ می‌شود و باید مسوولیت آن را به عهده بگیرند و دانشگاه علوم پزشکی در این زمینه وظیفه ای ندارد.

گوازی یکی دیگر از مشکلات و خواسته‌های بهورزان را عدم اعمال دوره ۲ ساله آموزشی به عنوان سنوات خدمت اعلام کرد و افزود: این مطالبه به مجلس ابلاغ شده اما تاکنون به تصویب نرسیده و همچنان مطالبه اصلی بهورزان است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا مدرک تحصیلی بالاتر بهورزان در کار و ارائه خدمات بهتر آنان تاثیرگذار نیست، اظهار داشت: خیر چون بهورزانی داریم که با مدرو سیکل(سوم راهنمایی) استخدام شده‌اند اما با جان و دل انواع خدمات ارائه می‌دهند و نسبت به همکاران دیگر خود که مدرک تحصیلی بالایی دارند، ضعف نداشته اند، بلکه همپای آنان به مردم خدمت می‌کنند.

مسوول آموزشگاه بهورزی شهرستان سنندج تاکید کرد: دوره آموزشی ۲ ساله حکم دوره کاردانی را دارد، چراکه آموزش بهورزی در بهترین شیوه برگزار می‌شود و جامعه نگر است و در تمام طول دوره همه مسائل علمی و عملی آموزش داده می‌شود، بطوریکه بهورز در هر ۲ مولفه اشراف کامل دارد.

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که ممکن است بهورز به دلیل داشتن مدرک دیپلم در زمان حاضر چندان مورد اعتماد و اقبال مردم حتی در روستا قرار نگیرند که گوازی آن را رد کرد و گفت: اینکه مردم روستا بهورز را قبول داشته باشند، به خود وی بستگی دارد، اینکه طوری به مردم خدمات دهد که اعتماد و احترام آنان را جلب کند.

او اضافه کرد: هرسال آموزش‌های لازم به مراقبین سلامت و دستورالعمل‌های جدید ارائه می‌شود و با وجود شیوع کرونا نیز، کلاس‌های آموزشی به صورت غیر حضوری برگزار و آزمون هم از بهورزان گرفته می‌شود تا اطلاعاتشان به روز باشد، ضمن اینکه اطلاعات و نکات قبلی نیز بازآموزی می‌شود.

 سختی تردد به روستاهای قمر برای بهورزان به ویژه خانم‌ها

خانم رستمی بهورز هم از سختی تردد بهورزان به روستاهای قمر به ویژه برای خانم‌ها گفت و ادامه داد: گاهی اوقات برای رفتن به روستاهای قمر ناچارم خودرو بگیرم و حتی گاهی پیاده هم می‌روم.

وی این را هم گفت که گرچه کار ما خیلی سخت و تردد به روستاهای قمر دشوار است اما من به شغلم علاقه دارم و با دید مثبتی به آن نگاه می‌کنم.

این بهورز تلاشگر از اینکه ۲ سال دوره آموزشی برایشان به عنوان سنوات کاری محاسبه نمی‌شود گلایه کرد و افزود: مگر ما چه فرقی با معلمان داریم که دوره آموزشی آنان سنوات محسوب می‌شود ولی ما نه؟

رستمی به تاثیر تحصیلات بالاتر در کارش اشاره‌ای داشت و اضافه کرد: درست است نحوه برخورد با مردم از تحصیلات و مدرک تحصیلی مهمتر است اما به واسطه اینکه لیسانس روانشناسی خوانده‌ام، بهتر می‌توانم مشکلات و درد و دل های مردم را درک و به آنان کمک کنم، پس ادامه تحصیل در کارم تاثیر مثبت داشته است.

 

ضرورت محاسبه دوره آموزشی ۲ ساله به عنوان سنوات خدمت

آقای رحمانی هم یکی از خواسته‌های اصلی بهورزان را محاسبه دوره آموزشی ۲ ساله به عنوان سنوات خدمت اعلام کرد و ادامه داد: با وجود اینکه این درخواست را تا مجلس هم پیگیری کرده‌ایم اما هنوز نتیجه‌ای نگرفته‌ایم.

وی صحبت‌های شرکت کنندگان دیگر در میزگرد را تکرار کرد و گفت: یکی از مشکلات اصلی بهورزان نبود خودرو برای تردد به روستاهای قمر است یا دست کم دانشگاه علوم پزشکی هزینه‌ای برای ایاب و ذهاب در نظر بگیرد.

بهورز شاغل در خانه بهداشت روستای سرخه دزج سنندج افزود: اگر هزینه ایاب و ذهاب و تردد به روستاهای قمر برای بهورزان در نظر گرفته شود قطعا انگیزه و عشق و علاقه آنان برای خدمت بیشتر خواهد شد.

رحمانی با بیان اینکه ادامه تحصیل بهورزان در رشته‌های غیرمرتبط در کارشان بی تاثیر است، اظهار داشت: بهورزان با مطالعه مداوم و بروزرسانی اطلاعات خود می‌توانند در خدمت به مردم با موفقیت عمل کنند، همچنانکه بنده در کلاس‌های آموزشی مباحث بهداشتی در روستاها برای افراد لیسانس یا فوق لیسانس هم تدریس کرده‌ام بدون آنکه دچار مشکل شوم.

روزهای سخت

میزگرد ایرنا به پایان رسید و این روزها که کردستان هنوز به قله موج پنجم کرونا نرسیده ، روزهای سخت تری در انتظار کادر بهداشت و درمان است، آنهایی که جسورانه به دل خطر زده اند و با هر نوع از این ویروس مبارزه می کنند و خوب می دانند که شاید این آخرین باری باشد که نفس راحتی می کشند ولی نفس کشیدن مردم را به خود ترجیح می دهند.

در این میان بهورزانی که صبح در خانه بهداشت روستا خدمت می کنند و در شیفتهای عصر به مراکز تجمیعی واکسیناسیون در شهرها می آیند، شاید راه طولانی تری را در پیش داشته باشند، آنها که نه حق دارند مدرکشان بیشتر از دیپلم ثبت شود، نه وسیله ای برای رفت و آمد دارند و نه دوره ۲ ساله آموزشی برایشان سنوات حساب می شود.

اینکه نقش یک اورژانس تمام عیار را در روستا بر عهده دارند بماند و اینکه چه راهی را برای مقابله با برخی عقاید خرافی طی کردند تا همه بدانند که واکسنها مشکل شرعی ندارند و زنان باردار برای وضع حمل باید در محیطی بهداشتی و زیر نظر کارشناسان مامایی باشند و ...

آنها خیلی وقت است قدم در راهی گذاشته اند که می دانند پایانش رضایت خدا و مردم است.