ذخایر ژنتیک دام خراسان شمالی زیر تیغ خشکسالی

به گزارش ایرنا، خراسان شمالی با دارا بودن بیش از ۲ میلیون راس دام سبک و حدود ۸۰ هزار راس دام سنگین قطب دامپروری کشور است و معیشت بسیاری از مردم به این بخش گره خورده است اما تاروپود این صنعت این روزها گرفتار خشکسالی و کاهش بارندگی شده و دامداران دام های لاغر و مولد را که ذخایر استراتژیک دام محسوب می شوند راهی کشتارگاه ها می کنند.

لاشه های لاغر در قصابی های شهرهای خراسان شمالی هم حکایت روشن از وضعیت دشوار و سخت دامداری و دامپروری در این استان دارد. دام های لاغر، بره های نارس و دام های مولد که امید تکثیر و افزایش جمعیت دامی است بدین ترتیب از بین می روند.

به هرحال گرانی علوفه و آذوقه دام در سال جاری سبب شده تا ادامه فعالیت دامداران به صرفه نباشد زیرا دامداران بویژه دامداران عشایر امسال نتوانستند دام های خود را به خوبی پرورش دهند؛ فقر مراتع و وضعیت نامناسب تولید علوفه در آن از یک طرف و تنش آبی و خشکی چشمه ها و منابع آب از طرفی سبب شد تا وضعیت دام ها امسال بسیار نامناسب باشد این درحالی است که دام ها ضعیف و لاغر شده و خریدار هم ندارند.

افزایش شمار کشتار دام در کشتارگاه ها

دامدار به ناچار شماری از دام ها را با قیمت پایین به بازار عرضه می کند تا خوراک سایر دام ها را تامین کند، برخی از دامداران هم می گویند که در صورت ادامه وضعیت حرفه دامپروری را رها می کنند تا بیش از این متضرر نشوند.

یکی از مسوولان در سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی که خواست نامش ذکر نشود در این باره گفت: بر اساس آماری که از کشتارگاه های استان در دست است، شمار کشتار دام در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است. 

وی اظهار داشت: افزایش آمار کشتار دام در کشتارگاه ها، یکی از تبعات خشکسالی و اثرات ناشی از حمایت نشدن دامداران در تامین خوراک و آذوقه است.

وی درباره خرید تضمینی دام عشایر و نگرانی از کشتار دام ماده در این طرح گفت: در این طرح دام به صورت ترکیبی خریداری می شود که شامل ۴۰ درصد بره نر، ۱۵ درصد بره ماده، ۱۰ درصد بز و بزغاله نر، ۱۰ درصد میش، پنج درصد قوچ، ۱۰ درصد بزغاله ماده و ۱۰ درصد بز ماده است.  

هشدار نسبت به تبعات کشتار دام‌های مولد

کارشناسان می گویند تبعات کشتار دام در زمستان امسال آشکار می شود، کمبود دام سبب افزایش قیمت گوشت قرمز خواهد شد از طرفی کشتار دام های مولد هم که با کاهش جمیعت دام همراه خواهد شد، صنعت دامداری و دامپروری را در معرض سقوط قرار داده است.

مدیرعامل اتحادیه دامداران و دامپروران خراسان شمالی نسبت به تبعات کشتار و حذف دام های مولد در استان هشدار داد و گفت: این روند صنعت دامداری و گاوداری استان را بشدت در معرض تهدید قرار داده است. 

خسرو مدیری به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: امسال بسیاری از دام های سبک و سنگین که مولد بوده و به عنوان ذخایر ژنتیک استان باید حفظ شود، راهی کشتارگاه شدند و البته این روند هنوز هم ادامه دارد.

وی افزود: خشکسالی امسال و کاهش بارندگی ها که با گرانی نهاده های دامی همراه شد، سبب شد تا نگهداری دام به صرفه نباشد از این رو دامداران بسیاری از دام های خود را به بازار عرضه کرده و دام های زیادی راهی کشتارگاه ها شد.

وی اظهار داشت: گرانی و کمبود نهاده های دامی ادامه فعالیت دامداران را تحت الشعاع قرار داده است با این روند کشتار دام در آینده نزدیک و در زمستان امسال با کمبود گوشت و کاهش عرضه این محصول روبه رو می شویم.

مدیری حذف دام مولد را تهدید برای صنعت دامداری عنوان کرد و افزود: کشتار دام مولد صنعت دامپروری را در سراشیبی سقوط قرار می دهد و این روند سبب می شود تا در آینده نه چندان دور جمعیت دامی استان هم کاهش یابد.

مدیرعامل اتحادیه دامداران و دامپروران خراسان شمالی بدون ارائه آمار از حذف دام ها و کاهش جمعیت دامی گفت: برخی از دامداران برای اینکه نهاده یارانه دار دریافت کنند آمار حذف دام خود را گزارش نمی کنند.

وی درباره حمایت ها از دامداران اظهار داشت: نهاده یارانه دار دامی وارد استان شده که میان دامداران توزیع می شود اما میزان آن بسیار کم است و پاسخگوی نیاز نیست زیرا پنج و یا سه کیلوگرم جو برای هر راس دام در هر ماه نمی تواند پاسخگوی نیاز باشد.

مدیرعامل اتحادیه دامداران و دامپروران خراسان شمالی افزود: قیمت نهاده های دامی روز به روز در حال افزایش است و دامدار توان تامین آن را ندارد.

تامین نهادهای دامی 

دامداران می گویند برای ادامه فعالیت و برای اینکه تولید در صنعت دامداری به صرفه باشد، باید خوراک یارانه دار در اختیار قرار گیرد، اما آنچه از خوراک یارانه ای دستشان را گرفته بسیار ناچیز است.

مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این باره از توزیع ۵۵ هزار تن انواع نهاده دامی در پنج ماهه  سال جاری خبر داد و گفت: امسال ۳۳ هزار و ۸۸ تن جو، ۱۲ هزار و ۴۳۸ تن ذرت، ۲ هزار و ۹۷۹ تن کنجاله سویا، ۳۵۰ تن کنجاله کلزا و ۶ هزرا و ۴۷ تن سبوس به صورت خام و در قالب خوراک آماده بین دامداران استان توزیع شده است.

مهندس مهدی شکاری در باره  مشکلات تامین نهاده در سطح استان اظهار داشت: باتوجه به برنامه ریزی های صورت گرفته در حال حاضر ماهیانه ۱۳هزار تن کنسانتره با استفاده از نهاده های دولتی و با قیمت مصوب در اختیار دامداران قرار می گیرد و با توجه به وابستگی بالای دام سبک استان به مراتع و با توجه به کاهش ۵۰ درصدی میزان بارندگیو فقر شدید مراتع  قیمت علوفه نسبت به سال گذشته به شدت افزایش یافته است که به همین دلیل پرورش دهندگان دام سبک استان دچار خسارت بیشتری شده اند.

وی افزود: در این زمینه با پیگیری های صورت گرفته و برنامه حمایتی وزارت جهاد کشاورزی علاوه بر توزیع کنسانتره در ۲ مرحله جو به صورت خام نیز بین پرورش دهندگان دام سبک توزیع شده است.

مهندس شکاری در باره افزایش قیمت علوفه گفت: افزایش قیمت نهاده ها بیشتر در مورد علوفه و نهاده های  دامی داخلی است به عنوان مثال قیمت کاه  نسبت مدت مشابه سال گذشته بیش از ۲۰۰ درصد و جو داخلی۱۸۵درصد افزایش قیمت داشته است.

«به دلیل اینکه نهاده های وارداتی با ارز دولتی وارد کشور می شود و قیمت آن توسط کمیته تنطیم بازار کشور مصوب و ابلاغ می شود، نسبت به مدت مشابه در سال گذشته قیمت جو حدود ۳۳ درصد، ذرت و کنجاله سویا هم ۲۶ درصد افزایش داشته است.»

وی افزود: خشکسالی، افزایش قیمت علوفه و کمبود نهاده ها سبب افزایش هزینه تولید شده است و این موضوع به شدت بر روی تصمیم گیری دامداران برای حذف دام موثر است و در گله های دام داشتی اعم از دام سبک و سنگین سالانه حذف دام از گله به دلائل مختلف از قبیل عدم باروری، غیر اقتصادی بودن دام، بیماری ها، صدمات فیزیکی، نقایص ژنتیکی و نیز مازاد بودن دام انجام می شود .

وی گفت: این در حالی است که در سالهای تر سالی و شرایط مناسب اقتصادی دامدار این حذف را با حداقل ممکن انجام می دهد تا ضمن حفظ سرمایه نسبت به افزایش گله نیز اقدام کند اما در سالهایی که با خشکسالی، کمبود نهاده ،افزایش هزینه تولید روبه رو می شود این حذف را به حداکثر ممکن می رساند که گاهی این اقدام با حذف دام های مولد و با توان ژنتیکی مناسب نیز همراه است.

وی خاطرنشان کرد: امسال به علت خشکسالی،کمبود علوفه ،افزایش قیمت ها و افزایش هزینه تولید و غیر اقتصادی شدن دامپروری این حذف شدت بالاتری یافته است در صورت ادامه این روند دام مولد کشور با مشکلات جدی مواجه خواهد بود و این براِی آینده کشور و بخصوص تامین گوشت قرمز بسیار خطرناک است اگر به همین منوال پیش رویم طی سال‌های آینده با خسارات هنگفتی در حوزه سرمایه ژنتیکی دامی وتامین محصولات دامی مواجه خواهیم شد.

مهندس شکاری گفت: میزان نهاده مورد نیاز دامداران استان بیشتر از سهمیه های اعلامی است که در این زمینه برای توزیع عادلانه و مناسب نهاده ها، جلوگیری از قاچاق دام، حمل و نقل آسان دام از ابتدای آذرماه سال ۹۹، هویت گذاری دام با همکاری سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی و صندوق بیمه محصولات کشاورزی انجام شده و استان خراسان شمالی در حال حاضر در زمینه هویت گذاری دام در سطح کشور جایگاه مناسبی دارد.

وی خاطرنشان کرد: توزیع نهاده در حال حاضر براساس تعداد دام هویت گذاری شده است که در این راستا لیست تمام گله های هویت گذاری شده استان به مدیریت جهاد کشاورزی شهرستانها ارسال شده است تا با همکاری شوراهای اسلامی و دهیاران لیست مد نظر بررسی و نهایی شود.

وی در پاسخ به این سوال که علت اصلی کمبود نهاده ها چیست اظهار داشت: نهاده های دام و طیور شامل ذرت حدود ۸۵ تا۹۰ درصد، کنجاله سویا ۹۰  تا ۹۵ درصد و جو۴۰ تا ۴۵ درصد از خارج از کشور وارد می شود که در سال ۹۹ و سالجاری با مشکلاتی مواجه بوده است و متاسفانه خشکسالی سالجاری و کاهش تولیدات داخلی  باعث تشدید مشکلات خوراک دام شده است؛ البته کمبود نهاده ها مشکل کشوری است و در صورت تامین و تخصیص به موقع ارز و واردات  نهاده ها  و تخصیص سهمیه بیشتر به استانها می تواند کمک موثری به تامین نهاده مورد نیاز ،حفظ دام و سرمایه دامداران و افزایش تولیدات حوزه دام طیور داشته باشد.

مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: دوری این استان از بنادر ورودی بویژه بندر امام خمینی(ره) به عنوان ورودی اصلی نهاده های دام و طیور باعث مشکلات بیشتری از قبیل افزایش هزینه حمل ، تاخیر در ارسال نهاده برای استان شده است.

وی درباره اقدامات سازمان جهاد کشاورزی در زمینه توزیع نهاده های دامی در سال جاری گفت: نهاده مورد نیاز واحدهای پرورش گاو شیری صنعتی به صورت ماهیانه و خام تامین می شود که در این باره ماهیانه به ازای هر راس دام موجود در گاوداری به طور متوسط ۴۳.۴ کیلوگرم جو ۸۳.۷ کیلوگرم ذرت و ۴۰.۳ کیلو گرم کنجاله سویا، ۲۰کیلوگرم سبوس و جمعا ۱۸۷.۴کیلوگرم نهاده تامین و توزیع شده است.

مهندس شکاری افزود: نهاده مورد نیاز واحدهای پرورش گوساله پروار صنعتی به صورت ماهیانه و خام تامین می شود که در این زمینه ماهیانه به ازای هر رأس دام موجود در گاوداری ۴۵ کیلوگرم جو و ۶۳ کیلوگرم ذرت، ۲۰کیلوگرم سبوس  جمعا ۱۲۸ کیلوگرم نهاده تامین و توزیع شده است.

مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: نهاده مورد نیاز واحدهای پرورش دام سبک صنعتی به ازای هر راس دام موجود در دامداری  ۴.۵ کیلوگرم جو و ۲.۳ کیلوگرم ذرت جمعا ۶.۸ کیلوگرم نهاده تامین و توزیع شده است.

نگرانی دامپزشکی از کاهش جمعیت دامی 

معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی هم در باره کشتار دام ماده در قالب طرح خرید تضمیمی دام عشایر در استان گفت: کشتار دام ماده یکی از نگرانی های ما هم است و تبعات این اقدام را به مسوولان در سازمان جهاد کشاورزی گوشزد کرده ایم.

دکتر علی اکبر دلیرصحرایی اظهار داشت: طرح خرید تضمینی دام عشایر طرح بسیار خوبی است که برای حمایت از این قشر در دستور کار است اما  ما نگران کشتار دام ماده و آبستن هستیم زیرا در قالب این طرح دام ماده هم به صورت ترکیبی با سایر دام ها راهی کشتارگاه می شود، این نقد ها و موارد به مسوولان جهاد کشاورزی منعکس شده است.

وی افزود: کارشناسان در کشتارگاه ها از کشتار دام آبستن خودداری می کنند اما شناسایی آبستنی دام در سنین کم بارداری با معاینه بالینی به سختی قابل تشخیص و یا غیرقابل تشخیص است.

دلیرصحرایی اظهار داشت: به هر حال امسال با توجه به شرایط خشکسالی که دامداران گریبانگیر مشکل گرانی نهاده های دامی و کمبود علوفه در عرصه های طبیعی هستند، تقاضا برای کشتار دام زیاد شده است که در میان آن دام های ماده هم وجود دارد.

معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی با بیان اینکه تبعات افزایش کشتار دام ماده در ماه های آینده نمایان می شود گفت: این اقدام که با کاهش جمعیت دامی همراه است، صنعت دام را با مشکل روبه رو خواهد کرد. 
هر چند دامپزشکی خراسان شمالی اعلام می کند که دام های مولد و بازده در کشتارگاه ها کشتار نمی شوند اما گزارش ها حاکی است که گاوداران و دامداران دام های مولد را راهی کشتارگاه ها می کنند و در صورتی که کشتار انجام نشود به ناچار آن را با قیمت پایین، در میدان دام، عرضه می کنند.

در استان خراسان شمالی ۲ میلیون و ۱۲ هزار راس دام سبک شامل گوسفند و بز، ۷۹ هزار راس دام سنگین از جمله گاو و گوساله، ۲ هزار و ۴۰۰ نفر شتر و هزار راس اسب وجود دارد که سالانه ۲۲۱ هزار و ۱۱۸ تن انواع محصول از جمله گوشت قرمز، گوشت مرغ، شیر، عسل و تخم مرغ تولید می شود.