گندمکاران کردستانی دلخوش وعده‌های سرخرمن

به گزارش ایرنا، سرخرمن شد و وعده‌هایی که به فرزندان و همسرم داده بودم محقق نشد و وعده سرخرمنی از آب در آمد؛ کاک توفیق یکی از گندمکاران روستای محمودآباد شهرستان دیواندره این‌ها را می گوید و بعد می‌پرسد داستان وعده سرخرمن را شنیدی؟

بدون اینکه منتظر پاسخم باشد، شروع کرد به تعریف داستانی که امروز به ضرب المثلی در بین مردم تبدیل شده است، در روزگاران قدیم، در یکی از روستاها روزی اربابی به یمن حضور مهمان‌های شهری خود جشنی برپا کرد، یکی از روستاییان که صدای خوبی داشت در آن مجلس آواز خواند و ارباب که بسیار از صدای وی خوشش آمد، وعده داد سرخرمن ۱۰۰ مَن (۴۰۰ کیلوگرم) گندم به او بدهد.

سرخرمن که رسید، مرد خوش صدا پیش ارباب رفت و این وعده را به او یادآوری کرد اما ارباب در جواب گفت: تو آوازی خواندی و ما خوشمان آمد و من هم حرفی زدم که تو خوشت بیاید، اینگونه شد که وعده سرخرمن به وعده‌ای پوچ تبدیل شد.

داستانش که تمام شد کاک توفیق  آهی کشید و گفت: ۶۲ سال از خداوند عمر گرفتم و از بچگی مشغول کار کشاورزی بودم، در سن ۱۷ سالگی ازدواج کردم و تشکیل خانواده دادم؛ طی این سال‌ها بجز امسال و سال ۱۳۸۶ همه وعده‌های سرخرمنم تحقق پیدا کرده است.

وقتی از سال‌هایی یاد کرد که وعده‌های وی بعد از برداشت محصول محقق می شد و برای دخترانش النگوی طلا می خرید، ذوق و شوقی خاص در چهره‌اش نمایان شد و گفت: با همین دست رنج کشاورزی فرزندانم تشکیل خانواده دادند و به همراه همسرم به حج رفتم.

اما امسال با توجه به خشکسالی پیش آمده بسیاری از کشاورزان به ویژه گندمکاران استان کردستان قادر به بازپرداخت اقساط وام‌هایشان نیستند و خواستار امهال آن شدند.

کاهش ۵۰ درصدی تولید گندم در کردستان

طی سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ ؛ ۶۰۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی کردستان به زیر کشت گندم رفت که حدود ۹۵ درصد این میزان به عبارتی ۵۷۳ هزار هکتار آن به صورت دیم بود؛ کاهش میزان بارندگی و پراکنش نامناسب آن از پاییز سال ۹۹ تا بهار ۱۴۰۰ موجب شد خسارت زیادی به بخش کشاورزی به ویژه در زیربخش زراعت و بخصوص در گندم دیم وارد شود.

سال زراعی ۹۹-۹۸ میزان تولید گندم در کردستان یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن بود و امسال به ۵۲۱ هزار تن کاهش پیدا کرد که بخش زیادی از آن به دلیل نبود بارندگی و خشکسالی که به گفته کارشناسان در یک قرن اخیر در این استان بی سابقه بوده است؛ بر می‌گردد.

رییس سازمان جهاد کشاورزی کردستان از تولید بیش از ۵۰۰ هزار تن گندم در سال زراعی جاری خبرداد و گفت: از این میزان ۲۸۰ هزار تن به صورت تضمینی از کشاورزان استان خریداری شده است.

محمد فرید سپری با اشاره به اینکه  حدود ۹۵ درصد گندم در این استان به صورت دیم کشت می شود شرط اساسی در تولید مطلوب آن داشتن رطوبت و بارندگی مناسب است، افزود: در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ با اجرای برنامه تغذیه و مصرف کود، مبارزه به موقع با آفات از جمله سن غلات از کاهش بیشتر عملکرد محصول گندم جلوگیری به عمل آمد.

به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی کردستان اگر این اقدامات انجام نمی شد میزان کاهش عملکرد تولید گندم در استان بیشتر از آنچه امسال اتفاق افتاد، می‌شد.

خشکسالی و بنیه ضعیف مالی بیشترین ضربه را به گندمکاران استان وارد کرد

سال ۱۳۸۶ که رقم غالب کشت شده در اراضی دیم استان سرداری بود و در آن سال بارندگی کاهش چشمگیری پیدا کرد ۵۰ هزار تن از این محصول به صورت تضمینی خریداری شد.

طی این سال‌ها شاهد تنوع ارقام گندم در کردستان بودیم به گونه‌ای که هم اکنون بیشترین ارقام مورد کشت در گندم آبی پیشگام، میهمن و حیدری و در کشت دیم ارقامی چون باران، واران، صدرا، رصد، هشترود، اوحدی، آذر۲، هما و سرداری است.

هنوز تعدادی از گندمکاران در برخی از شهرستان‌های استان همچون بیجار که بیشترین سطح زیرکشت گندم دیم استان یعنی ۱۵۷ هزار هکتار را به خود اختصاص داده است تمایل به استفاده از رقم سرداری را دارند و از آنجا که تعداد زیادی از آنها از بذر خود مصرفی استفاده می‌کنند همچنان این رقم بیشترین مصرف را دارد.

 تعدادی از گندمکاران در برخی از شهرستان‌های استان هم چون بیجار که بیشترین سطح زیرکشت گندم دیم استان یعنی ۱۵۷ هزار هکتار را به خود اختصاص داده است تمایل به استفاده از رقم سرداری را دارند

نماینده کشاورزان خبره کردستان و دبیر نظام صنفی کشاورزان شهرستان بیجار اظهار داشت: به عقیده کشاورزان سرداری بهترین رقم هم برای سال‌های خشکسالی و هم سرما است.

سیدحسین رحیمی با اشاره به اینکه تغذیه خاک در عملکرد محصول بسیار موثر است، افزود: کشاورزانی که امسال از کودهای شیمیایی به ویژه اوره استفاده کرده بودند به نسبت سایر کشاورزان محصول بیشتری برداشت کردند.

وی اضافه کرد: تعدادی از کشاورزان به دلیل نداشتن توان مالی قادر به تهیه سموم شیمیایی برای مبارزه با آفت سن نبودند و این مسئله ضرر زیادی به آنها وارد کرد.

وی افزود: کشت جاکار( عدم رعایت تناوب و آیش در اراضی کشاورزی است) یعنی کشاورزان بعد از برداشت گندم دوباره در اراضی خود اقدام به کشت گندم می‌کنند که این مسئله یکی از عوامل کاهش عملکرد محصول به شمار می‌رود.

نماینده کشاورزان خبره کردستان افزود: برخی از کشاورزان ما به زمین استراحت نمی‌دهند به اصطلاح کشت جاکار را انجام می‌دهند و همین موجب شده عملکرد محصول آنها نسبت به سال گذشته کاهش یابد.

۴۰۰ هزار هکتار از اراضی دیم کردستان قابلیت تبدیل به اراضی آبی را دارد

هر چند شهرستان بیجار بیشترین سطح زیر کشت گندم را در استان دارد اما شهرستان قروه با ۸۵ هزار و ۱۰۰ هکتار که ۱۲ هزار و ۱۰۰ هکتار آن آبی و ۷۳ هزار هکتار آن دیم است ۹۷ هزار و ۳۱۰ تن تولید داشته است.

در سال‌های گذشته که وضعیت بارندگی و پراکنش آن در استان مناسب بوده میانگین عملکرد گندم در اراضی آبی پنج هزار و ۳۰۰ کیلوگرم و در اراضی دیم یک هزار و ۲۰۰ کیلوگرم بوده است.

میانگین عملکرد در هر هکتار گندم در اراضی دیم قروه ۶۷۰ کیلوگرم و در اراضی آبی آن چهار هزار کیلوگرم، این میزان در اراضی دیم بیجار ۵۹۰ کیلوگرم، در اراضی آبی دهگلان پنج هزار کیلوگرم و در اراضی دیم آن ۵۸۰ کیلوگرم، در اراضی آبی سقز چهار هزار کیلوگرم و در اراضی دیم آن هم ۶۰۰ کیلوگرم بوده است.

این آمار بیانگر این است که هم اراضی آبی و هم دیم زیر کشت گندم در استان تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفتند ولی با این وجود میزان کاهش عملکرد در اراضی دیم بسیار بیشتر از اراضی آبی بوده است.

هرچند هزینه کاشت، داشت و برداشت گندم در اراضی دیم نصف اراضی آبی است ولی در سال‌های خشکسالی و کاهش بارندگی میزان کاهش تولید در اراضی آبی به مراتب کمتر از اراضی دیم است و با در نظر گرفتن این نکته می‌توان گفت افزایش سطح اراضی آبی در کردستان با توجه به ظرفیت‌های موجود در آن امری ضروری است.

افزایش سطح اراضی آبی در کردستان با توجه به ظرفیت‌های موجود امری ضروری است.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی کردستان اظهار داشت: ۳۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی دیم زیر کشت گندم در استان قابلیت تبدیل شدن به اراضی آبی را دارند.

حیدر مرادی اضافه کرد: بیشتر آب اراضی آبی زیرکشت گندم استان در شهرستان های سقز، بانه و مریوان از چشمه‌های اطراف و اراضی دهگلان و قروه هم از چاه و آب پایاب سدها تامین می‌شود.

وی مهمترین دلیل کاهش عملکرد گندم در استان را مربوط به خشکسالی خواند و افزود: در اراضی زیرکشت گندم استان که طرح جهش تولید در آن به اجرا درآمده بود با مصرف ریزمغذی‌هایی مانند فسفر، پتاس و روی توانستیم تنش خشکسالی را مدیریت و میزان کاهش عملکرد را به حداقل برسانیم.

هزینه کاشت هر هکتار گندم دیم طی سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ در این استان سه میلیون تومان و در اراضی آبی یک و نیم برابر این میزان مبلغ مورد نیاز است و تعداد زیادی از کشاورزان کردستانی با توجه به کاهش درآمدی که امسال داشتند توان تامین هزینه لازم برای کاشت را ندارند لذا می‌طلبد دولت حمایت لازم از این قشر را به عمل آورد.

بنابراین برای افزایش و حفظ عملکرد محصول مهمی هم چون گندم که تاثیر زیادی در حفظ امنیت غذایی کشور دارد علاوه بر اجرای مدیریت مزرعه افزایش سطح اراضی آبی در کردستان که دارای ۱۸ سد و از حوضه‌های آبریز به خلیج فارس و دریای عمان، دریای خزر و دریاچه ارومیه به شمار می‌رود؛ امری ضروری است.

کردستان یک میلیون و ۲۲۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی شامل ۸۹۶ هزار و ۲۳۵ هکتار اراضی دیم معادل ۸۸ درصد و ۱۲۱ هزار اراضی آبی معادل ۱۲ درصد دارد.

میانگین بارندگی‌های استان از آغاز سال زراعی جاری(اول مهر پارسال) تاکنون ۳۰۲ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه آن در سال گذشته (۵۲۲ میلی‌متر) ۴۲ درصد و در مقایسه با دوره بلندمدت (۲۵ تا ۳۰ سال قبل) حدود ۴۵۲ میلی‌متر، ۳۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد.