استاد شهریار، شهسوار مُلک دل‌ها

به گزارش ایرنا، استاد شهریار را به سبب غنا و استحکام شعری، تنوع آفرینش های هنری و از همه مهم تر جاذبه، نفوذ و رواج کلام می توان یکی از بزرگ ترین شاعران قرن حاضر ایران دانست. در قلمروی نقد ادبی ایران، از دیرباز، سخن سنجان نکته پرداز همه از یک دل و یک زبان ، لب به تحسین شهریار گشوده اند؛ ملک الشعرای بهار با عنایت به اشعار شهریار درباره شخصیت او می گوید: «شهریار نه تنها افتخار ایران است، بلکه افتخار مشرق زمین به شمار می رود».

نفوذ معنوی کلام شیرین شهریار از یک سو در همه جای سرزمین پهناور ایران بر سراچه دل کوچک و بزرگ، زن و مرد، پیر و جوان نشسته و هر ایرانی غزلی، قطعه ای و یا لااقل بیتی از «شهریار» بر لوح خاطر خویش سپرده است و از سوی دیگر آوازه شهرت این عاشق دلسوخته، از فراسوی مرزهای ایران به سرزمین های دیگر رسیده و سخنان دل نشینش، روشنی بخش دل شیفتگان گشته و هر کس که شعری از دیوان فارسی او یا منظومه حیدربابایش را شنیده، منقلب گشته و بر روح لطیف و دل باصفا و هنری همتای او آفرین گفته است.

استاد شهریار در بین مردم از جایگاه و عزت خاصی برخوردار است

ایوب شهبازی، از شاگردان استاد شهریار و یکی از شعرای برجسته تبریزی با بیان این که شهریار جایگاه ویژه ای در ادبیات ایران دیگر کشورها دارد، اظهار کرد: اشعار استاد شهریار در جان و دل مخاطبان وی  از اقصی نقاط ایران و جهان جای دارد و نه تنها مردم ایران اشعار این شاعر شهیر را زمزمه می کنند بلکه مردمان دیگر کشوها نیز اشعار شهریار را گرامی می دارند و در کشورهای دیگر احترام زیادی به استاد شهریار قائل هستند و گاه حتی هنگام مراجعه به مقبره الشعرا با کفش برای بازدید از این مکان فرهنگی و تاریخی وارد نمی‌شوند .

شهبازی با بیان این که دوران مشروطه یکی از بهترین و درخشان ترین دوره های ادبیات به شمار می رود، گفت: استاد شهریار در دوره مشروطه با بسیاری از بزرگ مردان ادبی مانند اقبال هم عصر شده و در این دوره شعر تحول یافته و انقلابی تر و مردمی تر شده و  شعر جایگاهی ویژه یافته است.

وی با اشاره به فخامت شعر شهریار از ابعاد مختلف افزود: جریان موسیقی در اشعار استاد شهریار معلوم و مشهود است و در کتاب «ساز سخن شهریار» آمده است که استاد شهریار در حد یک موسیقی‌دان با عرصه موسیقی آشنا بود و این امر در بیت بیت اشعار وی دیده می شود.

شهبازی با بیان این که استاد شهریار برای عشق حقیقی شعر نوشته است، ادامه داد: شهریار زندگی خود و تمام رویدادهایی که برای خودش در زندگی اتفاق می‌افتاد را به تصویر کشیده است و شعر وی چون از دل برمی‌خاست لاجرم بر دل می نشیند.

این شاعر تبریزی افزود: استاد شهریار بارها به من گفته بود که هنگام سرودن، اشعار بر ذهن و زبانم جاری می شود و به اندازه ای شعر به ذهنم هجوم می‌آورد که تا اشعار را بنویسم شعرها از یادم می رود چنین حالتی برای هر شاعری به وجود نمی اید بنابراین برای این موضوع باید تنها شهریار باشی.

شهبازی یکی از ویژگی های اشعار شهریار را وجود عاطفه و احساس در اشعار استاد دانست و گفت: اگر در تاریخ ادبیات ایران اشعار شعرای مختلف را از نظر عاطفی و احساسی بررسی کنیم، شهریار جرو شعرایی است که بار عاطفی شعر بالایی داشته و از این رو اشعار وی در دل ها و ذهن ها ماندگار شده است.

وی تاکید کرد: شهریار در اشعار خود به ضرب المثل ها، رسم و رسوم و آیین های اجتماعی اشاره می کرد به طوری که تمام مردم در هر سطح فکری که حیدربابا را می خوانند این اشعار را با تمام وجود درک می کنند.

وی افزود: بنا به گفته خود استاد، وی با قرآن زیسته و بزرگ شده بود و  پای به پای انقلاب آمده و اشعاری در این زمینه می سرود؛ شهریار هیچ وقت از مردم جدا نشد برای همین شهریار در بین مردم عزت خاصی دارد.

شهبازی افزود: مقبره الشعرای تبریز نمایانگر یک تمدن  است چرا که علاوه بر شهریار، مزار بزرگ مردانی همچون خاقانی شروانی، همام تبریزی، حکیم اسدی توسی و قطران تبریزی در این مقبره قرار دارد و این مکان می تواند مرکزی برای شناساندن فرهنگ و هنر به دنیا باشد.

مناعت طبع استاد شهریار کم‌نظیر بود

علی‌اصغر شعردوست، صاحب نظر و پژوهشگر ادبیات فارسی و ترکی نیز با ذکر خاطراتی از شهریار ملک سخن؛ استاد محمدحسین بهجت تبریزی اظهار کرد: در دوران حیات استاد، بنده در رادیو تبریز مشغول بودم و بنا به وظیفه کاری بارها به دیدار ایشان می‌رفتم. در این دیدارها دستگاهی با خود می‌بردیم و با استاد صحبت می‌کردیم و اگر ایشان سرحال بودند شعر می‌خواندند و ما هم ضبط می‌کردیم و در برنامه‌ها این صداها به تناسب پخش می‌شد.

وی ادامه داد: استاد به بنده اعتماد داشتند، به‌نحوی که اگر کسانی می‌خواستند با استاد دیدار کنند، ایشان آنها را به سوی بنده حواله می کردند و می گفتند با او صحبت کنید. یک‌بار از استاد پرسیدم این چه رازی است که شما می‌فرمایید که من به شما بگویم چه کسانی به دیدار شما بیایند؛ در صورتی‌که شما ممکن است آنها را بشناسید؟ استاد فرمودند: «بعضی از این‌ها، شیاطین هستند می‌خواهند از من حرف‌هایی بگیرند و ضبط کنند و بعد منعکس و پخش کنند، من می‌خواهم آدم‌هایی که می‌آیند، آدم‌های معتمدی باشند».

شعردوست گفت: زمانی که تهران بودم هم از حضور استاد شهریار بهره‌مند می‌شدیم و چند برنامه ویژه با حضور ایشان ساختیم که از شبکه سراسری پخش شد. یکی از کارهای خوبی که در آن زمان صورت گرفت ضبط یک زندگینامه تصویری کامل از شهریار بود که آقای طرزمی با یک واحد سیار از تهران به تبریز آمدند و آن را تولید کردند.

سفیر اسبق ایران در تاجیکستان با اشاره به تلاش های صورت گرفته برای ثبت ۲۷ اردیبهشت به عنوان روز ملی شعر و ادب فارسی و بزرگداشت استاد شهریار اظهار کرد: بسیار خوشحالم که طرح اینجانب بابت نامگذاری روز درگذشت استاد شهریار به عنوان روز بزرگداشت شعر و ادب پارسی به ثبت رسید و پس از تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۱۳۷۹ در تقویم‌ جا گرفته است، اما متأسفانه شاهدیم که این روز به معنای واقعی کلمه تاکنون به صورت ملی گرامی داشته نشده است.
وی گفت: انتظار می رود در این روز شعر و ادب پارسی و به تبع آن شعر و ادب اقوام ایرانی و شخصیت استاد شهریار بیشتر مورد توجه قرار گیرد و برنامه‌هایی درخور شأن آن شخصیت بزرگ ادبیات ایران و جهان پیش بینی شود.

شعردوست با اشاره به نقل قولی از استاد شفیعی کدکنی درخصوص استاد شهریار گفت: استاد شفیعی کدکنی می‌گفتند: «من قبل از انقلاب هم و بعد از انقلاب هم، در دو مقطع به دانشجویانم در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گفتم بی‌هیچ ملاحظه‌ای سه شاعری که از همه بیشتر می‌پسندید را بنویسید. در هر دو مقطع اولین شاعر «شهریار» نام گرفت».

این پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی با اشاره به تاثیر انقلاب اسلامی بر روحیه استاد اظهار کرد: استاد شهریار خودش به من گفته بود: «من سال ۵۷ خسته شده بودم، پیر شده بودم، شعر می‌گفتم حال نوشتن را نداشتم. انقلاب یک روح دیگری در من دمید و من دوباره جوان شدم. من این یک دهه را جهاد قلمی کرده‌ام. من نمی‌توانستم بروم بجنگم ولی جهاد قلمی کردم و این یک دهه دوران جهاد قلمی من است».

وی مردمی‌بودن، مناعت طبع، جامع‌نگری، فخامت زبان، محتوا و کیفیت بالای آثار، زیست انقلابی را از ویژگی های مهم شخصیتی استاد شهریار دانست و گفت: سروده‌های ترکی استاد شهریار به اعتبار کمیت، یک‌دهم سروده‌های فارسی‌اش است ولی با همین کمیت کم، شهریار به شعر ترکی هویتی داد که به قول خودش خنجر را به خرما تبدیل کرد.

نازکی خیال و سوز از ویژگی های شخصیتی و شعر استاد شهریار است

 فرزند استاد شهریار، نازکی خیال را از ویژگی های شخصیتی و رقت و سوز را از ویژگی های شعر استاد شهریار دانست و گفت: قناعت و ساده زیستی در زندگی استاد شهریار نمود خاصی داشت و نسبت به مال دنیا بی تفاوت بود.

سید هادی بهجت تبریزی افزود: شهریار در طول حیات خود به شهرت علاقه ای نداشت و به ایرانی بودن بیشتر از هر چیز دیگری افتخار می کرد.
بهجت تبریزی تاکید کرد: جهانی شدن شعرهای شهریار نیز پس از درگذشت وی در سایه اشتهار داخلی، مردمی بودن و نافذ بودن شعر شهریار در دلهاست و مثل معروف است هر آنچه که از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.

وی خاطرنشان کرد: : بی نیازی از دنیا، ارادت به ائمه اطهار(ع) و احساساتی بودن از بارزترین ویژگی های اخلاقی پدرم بود که وی را در دنیای شعر و ادب ایران و جهان ماندگار کرد.

بهجت تبریزی اظهارکرد: رعایت اخلاق دینی، تقوی و قریحه ذاتی استاد در شعر از وی یک شخصیت و چهره استثنایی ساخت که همواره مردم ایران به آن ببالند و افتخار کنند.

وی با اشاره به اینکه استاد، قریحه شاعری را ذاتی می دانست که امکان انتقال آن از طریق آموزش وجود ندارد ، گفت: جوششی بودن شعرهای شهریار سخن ایران شعرهایش را ماورایی و جاودانه می کرد.

روز ۲۷ شهریور ماه، سالروز درگذشت شهریار ، بزرگترین شاعر تاریخ معاصر ایران، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، در تقویم کشورمان، روز ملی شعر و ادب فارسی نامیده شده است.