ناکارآمد ساختن تحریم‌های اقتصادی با عضویت در شانگهای

 اگر اراده سیاسی در میان کشورهای عضو شانگهای شکل بگیرد، مطمئناً به هم‌افزایی مبادلات تجاری بین کشورها منجرخواهد شد. در این راستا باید اذعان داشت که کشورهای عضو شانگهای به انرژی ایران و هم به مسیرهای ترانزیتی ایران نیاز دارند و ایران هم به محصولات صنعتی کشورهای عضو نیاز دارد، بنابراین پیوستن به این سازمان بدون شک برای ایران از نظر بالا رفتن ظرفیت‌های اقتصادی مفید خواهد بود. بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به تحلیل‌های گوناگون در خصوص اجلاس شانگهای پرداخته‌اند.

رسانه‌های اعتدال گرا

استفاده از ظرفیت «شانگهای» برای رونق اقتصادی کشور

روزنامه ایران به بازتاب سخنان آیت‌الله سید ابراهیم رییسی رییس جمهوری پرداخت و نوشت: امروز نه تنها وزارت امور خارجه بلکه همه وزارتخانه‌ها مسئولیت و مأموریت دارند که از ظرفیت ایجاد شده، نهایت استفاده را در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور به عمل بیاورند. امروز کشورهای عضو شانگهای نیز زمینه و بستر همکاری با جمهوری اسلامی ایران را از هر زمان دیگری مهیاتر می‌دانند و احساس می‌کنند می‌توانند همکاری‌های بهتر و بیشتری را با ایران رقم بزنند و در سخنان خود نیز بر تقویت و تعمیق سطح همکاری با تهران تأکید داشتند. بندر چابهار دروازه ارتباط با کشورهای آسیایی و جهان است، لذا شتاب در توسعه و بهره‌برداری آن، از اهمیت زیادی برخوردار است. رئیس جمهوری همچنین به رایزنی‌های انجام شده برای تقویت همکاری‌های دوجانبه با تاجیکستان اشاره کرد و گفت: دو کشور ارتباط فرهنگی با ریشه و اعتقادی با یکدیگر دارند و در این سفر، دو طرف مصمم شدیم تا فصل نوینی از روابط دوجانبه بین دو کشور رقم بخورد. رئیس جمهوری در بخش دیگری از سخنان خود با قدردانی از تلاش‌ها و فداکاری دست‌اندرکاران حوزه بهداشت و سلامت کشور گفت: امروز شتاب واکسیناسیون برای مردم امیدبخش شده است و در کنار آن دقت و انضباط واکسیناسیون اهمیت زیادی دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد. به لطف الهی با شتابی که در روند واکسیناسیون آغاز شده سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ در زمان خود آغاز خواهد شد و همه دانش‌آموزان، دانشجویان و خانواده آنها اطمینان داشته باشند که امر آموزش در کشور رونق خواهد گرفت و تعطیلی و تأخیر در آن را خسارت به فرزندان خود می‌دانیم.
 

رسانه‌های اصولگرا

عضویت در شانگهای در کاهش وابستگی ما به دلار مؤثر خواهد بود

روزنامه رسالت به گفت وگو با یعقوب رضازاده عضو هیات‌رییسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی پرداخت و نوشت: کشور ما طی ۴۲ سال اخیر که از انقلاب گذشته است به‌نوعی تحت تحریم‌های ظالمانه آمریکا و کشورهای غربی بوده است.  اکنون آن تحریم‌ها با شدت بیشتری ادامه دارد، اما خوشبختانه بااراده ملت و رهنمودهای رهبر انقلاب توانستیم در مقابل این تحریم‌ها از خودمان مقاومت و ایستادگی نشان دهیم. اما ازیک‌طرف با انتخاب حجت‌الاسلام رئیسی به‌عنوان رئیس‌جمهور کشورمان، یک چهره تازه‌ای از نظام جمهوری اسلامی ایران برای ارتباط با دنیا به‌ویژه برای کشورهای عضو سازمان شانگهای ایجاد شد.

رضازاده گفت: این کشورها می‌توانند یک رقیب جدی و بسیار خطرناک برای کشور آمریکا و اتحادیه اروپا باشند. لذا این اتفاق و شرکت رئیس‌جمهور در اجلاس شانگهای و عضویت رسمی ایران در این سازمان می‌تواند پیام بسیار مثبتی برای ملت ایران و تمام مردم دنیا داشته باشد تا بتوانیم با حضور در این سازمان صادرات، واردات و تجارت و اقتصاد خودمان را تقویت کنیم. تأثیر عضویت در این سازمان می‌تواند بر وابستگی و عدم وابستگی به دلار برای ما تأثیرگذار باشد و ارزش پول‌های کشورهای عضو سازمان شانگهای را نیز افزایش دهد. این اتفاق باعث ایجاد کریدورهای غیر برجامی برای ما خواهد شد و فکوس و توجه وزارت امور خارجه از ارتباط با کشورهای غربی و تلاش برای رفع تحریم‌ها برداشته می‌شود. چراکه همکاری با کشورهای مشرق زمین که خودشان یک بعد مهم و قوی اقتصادی هستند برای کشورهای غربی سخت است.

 وزارتخانه‌ها ظرفیت‌های همکاری با سازمان همکاری‌های شانگهای را شناسایی کنند

خبرگزاری فارس به بازتاب سخنان آیت الله سید ابراهیم رییسی رییس جمهور پرداخت و نوشت: امروز نه تنها وزارت امور خارجه بلکه همه وزارتخانه‌ها مسوولیت و ماموریت دارند که از ظرفیت ایجاد شده، نهایت استفاده را در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور بعمل بیاورند. امروز کشورهای عضو شانگهای نیز زمینه و بستر همکاری با جمهوری اسلامی ایران را از هر زمان دیگری مهیاتر می‌دانند و احساس می کنند می توانند همکاری‌های بهتر و بیشتری را با ایران رقم بزنند و در سخنان خود نیز بر تقویت و تعمیق سطح همکاری با تهران تاکید داشتند. بندر چابهار دروازه ارتباط با کشورهای آسیایی و جهان است، لذا شتاب در توسعه و بهره برداری آن، از اهمیت زیادی برخوردار است. دو کشور ارتباط فرهنگی با ریشه و اعتقادی با یکدیگر دارند و در این سفر، دو طرف مصمم شدیم تا فصل نوینی از روابط دو جانبه بین دو کشور رقم بخورد. سیاست خارجی دولت، تقویت روابط با کشورهای همسایه با اولویت دیپلماسی اقتصادی است و این سیاست را با قدرت پیگیری خواهیم کرد و هیچ مانعی برای تقویت روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و منطقه وجود ندارد. رییس جمهور در بخش دیگری از سخنان خود با قدردانی از تلاش‌ها و فداکاری دست اندرکاران حوزه بهداشت و سلامت کشور گفت: امروز شتاب واکسیناسیون برای مردم امیدبخش شده است و در کنار آن دقت و انضباط واکسیناسیون اهمیت زیادی دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد.

رسانه‌های اصلاح‌طلب

شانگهای فرصت جدی برای اقتصاد ایران

روزنامه آرمان ملی یادداشتی به قلم هادی حق‌شناس اقتصاددان منتشر کرد و نوشت:  پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه امروز یک امر مرسوم در جهان هست. در گذشته نه‌چندان دور هم گات و هم بعدا WTO یا سازمان تجارت جهانی در دنیا ایجاد شد که همه کشورها تقریبا عضو آن سازمان شدند و الان هم عضو آن سازمان هستند. تقریبا در یک دهه اخیر بسیاری از کشورها به دنبال تفاهمنامه‌های دوجانبه یا چندجانبه هستند. ایران قبل از انقلاب به بلوک اقتصادی اکو ملحق شده بود. در سال‌های بعد از انقلاب تقریبا به هیچ بلوکی ملحق نشدیم و فقط در همین سه سال اخیر به کشورهای اوراسیا و در سال جاری به کشورهای عضو شانگهای ملحق شدیم. پیوستن ایران به این دو بلوک ارواسیا و شانگهای منافع اقتصادی منطقه‌ای به دنبال خواهد داشت. چون تجارت بین این کشورها از تعرفه‌های ترجیحی برخوردار خواهد بود و همچنین این کشورهای عضو در مجامع بین‌المللی از حمایت‌های سیاسی نیز برخوردار خواهند شد. البته نباید فراموش کنیم که هم شانگهای و هم اوراسیا دو ظرفیت بالقوه برای اقتصاد ایران هستند. و برای اینکه این ظرفیت‌های بالقوه تبدیل به ظرفیت بالفعل شود، باید همه دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی برای استفاده از مزیت‌های این دو توافقنامه منطقه‌ای بسیج شوند. کشورهای عضو شانگهای هم به انرژی ایران و هم به مسیرهای ترانزیتی ایران نیاز دارند و برعکس ایران هم به محصولات صنعتی کشورهای عضو نیاز دارد. به‌عنوان مثال امروز هند در چابهار مشغول سرمایه‌گذاری است که کالای خود را به افغانستان برساند. یا چین می‌خواهد راه ابریشم را احیا کند.

راه شانگهای از برجام می‌گذرد

روزنامه همدلی یادداشتی به قلم عادل جهان‌آرای روزنامه‌نگار منتشر کرد و نوشت: بعد از سال‌ها انتظار و به نظاره نشستن ایران در نشست‌های سران پیمان شانگهای، سرانجام تهران هم رسما به عضویت سازمان همکاری شانگهای درآمد. این رخداد سیاسی در ایران با واکنش‌های زیادی مواجه شد و کمی شبیه به روزهایی بود که برجام به موفقیت رسید و روحانی مدام بر طبل پیروزی می‌کوبید. حال خبر عضویت ایران در شانگهای به صورتی گاه تیتر یک یا دو همه رسانه‌های اصول‌گرا و اصلاح‌طلب را به خود اختصاص داد.   این رخداد را می‌توان از چند زاویه بررسی کرد. اول این‌که عضویت در این سازمان بی‌تردید از منظر سیاسی و اقتصادی برای کشورهای عضو فواید بسیاری دارد و چه بسا می‌تواند در پیشرفت و توسعه اعضا نقش ایفا کند. دوم آیا همه کشورها می‌توانند از سود برابر با آن برخوردار باشند و سوم، آیا این پیمان می‌تواند نقش بازدارنده در مقابل پیمان‌های اقتصادی و سیاسی جهان بازی کند و کشورهای عضو می‌توانند از آن به عنوان پشتوانه سیاسی و اقتصادی بهره بگیرند. 

منافعی که از عضویت پیمان شانگهای به دست می‌آید

روزنامه آرمان ملی یادداشتی به قلم نعمت احمدی حقوقدان منتشر کرد و نوشت: هم‌اکنون سازمان همکاری شانگهای ۹ عضو اصلی ایران، ازبکستان، تاجیکستان، پاکستان، قرقیزستان، قزاقستان، روسیه، چین، پاکستان، هند و دو عضو ناظر مغولستان و افغانستان را در جمع خود دارد. چندین کشور مانند ارمنستان، جمهوری آذربایجان، کامبوج، نپال، ترکیه، سریلانکا، شرکای بحث و گفت‌وگو می‌باشند. در اجلاس تاجیکستان علاوه بر کشورهای عضو و ناظر تعدادی از نهادهای بین‌المللی مانند انجمن ملل آسیای جنوب شرقی و سازمان ملل نماینده‌ای اعزام کرده بودند. هدف از تشکیل سازمان همکاری شانگهای مسائل امنیتی  در آسیای میانه به ویژه مبارزه با تروریسم و جدایی‌طلبی و افراطی‌گری بود. در اجلاس سال ۲۰۰۴ که در تاشکند پایخت ازبکستان متن نهایی مورد موافقت اعضای شرکت‌کننده تحت عنوان «سازمان منطقه‌ای ضدتروریسم» تهیه و به تصویب اعضا رسید. مبارزه با قاچاق مواد مخدر هم در طول مرز کشورهای عضو مورد تائید اعضاء قرار دارد. از ابتدا اعضای سازمان همکاری شانگهای اصرار داشتند که نمی‌خواهند به سازمانی نظامی مشابه پیمان ناتو تبدیل شوند و یا خلأ پیمان منحل شده ورشو را در مقابل پیمان ناتو پر کنند. اما مبارزه با تروریسم، جدایی‌طلبی و افراطی‌گری مورد تائید و تاکید اعضا قرار دارد و در همین ارتباط مانورهای نظامی طی سال‌های ۲۰۰۳ در قزاقستان و چین به جهت مبارزه با قاچاق مواد مخدر و تروریسم به اجرا درآمد در سال ۲۰۰۵ هم بین دولت چین و روسیه (ماموریت صلح ۲۰۰۵) به عنوان نخستین مانور نظامی مشترک به اجرا درآمد.

‌سازمان شانگهای و FATF

روزنامه شرق یادداشتی به قلم معین شرقی. حقوق‌دان منتشر کرد و نوشت: با تأسیس سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۱۱، یکی از مباحث مهم، واکنش دیگر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به‌ویژه قدرت‌های بزرگ بود. هریک از این کشورها تلاش کردند موضع خود را در قبال سازمان همکاری شانگهای تدوین و سیاست خود را درباره آن مشخص کنند. ایران ازجمله این کشورها بود که به سبب هم‌جواری منطقه‌ای می‌توانست تحت تأثیر پیامدهای شکل‌گیری این سازمان قرار گیرد و اعلام کرد خواهان عضویت در این سازمان است و در این راه تلاش کرد و بالاخره موفق شد در سال ۲۰۰۵ به عضویت ناظر در این سازمان درآید و در پی آن بالاخره سند عضویت دائم ایران در شهریور ١٤٠٠ یعنی سال ٢٠٢١ به تأیید رسید و ایران نیز عضو دائمی این سازمان شد. در این سال‌ها مهم‌ترین مانع پیوستن ایران به سازمان شانگهای از منظر حقوقی، قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل بود که سازمان ملل نیز با صدور قطع‌نامه ۲۲۳۱ مبنی بر لغو تحریم‌های گذشته، راه را برای پیوستن کشور عزیزمان به سازمان شانگهای هموار کرد. با تلاش‌های دولت یازدهم درخصوص برجام و رفع موانع حقوقی و سیاسی، روند شکل‌گیری مشارکت جامعی بین تهران و پکن از سر گرفته شد و ایران مجدد درخواست عضویت دائم خود را به این سازمان ارائه داد. متعاقب آن تیره‌وتارشدن روابط ایران و تاجیکستان، به‌خصوص اعتراض تاجیکستان در ماجرای کنفرانس وحدت اسلامی در تهران، فصل جدیدی از مانع‌تراشی‌ها درخصوص گسترش روابط تهران و پکن را فراهم آورد و دوباره عضویت ایران در سازمان شانگهای به تعویق افتاد.

پذیرش تبعات حل مسائل

روزنامه اعتماد یادداشتی به قلم عباس عبدی منتشر کرد و نوشت: دایمی شدن عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای نیز خبر خوبی است. هر چند این وضعیت محصول سال‌ها پیگیری و گفت‌وگو است ولی صرف اینکه ایران در حال حاضر و با حضور رییس‌جمهور جدید به عضویت دائم در آمده مهم است. اهمیت آن نیز از این رو است که پس از انقلاب از حضور در پیمان‌های منطقه‌ای پرهیز شده است. این پیمان‌ها در واقع جزیی از نظام بین‌المللی و به نوعی حلقه اتصال ایران به این نظام هستند. هر چند برخی امکانات برای کشور فراهم می‌کند، ولی محدودیت‌هایی هم ایجاد می‌کند که در مجموع مثبت است. اینکه عضو یک پیمان بین‌المللی یا منطقه‌ای شویم، ذاتا مفید و امیدبخش است زیرا وارد یک تعامل و تعهد دوجانبه شده‌ایم و این برخلاف گذشته است. به نظرم این حضور قرینه قوی برای وجود اراده جهت حل‌وفصل برجام است. پس از این مرحله به‌طور قطع باید وارد حل مسائل ریشه‌ای‌تر و ساختاری شد. کسری بودجه دولت و افزایش نقدینگی، ثبات سیاست‌های کلان اقتصادی و تحرک در فضای کسب‌وکار و قیمت‌گذاری کالاها و به‌طور مشخص، حامل‌های انرژی و مبارزه با فساد و افزایش سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در اولویت هستند. در اولین گام دولت متنی را در مبارزه با فساد منتشر کرده که واجد معنای روشنی نیست و کسی متوجه نخواهد شد که از فردا چه اتفاقی با فساد رخ خواهد داد؟   دولت در هر موردی که بخواهد سیاست‌گذاری کند با دوراهی‌های سختی مواجه می‌شود. نمونه‌اش آزادسازی واردات خودرو است. در این مورد خیلی سریع تصمیم گرفته شد. این سیاست اگر در ذیل یک راهبرد کلی نباشد و به صورت پایدار اتحاذ نشود، فایده چندانی ندارد.

موانع موجود بر سر راه ایران برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت عضویت دائم در سازمان شانگهای

خبرگزاری ایسنا به گفت وگو با محمدرضا فرقانی دیپلمات پیشین کشورمان پرداخت و آورد: عضویت کامل ایران در این سازمان این زمینه را برای ایران فراهم می‌کند که همکاری‌های خود را با کشورهای عضو این سازمان گسترش داده و با همکاری کشورهایی چون چین و روسیه راحت‌تر تحریم‌های آمریکا را کنار بزند.  از زمان موافقت اعضا، ایران رسما عضو دائم این سازمان محسوب می شود گرچه باید یک روند اداری و فنی  نیز در این زمینه طی شود. وی در مورد اینکه چه عواملی مانع می شود که ایران بتواند از ظرفیت بوجود آمده به صورت کامل در حوزه های مختلف اقتصادی و سیاسی استفاده کند، گفت: به نظرم یکی از موانع اصلی در این زمینه در داخل خود کشور است. باید این اراده در داخل کشور و تمام سازمان ها و ارگان های مربوطه بوجود آید که از فرصت ایجاد شده در راستای تأمین منافع اقتصادی کشور به صورت کامل استفاده شود. فرقانی همچنین موضوع  دوم را نوع روابط ایران با کشورهای عضو سازمان شانگهای دانست و تصریح کرد : در چهار، پنج سال اخیر به دلیل مخالفت تاجیکستان عضویت دائم ایران در این سازمان به تأخیر افتاده بود. مخالفت تاجیکستان با این موضوع به خاطر سوء تفاهمی بود که بین دو کشور بوجود آمده بود و با رفع این سوءتفاهم تاجیکستان نیز به عنوان یک عضو دائم موافقت خود را با پذیرش ایران اعلام کرد. بنابراین در راستای بهره برداری از فرصت بوجود آمده باید روابط خود را با کشورهای عضو این سازمان گسترش داد و اجازه نداد که سوءتفاهم ها در روابط ایران با این کشورها باعث ایجاد مشکل شود.