چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور و نزدیک‌ترین مسیر دسترسی به کشورهای محصور آسیای میانه است و ظرفیت‌های ترانزیتی چابهار به عنوان نقطه استراتژیک اتصال ۲ کریدور شرق به غرب و جنوب به شمال باعث توجه ویژه جهانیان به این بندر شده است.
به گفته تحلیل‌گران اقتصادی، منطقه آزاد چابهار و سواحل مکُران در اقتصاد آینده ایران نقش مهمی ایفا می‌کند و در همین راستا، پیشرفت چشمگیری برای سواحل مکران به عنوان دروازه ورودی ایران در نظر گرفته شده است.
جدای از خطوط ریلی، ۲ موئلفه جاده و بزرگراه و آسمان ایران هم برای حمل انواع کالا یا کانتینر به بنادر مختلف در مرزهای متعدد وجود دارد که در این ارتباط، ساخت بزرگراه و شهر فرودگاهی چابهار در دست احداث است.
یک تناقض؛ ظرفیت‌ها در مقابل کاستی‌ها
حال این سوال مطرح است که منطقه مهمی همچون چابهار در حوزه سواحل مکُران که امروز به دلیل ظرفیت‌های متعددی که دارد مورد توجه جهانیان قرار گرفته است واقعا باید به لحاظ کیفیت شهرنشینی، زیرساختی و عمرانی، آموزشی و بیکاری دارای شاخص‌های ضعیفی باشد!
"معین‌الدین سعیدی" نماینده مردم شهرستان‌های چابهار، نیکشهر، زرآباد، کنارک، قصرقند و دشتیاری در مجلس شورای اسلامی طی گفت و گویی با ایرنا تاکید کرد که نباید کشور را از ظرفیت‌های چابهار محروم کرد، ظرفیت‌هایی که باعث شده امروز شانگهای یک فایل و پرونده مستقل برای چابهار تعریف کند و رییس جمهوری هم در صحبت‌های خود چندین مرتبه به این جایگاه بی‌بدیل اشاره کرده است.
خب با وجود این اظهار نظر، پرواضح است که از یک شهرستان معمولی سخن نمی‌گوییم بلکه در خصوص پهنه‌ای راهبردی در سواحل مکُران صحبت می‌کنیم، جایی که می‌تواند اقتصاد ایران را به بسیاری از کشورهای همسایه پیوند دهد و حتی با ایجاد زیرساخت‌های ریلی و بزرگراهی مناسب، تجار کشورهای مختلف را از این شهرستان بندری به سایر استان‌ها و حتی کشورهایی همچون روسیه، ترکیه و سایر کشورهای اروپایی ارتباط دهد و از این طریق ارزآوری فرآوانی را عاید کشور کند.
در این مجال، می‌خواهیم بگوییم آیا چابهار در قد و قواره استراتژیک خود دیده شده یا اینکه صرفا به مباحث صید و صیادی سنتی و واردات آن توجه شده است. شاید همین نوع نگاه طی سال‌های متمادی موجب غفلت از موضوعاتی شده که امروز چابهار را درگیر معضلاتی همچون حاشیه‌نشینی کرده است. « حاشیه‌نشینی یک موضوع ساده و شاید هم یک گره پیچیده‌ای باشد»
ظرفیت‌های شگرف چابهار بر کسی پوشیده نیست اما تنها با چند ساعت گشت و گذار در محلات مختلف این شهرستان، خواهید دید که فاصله طبقاتی در این خطه، بیداد می‌کند. چرا؟
با چند نفر از جوانان چابهاری که گفت و گو کردم عنوان می‌کردند واقعیت این است که بیش از ۸۰ درصد مردم این منطقه در شرایط معیشتی نامناسبی زندگی می‌کنند و حدود ۲۰ درصد هم دارای ثروت‌های نجومی هستند. خب وقتی به مناطق چهارده‌گانه حاشیه‌نشین این شهرستان سر بزنید خواهید دید که این حرفِ آن‌ها از واقعیت دور نیست. البته بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی نیز در همین مناطق ریشه می‌دوانند و همین ناهنجاری‌ها به مرور باعث بی‌انگیزگی بسیاری از جوانان می‌شود و درنتیجه با شهری مواجه می‌شویم که امروز پایین‌ترین شاخص‌های بیکاری را دارد و بیکاری هم تبعاتی به دنبال خواهد داشت که همه از آن آگاهیم.
همه ما از تورم و گرانی کالاها اطلاع داریم پس نباید تعجب کرد مردی که نمی‌تواند پاسخگوی کمترین نیازهای مادی خانواده باشد دست به برخی کارهای خلاف مقررات بزند چون آن مرد، فرزندانش گرسنه هستند و در کناره مرز هم راحت‌ترین کاری که می‌توان کرد، کارگری برای قاچاقچیان سوخت و کارهایی از این قبیل است. این‌ها را مستند می‌گویم و فقط کافی است به میدان‌هایی که افراد برای کارگری در آنجا می‌ایستند سری بزنید و ببینید با اینکه پیش از طلوع خورشید در آن محل نشسته‌اند بازهم کسی برای کار به سراغشان نمی‌آید. یعنی آن‌ها به دنبال کسب روزی حلال هستند اما کاری برایشان وجود ندارد، شاید بگویید خب به دریا بزنند و ماهیگیری کنند اما ماهیگیری هم هزینه‌هایی دارد که پرداختش برای افرادِ مستضعف و بدون خانه و کاشانه (حاشیه‌نشینان) میسر نیست. اصلا مگر چند نفر یا چند هزار نفر می‌توانند به صورت سنتی صرفا از دریا ارتزاق کنند! فقط «چابهار حدود ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد»
راستی! آیا می‌دانستید هزینه زندگی در این منطقه که مردمانش از کمترین امکانات رفاهی هم برخوردار نیستند از هزینه زندگی در بسیاری کلان‌شهرهای کشور بیشتر است! باید بیایید و ببینید تا با مشقت مردمان این دیار آشنا شوید. « چابهار واقعا زیباست، اما برای افرادی که فقط چند روزی برای گردش و دیدن جاذبه‌های تاریخی و طبیعی به این شهر سفر می‌کنند»
وقتی نماینده مردم چابهار و پنج شهرستان اطراف آن در صحن مجلس شورای اسلامی به طور مکرر از کاستی‌های این منطقه سخن می‌گفت و به وزرای مختلف تذکر می‌داد بی‌دلیل نبود چون این منطقه به حق، محروم نیست اما از ظرفیت‌های کم‌نظیر آن به خوبی و در راستای منافع عمومی استفاده نشده است.
وقتی معین‌الدین سعیدی می‌گوید؛ همانطور که روی خوش سکه را می‌بینیم باید توجه داشته باشیم که آن روی سکه نیز مهم است، یعنی در جنوب سیستان و بلوچستان از لحاظ دسترسی به آب آشامیدنی، حاشیه‌نشینی، حوزه‌های ورزشی، بهداشتی، ساخت و ساز فضاهای آموزشی و موضوعات دیگر با پایین‌ترین شاخص‌ها مواجه هستیم، یعنی اینکه چابهار را باید در اندازه و متناسب با ظرفیت‌ها و کمبودهایش دید.
به گفته سعیدی، همه می‌دانند که امروز بحث راه‌اندازی صنایع بزرگی همچون فولادسازی و پتروشیمی در چابهار مطرح است اما سال‌ها مشاهده می‌کنیم که از ظرفیت نیروی انسانی ماندگار به درستی استفاده نمی‌شود، وقتی علت را جویا می‌شویم می‌گویند؛ نیروهای ماندگار منطقه آموزش مهارتی و تخصصی لازم را ندارند.
در گزارش‌ها و خبرهای متعددی به این موضوع اشاره کردیم؛ چند سالی است که سازمان منطقه آزاد چابهار با درک شرایط موجود، رویکرد خود را از واردات صِرف به حوزه ایجاد صنایع بزرگ برای رفع بیکاری تغییر داده است اما شاخص بسیار پایینی در حوزه بیکاری جوانان این منطقه وجود دارد و نماینده مردم شهرستان‌های چابهار، نیکشهر، زرآباد، کنارک، قصرقند و دشتیاری در مجلس شورای اسلامی در این باره تاکید کرد که ایجاد رشته‌های دانشگاهی مرتبط با صنایع و توسعه آینده، می‌تواند بسیاری از مشکلات را مرتفع کند و در این خصوص پیگیری‌های جدی داشتیم و کاملا مصمم هستیم که بروکراسی‌های اداری و برخی مقرراتی که مانع افزایش رشته‌های دانشگاهی است باید برای این منطقه مستثنی شود.
به صدق گفتار رییس جمهوری باور داریم
سعیدی به تاکید آیت‌الله رییسی در خصوص توجه ویژه به پیشرفت و آبادانی حوزه سواحل مکُران خصوصا چابهار اشاره کرد و گفت: ما به صدق گفتار رییس جمهوری باور داریم و امیدواریم هرچه زودتر شاهد رونق تولید و اشتغال پایدار در این پهنه باشیم ضمن اینکه سایر مناطق کشور می‌توانند از این اتفاق بهره‌مند شوند. «رییس جمهوری، دومین سفر استانی خود به سیستان و بلوچستان را از کنارک و چابهار آغاز کرد»
«اما در نخستین گام دولت، شاهد هستیم که حل مشکل حاشیه‌نشینی چابهار در اولیت کاری مدیران قرار گرفته است چراکه عالی‌ترین مقام اجرایی کشور چنین دستوری داده تا این مشکل در کوتاه‌ترین زمان ممکن به نفع مردم مرتفع شود. چون این مشکل اهالی چابهار و کنارک و دشتیاری و دیگر شهرهای حوزه سواحل مکُران است و رهبر معظم انقلاب هم چندین سال است که روی پیشرفت این منطقه در همه ابعاد تاکید کرده‌اند»
همانگونه که مسوولان چابهار عنوان کرده‌اند نیمی از جمعیت این شهرستان در حاشیه‌های شهر و بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند اما آنچه هویداست تاکید رییس جمهوری مبنی بر تغییر فوری این وضعیت، روند ساماندهی حاشیه‌نشینان را شتاب داده است. طرح‌های آبرسانی، تقویت کیفیت شهرنشینی، تکمیل خطوط ریلی و جاده‌ای نیز سرعت بیشتری گرفته است و همه این اتفاقات نویدبخش روزهای خوبی برای این پهنه گرانبها خواهد بود.
