به گزارش ایرنا؛ جنگلها و مراتع از جمله ثروت‌هایی هستند که نقش کلیدی در ایجاد زیستگاه‌های حیات وحش، تولید اکسیژن، کاهش آلودگی، جذب دی‌اکسیدکربن، حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری، کنترل ریزگردها، و حفظ آب و خاک دارند.
گلستان یکی از استان های غنی در حوزه جنگل محسوب می شود، گلستان فارغ از آنکه از بیشترین و وسیع ترین رویشگاه سرخدار ایران در شهرستان علی‌آباد کتول و بهترین و غنی ترین رویشگاه های بلوط "بلندمازو" جهان در شهرستان گالیکش را برخوردار است صدها هزار هکتار از جنگل های هیرکانی را در دل خود جای داده است.
جنگلهای هیرکانی زیست بوم ۲۹۶ گونه پرنده، ۹۸ گونه پستاندار و ۱۵۰ گیاه بومی درختی و بوته ای است. سهم استان گلستان از مجموع حدود ۲ میلیون هکتار جنگل هیرکانی افزون بر ۴۵۲ هزار هکتار بوده و در مقایسه با مازندران و گیلان از سطح کمتری برخوردار است.
هر چند در فرآیند ثبت جنگل هیرکانی مناطق جنگل ابر، افراتخته و جهان‌نما از گلستان در قالب جنگل های هیرکانی به ثبت جهانی رسید اما سایر مناطق استان نیز فسیل های زنده ارزشمندی هستند که ارزش گذاری مادی برای آن غیر ممکن به نظر می رسد.
با پذیرش این ویژگی ها و قابلیت‌ها، حل مشکلات و رفع تهدیدات فراوری این رویشگاه های بی نظیر و حفاظت از آن ضروری است، آتش‌سوزی یکی از عوامل اصلی تغییر در اکوسیستم‌های طبیعی از جمله جنگل هاست که در سالهای مختلف و بر اساس تغییرات اقلیمی شدت و ضعف تاثیرات مخرب آن افزایش یا کاهش می یابد.
جنگلهای شمال مناطق پرخطر آتش سوزی در کشور
روح اله رستمی از پژوهشگران علوم جنگل به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: مناطق جنگلی واقع در استان های گیلان، مازندران و گلستان جزو مناطق پر خطر از نظر وقوع آتش سوزی هستند و گردشگران، دامداران و حاشیه‌نشینان جنگلها و مراتع نقش بسزایی در حفظ و نگهداری این نعمت خدادادی دارند.
وی افزود : دپو و تلنبار شدن شاخ و برگ‌های خشکیده و مواد سوختنی فراوان در کف جنگلها و مراتع در فصل پاییز و زمستان، وزش باد گرم و مهم تر از آن بی‌توجهی، احتمال حریق را چندین برابر می‌کند که در این زمینه نیاز به مشارکت و همکاری عموم مردم است.
ضرورت توانمندسازی جوامع محلی
رستمی گفت : فرهنگ‌سازی مولفه اصلی در پیشگیری از وقوع آتش سوزی جنگلها بوده و نقش آموزش و فرهنگ سازی و توانمندسازی جوامع بومی و محلی در پیشگیری از آتش سوزی جنگل ها و مراتع بسیار موثر است که باید با تمرکز بیشتری به آن پرداخته شود.
به گفته وی حریق جنگل ها و منابع طبیعی از بزرگترین دغدغه های دوستداران طبیعت است و هرچند این آتش سوزی ها در نهایت با تلاش ماموران و مردم مهار می شود اما بی تردید فرجام تلخ آن نابودی محیط زیست و منابع طبیعی کشور است.
خطای انسانی و سهل انگاری علل اصلی حریق جنگلها
وی در خصوص اصلی ترین دلایل بروز حریق در جنگل های شمال کشور گفت بررسی‌ها نشان می‌دهد خطای انسانی غیر عمد و سهل انگاری از علل اصلی حریق درعرصه های طبیعی است .
وی در خصوص دلایل طولانی شدن عملیات های مهار حریق در جنگل تصریح کرد: اعزام جزیره‌ای نیرو توسط نهادهای مختلف از جمله هلال احمر، محیط‌زیست، دهیاری‌ها و منابع طبیعی و موازی‌کاری نیروها در برخی کانون‌های آتش و نبود نیرو در دیگر مناطق گرفتار آتش، مستقر نبودن پایگاه سیار مدیریت آتش در ارتفاعات بالادست جنگل، کافی نبودن جیره غذایی و تجهیزات، کم توجهی به اشتیاق بومیان منطقه برای مشارکت در عملیات مهار آتش، ناهماهنگی بین دستگاهی و حضور نداشتن مدیران شهرستانی مسوول در منطقه وقوع آتش و اتکا به مدیریت از راه دور و باد خیز و یا صخره‌ای بودن منطقه و دشواری در دسترسی و کمبود تجهیزات از دلایل طولانی شدن مهار این آتش سوزی عنوان شده است.
عبدالحکیم ادریسی یکی از اعضای تشکل های حامی طبیعت در غرب گلستان به خبرنگار ایرنا گفت: در چند سال گذشته با فرهنگ سازی و تغییر رویکرد مسئولان، جوامع محلی نقش بیشتری در اطفای حریق در مراتع و جنگل ها استان ایفا کردند و همین امر باعث کاهش خسارت ناشی از اینگونه حوادث شد.
وی گفت : بومیان منطقه نظیر دامداران، گردشگران و کشاورزان و حتی طبیعت گردان دایمی به علت نزدیکی به عرصه های طبیعی، در رسیدن به کانون های حریق سرعت عمل بیشتری دارند.
به تاکید وی در صورت داشتن این افراد به تجهیزات ابتدایی، موفقیت آنها در مهار یا کنترل حریق در عرصه ها افزایش می یابد.
ادریسی همچنین از مردم خواست هنگام گردش در طبیعت از انداختن ته سیگار یا کبریت روشن روی زمین و یا روشن کردن آتش به منظور تفریح خودداری کنند چرا که این عمل آنها موجب آتش سوزی، از بین رفتن بوته ها، حساسیت زمین به فرسایش، وقوع سیل و آلودگی محیط زیست می شود.
وی ادامه داد: در چند سال گذشته حجم زیادی از علوفه و شاخ و برگ درختان در ارتفاعات و مناطق جنگلی استان انباشت شده که برای مقابله با حریق لازم است این مواد که قابلیت خوبی برای شعله ور شدن دارد، جمع آوری شود.
وی افزود: راه اندازی و استقرار ایستگاه آتش نشانی، مستقر شدن خودروهای سبک برای انتقال تجهیزات، استقرار ایستگاه دیدبانی و گشت زنی شبانه روزی می تواند از میزان آتش سوزی در گلستان بکاهد.
حسین کریمی یکی از مدیران گروه های کوهنوردی استان گلستان به خبرنگار ایرنا گفت: بیشتر اعضای گروه های کوهنوردی از علاقه مندان به طبیعت هستند و در صورت اعلام فراخوان برای مقابله با آتش سوزی در مناطق سخت گذر و مرتفع با توجه به توانایی های خود، تمایل زیادی برخوردار دارند.
وی اظهارداشت: اعضای گروه به سبب تمرین و تخصص، علاوه بر توانایی در کوهپیمایی، در خصوص راه های دسترسی به مناطق مختلف ارتفاعات جنگلی و کوهستانی استان آشنایی زیادی دارند.
کریمی افزود: این نیروها در صورت داشتن وسایل اطفای حریق می توانند در شرایط اضطراری مفید و موثر باشند و در کمترین زمان ممکن نسبت به مهار آتش و اطفای حریق اقدام کنند.
افزایش شمار آتش سوزی ها در جنگل های گلستان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان هم گفت : که روند آتش سوزی‌ها در جنگل های گلستان که ۲۶۰ کلیومتر طول دارند در سالهای اخیر بخصوص در همین دهه اخیر هم از نظر تعداد و هم از نظر مساحت نسبت به گذشته افزایش قابل توجه پیدا کرده است، موضوعی که باید فکر اساسی و چاره ای عاجل برای آن اندیشیده شود.
عبدالرحیم لطفی در گفت و گو با ایرنا افزود: ثبت بخش های از جنگل های گلستان در زمره جنگل های هیرکانی ضرورت پاسداری از این میراث طبیعی جهانی را دو چندان کرده است و باید با تزریق اعتبارات و نیروی کافی برای مدیریت بهینه این جنگل ها و کاهش حریق تلاش کنیم.
وی گفت در زمان حاضر و با همکاری بسیج گروه های اطفای حریق ۲۲ نفره ای در تعدادی از روستاهای جنگل های پر ریسک حریق در گلستان ایجاد شده است و تجهیزات حفاظتی و حریق را در اختیار آنان قرار داده ایم.
لطفی یادآور شد : در حدود ۴۰ روستای استان و با همکاری مدیریت بحران استان، تجهیزات اطفای حریق در کانکس های ویژه بحران منظور شده است تا در مواقع ضروری از توان روستاییان و بومیان منطقه برای مهار حریق استفاده کنیم.
توانمندسازی جوامع محلی گام نخست مقابله با آتش سوزی
مدیرکل منابع طبیعی گلستان افزود : مراقبت از عرصه های طبیعی تنها وظیفه ماموران و مسئولان منابع طبیعی و آبخیزداری نیست بلکه همه مردم و دستگاه های اجرایی در این خصوص مسئولیت دارند.
لطفی گفت : توانمندسازی جوامع محلی نخستین گام مقابله با آتش سوزی مراتع و جنگل هاست چون بخاطر نزدیکی به کانون های آتش سوزی، دسترسی بسیار آسانتری برای اطفای حریق دارند.
مدیرکل حفاظت محیط زیسست گلستان در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: برای جبران کمبود نیرو در بخش اجرایی به ویژه مهار آتش سوزی نیازمند بهره گیری و مشارکت جوامع محلی ساکن مناطق پیرامونی زیستگاه های استان همانند پارک ملی گلستان هستیم.
محمد رضا کنعانی گفت: با کمک دهیاری و شوراهای روستاهای حاشیه این پارک و پس از برگزاری دوره های آموزشی، اکنون در ۱۲ روستا تیم‌ها به صورت ۱۲ نفره دسته‌بندی شده اند تا در صورت نیاز و وقوع آتش سوزی به کمک ماموران محیط زیست بشتابند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان یادآور شد که در سالهای ۹۸ و ۹۹ در مجموع ۲۴ میلیارد ریال برای توسعه شبکه اطفای حریق پارک ملی گلستان اختصاص یافته است.
وی افزود: همچنین با تجهیز پارک ملی گلستان به سیستم‌های هوشمند و تجهیز محیط بانان به بی‌سیم دیجیتال و در ادامه نصب سیستم پایش تصویری هوشمند (چهار دستگاه دوربین هوشمند و ۱۲۰ سنسور حرارتی) که مراحل نهایی آزمایش را می‌گذارند، اقدامات حفاظتی از این عرصه برای برخورد با متخلفان و اطفای آتش سوزی‌های احتمالی بیشتر خواهد شد.
نماینده ولی فقیه در گلستان و امام جمعه گرگان گفت: توجه و اقدام برای تجهیز امکانات موردنیاز و استقرار آن در منطقه به منظور پیشگیری و مهار آتش در جنگلها در اسرع وقت بسیار ضروری است.
آیت الله نور مفیدی افزود: حفظ پوشش گیاهی در عرصه های منابع طبیعی در این استان بسیار ارزشمند و مهم بوده و در تامین امکانات اطفای حریق باید سرمایه گذاری صورت گیرد.
وی با قدردانی از عملکرد انتظامی استان در پیگیری عوامل بروز آتش سوزی در عرصه های منابع طبیعی ادامه داد : آتش سوزی اخیر در چند نقطه استان از جمله منطقه دراز نو و جزیره آشوراده که سرمایه استان هستند، شناسایی و با عوامل آن باید با اشد مجازات برخورد شود.
معاون وزیر کشور و رییس سازمان مدیریت بحران گفت: پیشگیری، آموزش به جوامع محلی پیرامونی و تجهیز پایگاه‌های امدادی، مهمترین راهبردهای مقابله با بروز آتش‌سوزی در جنگلها و مقابله با گسترش خسارت‌های آن است.
اسماعیل نجار به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: طبق بررسی های انجام شده، علت افزون بر ۹۰ درصد آتش سوزی جنگلی کشور دخالت تعمدی یا سهوی انسان است که آموزش به افراد از جمله ساکنان جوامع پیرامون این عرصه ها می تواند به نگهداری بهتر جنگل ها و مراتع قبل و پس از بروز حواد ثی مانند آتش سوزی کمک کند.
وی بیان کرد: یکی دیگر از راه های نگهداری بهتر جنگل ها از خطر آتش سوزی، پایش دائمی عرصه ها از سوی دستگاه های متولی است تا در فاصله کوتاهی پس از بروز آتش، نسبت به اعزام نیرو و تجهیزات برای خاموشی آن اقدام کرد.
رییس سازمان مدیریت بحران با اشاره به آمار بالای آتش سوزی در عرصه های طبیعی و جنگلهای کشور گفت که اجرای طرح جامع اطفای حریق در جنگلها و مراتع که از سال های قبل ابلاغ شده می تواند مشکلات، آسیب‌ها و خسارت‌های آتش سوزی احتمالی این عرصه ها را تا حد زیادی کاهش دهد.
وی یادآور شد: براساس قانون مدیریت بحران کشور متولی حفظ جنگلها و مراتع، جهاد کشاورزی است و نیروهای مسلح نیز در مواقع بحران باید این وزارتخانه را همراهی کنند.
وی تصریح کرد: منابع طبیعی، جنگل و مرتع نعمت الهی است و برای حفظ و استفاده بهینه از این نعمت باید تمام تلاش و همت خود را به کار بگیریم.
به گزارش ایرنا ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی هر چند فرصت مناسب معرفی این ذخیره‌گاه ارزشمند را فراهم کرد اما شناسایی تهدیداتی مانند آتش‌سوزی و ترسیم راهکارهایی اثر بخش مانند بهره گیری از توانمندی جوامع حاشیه نشین جنگل ها و ارتقای سطح توانمندی دستگاه های متولی در این عرصه و تلاش برای کاهش اثرات آن ، روزهای بهتری را برای این فسیل زنده ۴۰ میلیون ساله ترسیم خواهد کرد.
سالانه به طور متوسط بین ۱۰ تا ۲۰ هزار هکتار از جنگل های کشور به علت آتش سوزی از بین می رود.
به اعتقاد کارشناسان، نتیجه آتش سوزی در جنگل ها فقط ازبین رفتن درختان نیست، طبیعت برای تک تک گونه های گیاهی و جانوری سالها و قرن ها زحمت کشیده است که با هر بار آتش سوزی تمام و یا بیشتر آنها هدر می رود.
به گفته آنان اینها آسیب هایی است که در قسمت هوایی گیاه دیده می شود در حالی که آتش سوزی به بافت داخلی خاک هم آسیب وارد می کند،برای تشکیل شدن یک سانتیمتر خاک با تفاوت آب و هوایی و شرایط اقلیمی بین ۷۰۰ تا هزار سال زمان نیاز است بنابراین این روند زحمت و زمان زیادی از طبیعت را هدر می دهد.
نظر شما