برخی از تحلیلگران سیاست خارجی در داخل و خارج از کشور، سیاست خارجی دولت جدید را ادامه برنامه‌ریزی‌های روابط بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران ارزیابی می‌کنند و می‌دانند که با ترمیم پاره‌ای از روش‌ها در اصول آن، ۲ ساحت، یکی هموارسازی روابط منطقه‌ای تهران با کشورهای همسایه بخصوص در حوزه خلیج فارس و ساحت دوم، اصل قراردادن ادامه گفت وگوها به جای تشدید اختلاف‌ها یا گسترده‌ترکردن تنش‌هاست. در این میان بررسی تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به بررسی جنبه های مختلف سیاست خارجی دولت سیزدهم پرداخته اند.
رسانه‌های اصولگرا
رفع تحریم؛ از کدام مسیر؟
روزنامه صبح نو در سرمقاله خود می نویسد: دولت جدید جمهوری اسلامی نهتنها برآمده از شعار توافق نیست که حاصل ناامیدی مردم از نگاه به غرب اصلاح‌طلبان و میانه‌روهاست. هیچ تردیدی نیست که دولت باید با تمام توان و نیرو به‌دنبال رفع تحریم‌ها علیه ملت باشد اما سوال اینجاست که با نگاه برجام‌زده و مذاکره‌زده و نیازمند به توافق، بهتر می‌توان در جهت رفع تحریم حرکت کرد یا با سیاست خارجی واقع‌گرایانه و مدیریت مبتنی بر استعدادها و توان کشور؟ آیا اگر دولتی بدون توجه به منابع داخلی، اصلاح ساختار اقتصادی، رفع معایب مدیریتی تنها راه نجات کشور را توافق با غرب بداند درنهایت طرف مقابل را به این درک نمی‌رساند که جز مذاکره هیچ راهی برای ایران باقی نمانده؟ دقیقا مانند رفتار دولت روحانی که کاملا سیاست‌خارجی زده بود و اساسا با واقعیت‌های صحنه بین‌الملل همخوانی نداشت. نشاندن سیاست خارجی بر جایگاه واقعی خودش بزرگ‌ترین گام در راه لغو تحریم‌هاست.
قفقاز دیپلماسی فعال می‌خواهد
روزنامه وطن امروز در گزارشی می آورد: آنچه امروز در مرزهای شمال غربی ایران در حال رخ دادن است را می‌توان یک کلان‌پروژه تفسیر و تحلیل کرد که ارتباط مستقیم با امنیت و منافع جمهوری اسلامی ایران دارد. ۲ عامل در وقوع این کلان‌پروژه موثر است؛ عامل نخست بازیگران خارجی هستند.
مذاکرات به نقطه صفر بازنمی گردد
روزنامه رسالت در گزارشی نوشت: تهران رصد هوشمندانه‌ای نسبت به مذاکرات وین داشته و احتمال سنجی واقع‌بینانه‌ای درخصوص رویکرد و رفتار آتی بازیگران غربی در قبال برجام صورت داده است. بدیهی است که در این معادله، «احیای ظاهری برجام» کمترین جایگاهی ندارد. اتفاقا، این رویکرد قاطعانه ایران، منجر به خشم طرف غربی و ناکامی آنها در پیشبرد پروسه «بازگشت صوری به برجام» شده است. به‌عنوان‌مثال، خبرگزاری فرانسه در این خصوص می‌نویسد: «مقامات در تهران می‌گویند در حال بررسی سوابق مذاکرات هستند و به‌وضوح نشان داده‌اند که برای بازگشت به میز مذاکره عجله‌ای ندارند. مقامات جمهوری اسلامی پیش‌تر خواستار لغو همه تحریم‌ها و تضمین خارج نشدن دوباره آمریکا از برجام شده و تأکید کرده بودند که اگر این شرایط محقق نشودعجله‌ای برای مذاکره نیست.»بلینکن در حالی از رو به پایان بودن زمان برای ایران سخن گفته که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید مذاکرات به‌زودی از سر گرفته می‌شود. به گزارش رویترز، او در کنفرانس خبری در دوحه مدعی شد که باور دارد مذاکرات در بازه زمانی قابل‌قبول از سرگرفته خواهد شد. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به مدت این زمان «قابل‌قبول» اشاره نکرده است؛ اما از اظهارات بورل در ماه‌های اخیر این‌چنین برمی‌آید که اروپا دستور کار روشنی در خصوص چینش دوباره میز مذاکرات برجام با ایران ندارد. از همین رو سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه از رایزنی با چین برای قانع کردن ایران به‌منظور بازگشت به مذاکرات احیای برجام سخن گفته است.
باب مذاکره برجامی با طرف‌های غربی باز است
خبرگزاری تسنیم در گفت وگو با فریدون عباسی نماینده کازرون در مجلس شورای اسلامی می نویسد: در مذاکرات باید مواردی را به‌عنوان اهرم قدرت در دست داشته باشیم. متأسفانه دولت گذشته سایه جنگی در کشور ایجاد کرد و در جنگ واقع‌نشده شکست خورد و در پی آن معاهده خلع‌سلاح امضا کرد و دست کشور را از همه جهات بست اما در دولت جدید انسجام و مدیریت مناسبی برای به سرانجام رساندن مذاکرات با طرف‌های غربی وجود دارد. غربی مدام اعلام می‌کنند برای انجام مذاکرات زمان ایران کم است، آنها باید اعلام کنند چرا این زمان کم است و زمانی که آنها در نظر می‌گیرند چه‌میزان است و می‌خواهند چه اقدامی برای رسیدن به توافق انجام دهند. ایران در شرایطی که در قدرت باشد مذاکره می‌کند که امروز کفه قدرت در مذاکرات به‌سمت ایران سنگینی می‌کند.
امنیت درون‌زا یا امنیت اجاره‌ای
روزنامه جوان در یادداشتی به قلم عباس حاجی تجاری می آورد: تحولات اخیر در منطقه ثابت کرد که بیگانگان و در رأس آنها امریکا به‌عنوان بازیگرانی مداخله‌گر در مجموعه امنیتی منطقه محسوب می‌شوند که مانع از توسعه همکاری‌های منطقه‌ای شده و سیاست‌های آنها به تشدید رقابت‌ها و خصومت‌ها منجر شده است و تأمین «امنیت اجاره‌ای» با کمک قدرت‌های سلطه نهتنها مشکلی را از آنها حل نمی‌کند، بلکه به دلیل دامن زدن به مخاصمات منطقه‌ای روزبه‌روز بر چالش‌های منطقه‌ای می‌افزاید. رهبر معظم انقلاب در همین بیانات تأکید می‌کنند: ما باید به این توجّه کنیم که در منطقه خود ما، حضور ارتش‌های بیگانه ازجمله ارتش امریکا مایه‌ی ویرانی و جنگ‌افروزی است؛ همه باید سعی کنند که ارتش‌ها را مستقل، متّکی به ملّت‌ها و هم‌افزای با ارتش‌های دیگرِ همسایگان و دیگرِ ارتش‌های منطقه قرار بدهند؛ صلاح این منطقه در این است. نگذاریم و نگذارند که ارتش‌های بیگانه به‌عنوان [تأمین] منافع ملّی خودشان -که هیچ ربطی به ملّت آنها ندارد- از هزارها فرسنگ راه بیایند و در این کشورها دخالت کنند، حضور نظامی پیدا کنند و در ارتش‌های آنها دخالت کنند. ارتش‌های خود این ملّت‌های منطقه می‌توانند این منطقه را اداره کنند؛ اجازه ندهید که دیگران وارد بشوند.
رسانه‌های اعتدالگرا
تأکید بر اولویت سیاست همسایگی و منطقه‌ای تهران
روزنامه ایران در گزارشی نوشت: حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران سه‌شنبه هفته گذشته در نخستین مقصد سفرش راهی روسیه شد و در محل وزارت خارجه روسیه با «سرگئی لاوروف»، همتای روس خود دیدار و گفت‌وگو کرد. امیرعبداللهیان در این دیدار طی اظهاراتی ضمن ابراز خرسندی از حضور در مسکو، ارتباط نزدیک دو رئیس‌جمهوری و گفت‌وگوها و این سفر را در مسکو تأییدی دانست بر اینکه روابط دو کشور روابطی ممتاز و راهبردی است. این دیپلمات عالیرتبه ایرانی در این دیدار با بیان اینکه روسیه درسیاست همسایگی دولت جدید ایران جزو اولویت‌های جدی است، ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک سند راهبردی همکاری‌های دو کشور مبنای همکاری‌های تهران و روسیه قرار گیرد. او همچنین تأکید کرد که روسیه اولویت اصلی سیاست خارجی در دولت ابراهیم رئیسی است. وزیر امور خارجه ایران همچنین در ادامه با اشاره به اینکه سرگئی لاوروف خواهان انجام سفرهای بیشتر از سوی رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، افزود: «آقای لاوروف تأکید دارد که گروسی سفرهای بیشتری به تهران داشته باشد. هر زمان که گروسی برای پیگیری مسائل فنی و در چهارچوب مقررات، تصمیم سفر به ایران بگیرد ما هم از آن استقبال می‌کنیم ولی از اینکه آژانس نسبت به حادثه تروریستی در سایت کرج هیچ واکنشی نشان نداد، گلایه‌مند هستیم.»امیرعبداللهیان که پیش از سفر به روسیه هم از مسکو خواسته بود در خصوص موضوعات منطقه‌ای واکنش نشان دهد بار دیگر به این موضوع اشاره کرد و افزود: «ما در منطقه قفقاز جنوبی نگرانی‌هایی داریم و این مسأله را به روسیه هم گفته‌ایم. منطقه تحمل زیاده‌خواهی‌های جدید را ندارد. ایران تحت هیچ شرایطی تغییر ژئوپلیتیک و نقشه منطقه در حوزه قفقاز را نخواهد پذیرفت و کماکان بابت حضور اسرائیل و تروریست‌ها در منطقه نگرانیم.»وزیر خارجه کشورمان در بخش دیگری از سخنانش اشاره و تأکید کرد که درباره مذاکرات احیای برجام به مذاکرات هسته‌ای با همتای روسی خود مشورت کرده است. او در این خصوص گفت: «درباره بازگشت به مذاکرات وین با آقای لاوروف مشورت کردیم. ما بعد از جمع‌بندی‌ها بزودی به گفت‌وگوهای وین باز می‌گردیم. البته اینجا مایلم با صدای بلند به طرف مقابل بگویم که در فرصتی که ما در حال جمع‌بندی هستیم، آنها هم حتماً تصمیمات جدیدی بگیرند و اراده و نیت واقعی خود را برای رسیدن این مذاکرات به نتیجه نشان دهند».
آیا باقری کنی جایگزین خوبی برای عراقچی خواهد بود؟
خبرگزاری خبرآنلاین در گفت وگو با نوذر شفیعی کارشناس مسایل بین الملل می آورد: دیپلماسی دو وجه دارد. یکی روشی است که آن را به انجام می رساند و دیگری یک هنر. روش سیاست خارجی ساختار مشخصی دارد. در ساختار کلی جمهوری اسلامی شورای امنیت ملی تصمیمات را اتخاذ می کند و به وسیله سیاست خارجی اجرایی می شود. در این رویه اقای عراقچی و باقری کنی با یکدیگر خیلی تفاوتی نخواهند داشت. اما آنجایی که هنور سیاست خارجی است، آنجا ممکن است قابلیت های افراد متفاوت باشد. اما قضاوت بر سر اینکه قابلیت کدام یک بیشتر است دشوار خواهد بود. تجربه اقای باقری کنی هم کم نیست و به هر حال ایشان در مدت های زیادی پابه پای اقای عراقچی در اجرای برجام پیش می رفتند. اصولا اقای باقری یا عراقچی، به خاطر نقششان شناخته می شوند.
رسانه‌های اصلاح‌طلب
روسیه در مساله نفوذ اسراییل در آذربایجان دخالت نمی‌کند
روزنامه اعتماد در گفت وگو با حمیدرضا عزیزی، استادیار علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی می نویسد: وزیر خارجه ایران در روسیه بیشتر به نقش و نفوذ اسراییل در منطقه اشاره کرد. ایران از مسکو خواسته است که نسبت به نفوذ اسراییل در منطقه بی‌تفاوت نباشد. رابطه روسیه و اسراییل در بهترین حالت یک رابطه پیچیده است که کاملا با ماهیت رابطه ایران و روسیه متفاوت است. در بدبینانه‌ترین حالت برای ایران، از آنجا که روابط دوجانبه باکو و اسراییل اینجا مطرح است، من بعید می‌دانم که روسیه اساسا اراده‌ای برای دخالت در این زمینه داشته باشد.
تنش آذربایجان به ناتو و برجام مربوط است
روزنامه آرمان ملی در گفت وگو با فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل در مورد تنش آذربایجان نوشت: دولت جدید در ایران در پاسخ به‌شتاب کشورهای غربی برای مذاکره عنوان می‌کند که به دنبال مذاکره برای رسیدن به هدف است و نه مذاکره برای مذاکره. این در حالی است که در دولت گذشته شش دور مذاکره بین ایران و کشورهای غربی انجام‌شده است. نتایج مذاکرات صورت گرفته نیز مورد تأیید دولت گذشته قرار داشت و دولت عنوان می‌کرد نتایج باید به تأیید حاکمیت برسد تا توافق حاصل شود. با این‌وجود این تأیید از سوی حاکمیت صورت نگرفت تا سرنوشت مذاکرات به دولت کنونی کشیده شود.
رایزنی‌های حساس در مسکو
روزنامه شرق در یادداشتی به قلم بهرام امیراحمدیان استادیار مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز می آورد: به نظر می‌رسد که سفر آقای وزیر خارجه به مسکو در شرایط خیلی حساس و برهه سرنوشت‌سازی اتفاق افتاده است. چون در مسئله جمهوری آذربایجان در نزدیکی ما، مناقشه‌ای بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان وجود دارد که روسیه ابتکار آتش‌بس آن را ترتیب داده بود. آقای امیرعبداللهیان حتما در این سفر درباره این موضوع صحبت کرده است. موضوع دیگر همکاری‌های استراتژیک بین ایران و روسیه است. گویا تصمیم بر این است که ایران با روسیه در زمینه‌های همکاری‌های استراتژیک که تاکنون ادعا می‌شد، قرار است قرارداد امضا کنند.
توافقات مشخص، بر موضوعات معین
روزنامه همدلی در گزارشی می آورد: ایران وعربستان بعد از سال‌ها قطع رابطه دوباره در مسیری حرکت می‌کنند که احتمالا به بهتر شدن روابط و برقراری مناسبات دیپلماتیک بینجامید. این بار گفت‌وگوها را دولت اصول‌گرای ابراهیم رئیسی پیش می‌برد. حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران روز جمعه گفت: گفت و گوی ایران و عربستان در مسیر درستی حرکت می‌کند و ما نیاز بیشتری به گفت و گو داریم. به گزارش ایرنا، وی در پایان سفرش به بیروت در یک کنفرانس خبری ضمن ابراز استقبال از گفت و گو با عربستان سعودی گفت: با عربستان سعودی به توافقات مشخصی در موضوعات معین رسیده‌ایم. وی گفت و گوی ایران با عربستان را به نفع منطقه خواند و آن را سازنده توصیف کرد. امیرعبداللهیان ادامه داد: ایران و عربستان دو کشور مهم هستند و نقش بسیار مهمی در تحکیم امنیت منطقه دارند. وزیر خارجه ایران تصریح کرد: ایران معتقد است که با گفت‌وگو می‌توان آینده روشنی را برای منطقه تامین کرد. وی گفت: به زودی شاهد نتایج ابتکارات ایران در زمینه صلح و امنیت در منطقه خواهید بود. در همین حال سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد روز پنجشنبه گفت که از گفت‌وگوهای میان ایران و عربستان سعودی استقبال می‌کنیم. همچنین «رابرت مالی»، نماینده ویژه امور ایران در وزارت خارجه آمریکا هم از مذاکرات مستقیم میان ایران و عربستان سعودی استقبال کرده بود. تاکنون سه دور مذاکره میان ایران و عربستان به میزبانی عراق برگزار شده است، اما برخی گزارش‌ها حاکیست که دور جدیدی از این مذاکرات هفته گذشته در بغداد برگزار شده است. خبرگزاری‌های غربی به نقل از دو مقام عراقی روز دوشنبه پنجم مهر گزارش دادند که دور جدید و چهارم مذاکرات بین نمایندگان ایران و عربستان سعودی در بغداد برگزار شده است.
نظر شما