به دنیای کرونا زده کودکان رنگ شادی بزنیم

 کودکی یکی از مراحل مهم زندگی است که نقش و تاثیر بسیار مهمی بر آینده افراد دارد. اینکه فردی در آینده موفق و یا ناموفق و حتی کجرو می‌شود تا حدود زیادی با دوران و تجارب کودکی گره خورده است. این در حالی است که بسیاری از والدین اهمیت این دوره از زندگی را نمی‌دانند و یا این مرحله از زندگی یا خیلی ساده و یا خیلی دشوار برخورد می‌کنند. علاوه براین در سالهایی که جوامع سر در لاک کرونا فرو بردند بسیاری از شادی ها ناخواسته از کودکان دریغ شد. آنها از بازی کردن در فضای آزاد که مهمترین نیاز فعالیت های کودکانه است محروم شدند و والدین حتی به دلیل هراس از واگیری مجبور به حذف بسیاری از فعالیت ها و رفت و آمدها به خاطر کودک خود شدند. نظر به اهمیت این بحث و با توجه به اینکه در هفته کودک به سر می‌بریم، فرصت را غنیمت شمرده و با نازنین گمار، روانشناس کودک و نوجوان باب گفت و گو را باز کردیم که در ذیل مشروح آن را می‌خوانید:

شادی، غذای روح و عامل رشد و پیشرفت کودک است

نازنین گمار پیرامون شادی و اهمیت آن برای کودکان گفت: شادی یکی از نیازهای اساسی بشر و عامل رشد و پیشرفت است که به ویژه در دنیای مدرن امروز اهمیت بسیار دارد. همچنین باید افزود که شادی خصوصا برای کودکان به عنوان غذای روح هم شناخته می‌شود.

وی گفت: نتیجه یک بررسی نشان می‌دهد که وقتی از مردم سراسر دنیا می‌پرسند در زندگی چه چیزی را بیشتر برای خود و فرزندانشان می‌خواهند، پاسخ می‌دهند: «شادی ». این حس به ‌ویژه برای کودکان اهمیت خاصی دارد و در آینده آنان تاثیر پررنگی می‌گذارد. شادی به کودک این امکان را می‌دهد که هنگام روبه‌رو شدن با وقایع ناراحت‌کننده، سلامت روانی خود را حفظ کند و از این رو تاثیر تنش‌ها بر آنها کمرنگ شود.

این روانشناس افزود: کودک شاد امروز، انسان موفق و خوشبخت فردا است. اما مساله اینجا است که شادی و نشاط آموختنی نیست و شکوفایی استعدادهای او هم نباید بدون در نظر گرفتن علائق او باشد. پس لازم است به فرزندان اجازه داد تا علائق خود را کشف کنند و به بازی‌ها و فعالیت‌های مورد علاقه خود بپردازند.

والدین مسوول شادی کودکان هستند

گمار در خصوص نقش والدین در ایجاد فضای شاد برای کودکان گفت: دکتر باب مُری نویسنده کتاب «چگونه کودکانی خوش بین داشته باشیم» می‌گوید: درست است که ژنتیک ما گرایش باطنی برای افسرده شدن دارد، اما ژن‌های ما بسته به محیط اطراف، توانایی انعطاف دارند. او هم چنین می گوید: تحقیقات به وضوح نشان می‌دهند که کودکانی که شاد و مثبت اندیش هستند حتما محیط خانوادگی و خانه‌ی شادی دارند، حتی اگر از نقش ژنتیک در این زمینه چشم پوشی کنیم. پس انتقال شادی از پدران ومادران به کودکان میسراست. می‌توان با برنامه‌ریزی‌های مناسب و ساده‌ترین وسایل کودکان را شاد کرد و نشاط را به آنها هدیه داد. عده‌ای شاد کردن کودکان را به معنای دادن هدایای گرانبها و بردن به مراکز خرید بزرگ و صرف زمان در شهربازی‌های آنچنانی می‌دانند، در حالیکه با ساده‌ترین امور هم می‌توان آنها را شاد کرد.

نقش بازی در شادکردن کودکان

گمار درباره نقش بازی در شادی کودکان گفت: دنیای کودکان در سه چیز جای می‌گیرد: بازی، همبازی و اسباب بازی. والدین اولین و محبوب‌ترین همبازی کودکان هستند. از همان ابتدای زندگی، فرزند مشغول بازی با والدین‌اش است. به عنوان مثال حرکات چهره والدین در هنگام عوض نمودن پوشک و تغییرات چهره والدین در هنگام رویارویی با کودک همگی برای کودک نوعی بازی محسوب می‌شود و از طریق بازی است که کودکان به الگو برداری از رفتارهای والدین می‌پردازند.  مهارت‌های اجتماعی را فرا می‌گیرند و در طی بازی یاد می‌گیرند که  چگونه معاشرت کنند، فکر کنند مشکلات را حل کنند، بزرگ شوند و از همه مهمتر به تفریح بپردازند.

این روانشناس گفت: بازی با کودکان، برای والدین هم سرشار از مزایا و کارکرد است. به این معنا که باعث کاهش استرس، ناراحتی و نگرانی برای آنها می‌شود. در واقع، بازی با کودکان فرصت و زمانی را برای آنها ایجاد می‌کند تا از دنیای مشوش و پرمخاطره بیرون بیرون آیند و کمی را با خود و خانواده شان سپری کنند.

دلایل شاد نبودن برخی از کودکان

گمار پیرامون دلایل شاد نبودن برخی از کودکان گفت: کودکان باید با نظارت والدین به کسب تجربه از محیط اطراف بپردازند و طبق سن و سال خود شادی، خنده و احساس خوشبختی را تجربه کنند. اما برخی از والدین با رفتارهای سخت گیرانه خود حق کودکی و شاد زیستن را از فرزندان می‌گیرند و با تهدید، تنبیه و یا تحریم اجازه شاد بودن را به فرزندان خود نمی‌دهند.

وی گفت: بسیاری از آسیب‌های جدی در دوران جوانی ریشه در کودکی نکردن فرزندان دارد. وقتی آنها هیجانات کودکی را تجربه نکنند برای جبران فرصت‌های از دست رفته ممکن است به کارهایی دست بزنند که آینده و زندگی آنها را تباه نماید. ممکن است کودکان به دلیل داشتن خاطراتی تلخ از شادی کردن و شاد زیستن امتناع کنند. در این باره با استفاده از مشاوره‌های تخصصی و روانکاری می‌توان تاثیرات مخرب خاطرات تلخ آنها را کاهش داد و حتی با همدلی و همراهی خاطرات تلخ آنها را به خاطراتی شیرین مبدل ساخت.

این روانشناس افزود: تبعیض میان فرزندان نیز می‌تواند آنها را غمگین سازد. همچنین بد اخلاقی، سرکوفت، تحقیر و مقایسه کردن نیز نقش بسزایی در غمگینی کودکان دارد. در این راستا باید توانمندی‌های هر یک از کودکان را به خوبی دریافت و اقدام به شخصیت بخشی به فرزندان کرد تا با روحیه امید، شاد زندگی کنند.

وی گفت: فقدان اعتماد به نفس یکی دیگر از علل مهم در شاد نبودن کودکان است. زیرا اگر اعتماد به نفس را در کودکان تقویت کنیم آنها اضطراب و نگرانی را که از عوامل مهم در غمگینی است را  از خود دور خواهند ساخت.

راه‌های شاد کردن کودکان

گمار درباره اینکه چگونه می‌توان کودکان را شاد کرد گفت: از جمله راه‌های شاد کردن کودکان می‌تواند تحسین، تشویق بجا و مناسب، دادن حق انتخاب در امور مربوط به خود، انجام بازی‌های مختلف و جالب و هیجان‌انگیز، گذراندن وقت با دوستان خوب و مورد علاقه، سپردن مسوولیت‌هایی مناسب سن و دادن هدایای مورد علاقه باشد.

این روانشناس افزود: مهم‌تر از همه این‌ها، آموزش مهارت‌های زندگی به کودک است تا بتواند در برابر مسائل روزمره و چالش‌های زندگی بهترین شیوه را انتخاب کند و راه‌حل مناسب و منطقی برگزیند. بازی کردن به کودکان، کشف دنیا، قوانین طبیعت و تفکر پیرامون زندگی را می‌آموزد. آنها توانایی‌های خود را در بازی‌ها می‌سنجند که هیچ علمی آن را به کودکان نخواهد آموخت. کودکی که به اجبار والدین به جای بازی و تحرک و شادی پشت میز کلاس زبان می‌نشیند، کودکی که به جای گرفتن مداد رنگی برای نقاشی و خط‌خطی کردن، الفبا را می‌آموزد، رشد سالم روانی را که بین یک تا شش سالگی اول زندگی باید اتفاق بیفتد را از دست می‌دهد.  کودک دانشمند امروز، انسان مضطرب فردا است که شانس پیشرفت در بسیاری از زمینه‌های احساسی را از دست خواهد داد.

وی در خاتمه گفت: پس بهتر است، هر فرصتی را به ثروت تبدیل کنیم و از بودن کنار خانواده و فرزندان، لذت ببریم. قطعا  دلایل کوچک می‌توانند بهانه های بزرگی برای شادی چه در کودکان و چه در زندگی بزرگسالان‌ باشد.