طرح های توسعه شهری، معماری در تهران را آشفته کرده است

به گزارش ایرنا و به نقل از گزارش روز چهارشنبه روابط عمومی شهرداری تهران، عبدالرضا گلپایگانی در نشست تخصصی «روایت های معمارانه»  که در خانه موزه لرزاده برگزار شد،  با انتقاد از طرح ها، ضوابط و مقرراتی که بر سنت معماری ایران چیره شده است، بیان کرد: اکنون بر اساس ضوابط طرح تفصیلی توزیع تراکم ساختمانی بر مبنای 2 معیار اندازه قطعه و عرض گذر تعیین می شود و این یعنی جان مایه اصلی طرح های توسعه شهری که مبنای توزیع جمعیت و فقط بر 2 معیار اندازه قطعه و عرض گذر نهاده شده است.

وی اضافه کرد: این روش توزیع تراکم، نه در سنت معماری، نه مبانی علمی، نه ترافیک و حمل نقل، نه مسائل اجتماعی و تاریخی وجود نداشته است، و متاسفانه آنچه امروز بخش مهمی از معماری تهران را می سازد، این 2 معیار است.

گلپاینگانی اعلام کرد: از سوی دیگر مسائل اقتصادی نیز اختیار طراحی ساختمان را از معمار، طراح و حتی شهرداری گرفته و سوداگری که در حوزه ملک و زمین اتفاق افتاده، معماری را از روال و قاعده خود خارج کرده و این موضوعات دست معماران و طراحان را بسته است.

معاون شهردار تهران ادامه داد: چرا باید در بافت ارگانیک شهر که اندازه قطعات آن بسیار متنوع است یک زمین ۲۵۰ متر مربعی ۵ طبقه و در کنار آن یک زمین ۲۴۰ متر مربعی ۴ طبقه ساخته شود؟

وی افزود: وقتی یک فضا بر اساس این معیار و مقررات ساخته می شود، آن هم در شهر تهران که ۳۰ درصد قطعات آن زیر ۱۲۰ متر مربع است و قطعه بندی آن از یک نظام واحد پیروی نمی کند، همین ضوابط و مقررات که جایگزین سنت معماری شده اند، شهر را دچار آشفتگی کرده است.

گلپایگانی ادامه داد: ۲ سال است که برای اصلاح این موضوع بدیهی، هم در کمیسیون ماده ۵ و هم در شورای عالی شهرسازی و معماری می جنگیم اما شرایط برای اصلاح بسیار پیچیده و دشوار است.

معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران یکی از ظرفیت های طرح جامع معماری در شهر را استفاده از «انتقال حق توسعه» برای حفظ بناهای ارزشمند و میراث طبیعی خواند و گفت: این طرح در برخی از کشورهای دنیا نیز استفاده می شود اما با وجود تلاش ها و پیگیری هایی که داشته ایم هنوز موفق نشده ایم، این مهم را عملیاتی کنیم.

وی با تاکید بر اینکه آنچه دست معماران و طراحان را برای طراحی معمارانه بسته است فقط مسائل اقتصادی نیست،  بلکه بسیاری از موارد مربوط به قوانینی است که خود ما معماران، شهرسازان و قانونگذاران وضع کرده ایم، اظهار داشت: همین ضوابط است که بهتر شدن حال شهر و زندگی در آن را دشوار  می کند و من این مسئله را ناشی از کم حوصلگی و نگاه تقلیل گرایانه به شهر و معماری می بینم.

گلپایگانی خاطرنشان کرد: معماری و شهرسازی یک تار و پود درهم تنیده محسوب می شوند که عوامل موثر در آنها بسیار زیاد است و شرایط پیچیده و قامضی را ایجاد کرده اند اما اگر می خواهیم معماری خوب انجام دهیم و حال شهر را بهتر کنیم، باید مطالعات زیادی داشته باشیم و از تجربیات دیگران استفاده کنیم.  

معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران گفت: برای رسیدن به طرح و برنامه خوب باید به مسائل اقتصادی، اجتماعی، تاریخی، تکنیکی و روش های ساخت، زیست محیطی، ظرفیت های مهندسی و توان علمی دانش آموختگان معماری و سایر رشته های مرتبط توجه شود، چرا که نگاه تقلیل گرایانه و کم مایه روز به روز به مشکلات و پیچیدگی های شهری می افزاید.

وی در خصوص وجه اشتراک و افتراق معماری سلجوقی، صفوی و قاجار افزود: آنچه در این سه دوره معماری ثابت بوده، سنت معماری و نه معماری سنتی بوده است.

وی یادآورشد: سنت معماری، یک شیوه نامه یا دستور کار برای معمار بوده که بر اساس آن سنت عمل می کرده اما در دوره قاجاریه که ارتباط بین ایران و کشورهای اروپایی آغاز شد، عنصر دیگری بر سنت معماری اضافه و در دستگاه معماری ایرانی هضم شد.

گلپایگانی اظهارداشت: بدین ترتیب تلفیقی از معماری ایرانی و آنچه از معماری فرنگی گرفته شد، به وجود آمد اما همچنان غلبه با سنت معماری ایرانی بود.

معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران گفت: این غلبه یعنی، معماری ایرانی در درون خود زایش، زندگی و پویایی داشته که حتی توانسته آنچه از معماری فرنگی وارد شده است، مانند کلاه فرنگی را در درون خود هضم کند اما در اواخر دوره قاجار و پهلوی اتفاقات دیگری افتاد که آن سنت معماری فراموش شد.

وی با اشاره به موضوع معماری اسلامی خاطرنشان کرد: اگر ما از معماری اسلامی دوره صفویه صحبت می کنیم، به این معنی نیست که آن دوره مسلمان تر از دوره حاضر بوده اند بلکه رفتارهای آنان توانسته یک مابه ازای مکانی خلق کند.

گلپایگانی ادامه داد: اکنون که معماران ما به جای سنت معماری، درس آموخته هایی را از فرنگ وارد معماری ایران و تبدیل به روش های ساخت و ساز کرده اند از همین رو اگر کسی بخواهد یک زندگی مبتنی بر فرهنگ اسلامی داشته باشد، شاید فضا و مکان برای آن فراهم نباشد.  

نخستین نشست از سلسله نشست های تخصصی «روایت های معمارانه» با سخنرانی مهدی چمران رییس شورای اسلامی شهر تهران، در دو بخش با موضوع مسئله های پیش روی طراحی معماری در تهران؛ با حضور اساتید و صاحبنظران حوزه معماری از جمله حسین شیخ زین الدین، مهدی حجت، بهروز جانی پور، سروش مهاجری، سام گیو راد، رضا فیضی، عقیل بهرا، عبدالرضا گلپایگانی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران و کاوه حاجی علی اکبری مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در خانه موزه استاد لرزاده برگزار شد.