«مرتضی مکی» روز پنجشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره سفر معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران گفت: «انریکه مورا» در چارچوب سیگنال‌های چند روز اخیر ایران مبنی بر آمادگی برای بازگشت به مذاکرات وین برای رفع تحریم‌ها در مدت کوتاه، به تهران سفر می‌کند.
کارشناس مسائل اروپا ادامه داد: گمانه‌زنی‌های زیادی وجود دارد که ایران اواخر مهر یا اوایل آبان ماه، آماده آغاز دور جدید گفت‌وگوها در وین است و سفر مورا در چارچوب هماهنگی‌های بیشتر انجام می‌شود.
وی، اراده و عزم سیاسی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته ای را جدی ارزیابی کرد و افزود: اروپا مدعی است برجام می‌تواند مانع از دستیابی ایران به سلاح نامتعارف شود. در این چارچوب، برجام توافق مهم در چارچوب نظام عدم اشاعه محسوب شده و اروپایی‌ها، آن را دستاورد بزرگی برای خود می‌دانند که بدون جنگ و درگیری به آن دست یافته‌اند.
دیپلماسی «بده بستان» است
مکی با اشاره به مقاومت‌های اتحادیه اروپا مقابل سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ -رییس‌جمهوری سابق آمریکا- در موضوع توافق هسته ای یادآور شد: هرچند اروپایی‌ها نتوانستند به بسیاری از تعهدات‌شان در برجام عمل کنند اما حداکثر تلاش خود را انجام دادند که توافق هسته‌ای از نظر سیاسی حفظ شود و در همین چارچوب سه بار مقابل تلاش دولت ترامپ علیه برجام در شورای امنیت سازمان ملل متحد ایستادند.
تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در عین حال با یادآوری عدم انجام تعهدات اتحادیه اروپا، خاطرنشان کرد: ایران سه سال است که اعلام کرده که اروپایی‌ها نتوانستند به تعهدات‌شان عمل کنند. این موضوع جدیدی نیست اما باید متوجه باشیم که اقتصاد اروپا به آمریکا گره خورده و اروپایی‌ها به تنهایی قادر به ایفای نقش در این چارچوب نیستند.
وی با تاکید بر اینکه گفت‌وگوهای وین می‌تواند نقش مهمی برای رفع تحریم‌ها داشته باشد، اضافه کرد: باید این نکته را هم مدنظر قرار دهیم که مذاکرات و دیپلماسی، «بده بستان» است. در مذاکرات منتهی به توافق برجام از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ بارها طرفین به مرز توافق می‌رسیدند اما به دلیل برخی اختلافات و زیاده‌خواهی‌ها، مذاکرات به مرز فروپاشی نزدیک می‌شد تا آنکه طرفین توانستند به توافق مرضی‌الطرفین رسیده و از برخی خواسته‌های خود عدول کنند.
طرفین با دستورکار مشخص و اراده معطوف به نتیجه به وین بازگردند
مکی گفت: شرایط امروز نسبت به سال ۲۰۱۵ که ایران و ۱+۵ توانستند به توافق برجام دست یابند، تغییر کرده است. تلاش برای رفع تمامی تحریم‌ها نشان داده که این موضوع با سنگلاخ‌ها و چالش‌های جدی روبه‌رو است؛ کما اینکه مقاومت ایران نشان داد آمریکا نمی‌تواند به تمامی خواسته‌های خود از جمله گره زدن مسائل منطقه‌ای به برجام برسد.
پژوهشگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه طرفین باید با دستورکار مشخص و اراده معطوف به نتیجه به مذاکرات وین بازگردند، یادآور شد: راهکارها و ظرافت‌هایی برای موضوعاتی که آمریکا حاضر به رفع ۱۰۰ درصدی تحریم‌های آن نیست، وجود دارد که می‌توان در قالب دیپلماسی و گفت‌وگو به آن دست یافت. مهم این است که رویکرد و اراده ما مبتنی بر درک شرایط، امنیت ملی و معیشت مردم باشد.
وی افزود: زمانی تصمیمات ما در چارچوب سه اصل «عزت، حکمت و مصلحت» خواهد بود که ما محدودیت‌ها، ظرفیت‌ها و فرصت‌های خود را بشناسیم و با علم به آن و در نظر گرفتن آنها عمل کنیم وگرنه در صورتی که بدون توجه به محدودیت‌ها، ظرفیت‌ها و فرصت‌ها عمل کنیم ممکن است شرایط وخیم‌تر شده و گفت‌وگوها به نتیجه نرسد.
انتظار ایران از اروپا، اعمال فشار به آمریکا برای رفع تحریم‌ها است
مکی درباره انتظارات ایران از اتحادیه اروپا هم گفت: اروپایی‌ها نقش واسطه را در گفت‌وگوهای وین دارند چرا که ایران هیچ گفت‌وگوی مستقیمی با آمریکا ندارد. انتظار ایران از اروپا، اعمال فشار بیشتر بر آمریکا برای رفع تحریم‌ها و انجام تعهدات براساس برجام است اما ۶ دور گفت‌وگوها در وین نشان داد که دست اروپا برای فشار به اروپا آنچنان هم باز نیست.
تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با تاکید بر ضرورت انعطاف از سوی تمامی طرفین، گفت: ما هم‌اکنون در شرایط ابهام قرار داریم چراکه بعد از توقف حدودا سه ماهه گفت‌وگوها در وین، دستورکار طرفین هنوز مشخص نیست و معلوم نیست آمریکا خواسته ایران را برای رفع تمامی تحریم‌ها بپذیرد اما ادامه شرایط موجود هم به سود هیچ کس نیست.
مکی درباره رویکرد روسیه و چین، گفت: روس‌ها نشان دادند که درپی مذاکره برای احیای توافق هسته ای هستند و در این چارچوب، از رفع تحریم‌ها علیه ایران حمایت می‌کنند. روس‌ها این موضوع را چندین بار مطرح کرده و در جریان سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو، لاوروف تاکید کرد که روسیه خواهان ادامه مذاکرات در همان چارچوب ۶ دور قبلی گفت‌وگوها است. اما پکن مواضع مبهمی را درباره مذاکرات وین در پیش گرفته و نشان داده‌اند که با توجه به تنش‌شان با آمریکا خواهان ورود به عرصه رویارویی جدیدی با ایالات متحده نیستند.
نظر شما