در ادامه یادداشت ۲۵ آبان ۱۴۰۰ روزنامه همشهری به قلم مهدی زارع استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی می خوانیم: زلزله‌های دوگانه در حدود ۲۰کیلومتری شرق فین در شمال بندرعباس اولی با بزرگای ۶ریشتر در ساعت ۱۵:۳۷و دومی یک دقیقه بعد در ساعت۱۵:۳۸با بزرگای ۶.۳ریشتر رخ داد. زلزله‌ها در روشنایی بعدازظهر و پهنه‌های کانونی‌شان در محلی بدون سکنه در شمال کوه گنو در حدود ۴۷کیلومتری شمال بندرعباس واقع بود.
همین مسئله موجب شد میزان خسارت‌های جانی محدود باشد و فقط یک کشته در بندرعباس آن هم به‌دلیل سقوط تیر چراغ برق گزارش شود. مصدومان نیز که بیش از ۹۰نفر شدند، عمدتا به‌دلیل به زیر دست و پا رفتن حین فرار بودند. زلزله‌های دوگانه یادشده یا اولی پیش‌لرزه و دومی لرزه اصلی بود یا اینکه این دو رخداد زمین‌لرزه‌هایی پی‌درپی در ۲قطعه گسل مجاور هم بود که بعد از گسیختگی در اولی، قطعه گسل دوم تحریک و یک دقیقه بعد گسیخته شده و زمین‌لرزه بزرگ‌تری را موجب شده است؛ این موضوع همچنان در حال بررسی است.
زلزله‌های بندرعباس و پس‌لرزه‌های آن که تا ساعت۱۷عصر روز دوشنبه ۲۴-۸-۱۴۰۰ تعداد آنها به ۲۵۰رخداد با بزرگای بیش از ۲.۵ریشتر رسید با فاصله حدود ۶۰کیلومتری از ساحل تنگه هرمز رخ داد. بنابراین این رخدادها را نمی‌توان با وقوع سونامی مرتبط دانست. هر دو زمین‌لرزه با بزرگای بیش از ۶ ریشتر سازوکاری فشاری با گسلشی با راستای شرقی-غربی - به‌احتمال گسل فین - داشته‌اند. زمین‌لرزه‌های یادشده با وقوع زمین‌لغزش‌های متعدد نیز همراه شدند که البته طبیعی است، زیرا کانون زلزله‌ها در کوه‌های شمال بندرعباس واقع بودند.
در زلزله‌های ۲۳آبان ۹۸شمال بندرعباس گزارش‌های اولیه رخداد در کشور با ابهام و اشکالات چندی همراه بود. ابتدا اعلام شد زلزله در بندرلافت در جزیره قشم رخ داده است و بزرگای زلزله اول نیز ۶.۴ریشتر و بزرگای زلزله دوم نیز در نیم ساعت اول نامعلوم و ژرفای این دو زلزله نیز ابتدا ۱۸کیلومتر اعلام شد. این نکته‌ها در ساعت اولیه رخداد موجب شد مدیران اورژانس و هلال‌احمر به تمرکز نیروهای خود در جزیره قشم و محلی بین لافت و درگهان بپردازند که منجر به اتلاف زمان طلایی بعد از رخداد زلزله شد. اعلام ژرفای ۱۸کیلومتر هم موجب شد تا بعضی مدیران محلی آن را نشانه عمیق بودن نسبی زمین‌لرزه و بدون آسیب زیاد بودن آن بگیرند.
البته بعد از یک ساعت محل کانون زمین‌لرزه را به شمال بندرعباس اصلاح کردند و ژرفای هر دو رخداد را نیز ۱۵کیلومتر اعلام کردند. این در حالی است که از حدود ۶دقیقه بعد از رخداد زمین‌لرزه اول، بزرگای آنکه ۶ریشتر بود و محل آن در نزدیکی فین بندرعباس کاملا مشخص بود و نیازی به بررسی‌های گسترده بعدی نداشت. مراکز بین‌المللی زلزله‌شناسی نیز همین مشخصات را در کمتر از ۱۰دقیقه برای هر دو زلزله اعلام کردند و در خروجی‌های اطلاع‌رسانی خود برای کاربران خود در سراسر جهان ازجمله ایران قرار دادند. به هر حال این زلزله‌ها از نظر بزرگا (۶و ۶.۳) قابل مقایسه با زلزله بم (۵دی‌ماه ۸۲با بزرگای ۶.۵و ژرفای ۸کیلومتر) بود. به‌ویژه آنکه این رخدادها به‌ترتیب در ژرفای ۱۰و ۱۲کیلومتری (نزدیک به ژرفای زلزله بم) نیز رخ دادند. مشکل در زلزله بم (پر تلفات‌ترین زلزله قرن اخیر ایران) آن بود که کانون زلزله بم درست در شهر بم بود که در شب زلزله جمعیتی بیش از ۹۰هزار نفر در آن ساکن بودند.
بیشتر تلفات و خرابی‌های زلزله بم نیز در پهنه‌ای به اندازه ۱۰کیلومتر فاصله از کانون زلزله بم رخ داد. ولی در زلزله‌های ۲۳آبان ۱۴۰۰فین، این پهنه خوشبختانه خالی از سکنه بود. اینجاست که مدیریت بحران در زلزله فین ۱۴۰۰با واقع‌گرایی باید با تحلیل درست داده‌ها به ساماندهی و هماهنگی بین نهادهای مسئول (مانند اورژانس و هلال احمر و...) بپردازد. بعضی مسئولان در این مورد تلفات و خسارت‌های محدود زلزله‌های فین را به کیفیت مدیریت خود و البته پیشرفت‌ها و موفقیت در اعمال مقررات و ضوابط مربوط کردند که برقراری این ارتباط دقیق و منصفانه نیست و چه بسا موجب پوشاندن نقاط ضعف و چشم‌پوشی از آسیب‌پذیری‌های همچنان موجود در جامعه ایران در برابر خطر و ریسک زلزله شود.
نظر شما