صدها سال قبل با همه گیری طاعون در اروپا، این قاره سبز یکی از سیاه‌ترین دوران خود را پشت سر گذاشت. زمانی که مشخص شد موش‌ها عامل اصلی شیوع و انتقال این بیماری هستند راه‌های مختلفی برای از بین بردن این جوندگان موذی و یا دور کردن آنها از شهرها پیشنهاد و به‌کار گرفته شد. یکی از این روش‌ها استفاده از نوعی ساز بادی چوبی با فرکانس صدای زیر بود که موش‌ها را به دنبال خود جذب می‌کرد.
پس از پایان بحران کرونا این ساز که امروز ساختاری شبیه ساز تین ویستل ( ساز بادی بومی منطقه بریتانیا) دارد کماکان یاد آور روزهای سیاه طاعون اروپاست.
حتی جنگ جهانی اول و دوم هم در خلق آثار هنری و تغییر روند هنر در سیر تاریخی خود تاثیرات غیر قابل انکار خود را گذاشت که اپرای پارسیفال اثر ریچارد واگنر و خیل عظیم آثار سینمایی گواه این مدعاست.
از سوی دیگر طاعون اروپا تاثیر ژرف و غیر قابل انکاری در هنر زمان خود برجای گذاشت. چه در دوران شیوع و چه در دوران ریشه کن شدن آن که از آن میان می‌توان به استفاده از این ساز در گروه‌های مانند هاگارد و آثاری نظیر از مرگ سیاه و طاعون در موسیقی اشاره کرد. هرچند این تاثیر در سایر هنرها مانند نقاشی و گراوور هم در حافظه تاریخ هنر جهان ثبت شده است.
اینک و در حالی‌که به دوران پسا کرونا نزدیک می‌شویم این سوال در ذهن متبادر می‌شود که آیا تاثیری که کرونا بر ذهن زیبایی پرداز هنرمندان خواهد گذاشت و یا بهتر است بگوییم گذاشته سرمنشا خلق آثاری نظیر آنچه در اروپای بعد طاعون بودیم خواهد شد یا خیر؟
این سوال بهانه ای شد تا خبرنگار فرهنگی ایرنا با پیروز ارجمند آهنگساز، نوازنده و استاد قوم‌موسیقی‌شناسی دانشگاه به گفت‌وگو بنشیند.
ارجمند معتقد است در تاریخ بشر و خصوصا تاریخ هنر، بحران‌ها سرمنشا و علت اصلی خلق اثر هنری هستند و بحران کرونا و دوران پسا کرونا را نیز نباید از این اصل جدا دانست. بحران‌هایی مانند طاعون، انقلاب‌ها و جنگ‌ها از جمله جنگ جهانی اول و دوم عامل اصلی خلق بیش از ۵۰ سمفونی ماندگار در تاریخ موسیقی شده است.
ارجمند گفت: علاوه بر بحران‌ها حتی مهاجرت‌ها نیز می‌توانند منشا خلق اثر موسیقایی شوند اما مهم اینجاست که این آثار با چه ماهیتی تولید می‌شوند.
هنر برای یک بحران با هنر درباره بحران فرق دارد
وی ضمن اشاره به هشت سال دفاع مقدس و تاثیر آن در هنر به‌ویژه موسیقی گفت: وقتی به آثار تولید شده با محوریت هشت سال دفاع مقدس دقت می‌کنیم می‌بینیم که این آثار به دو بخش عمده تقسیم شده اند. ما آثاری برای جنگ داریم و از سوی دیگر آثاری که درباره جنگ ساخته شده اند.
بعنوان مثال فیلم سینمایی حمله به اچ۳ به کارگردانی شهریار بحرانی فیلمی بود برای جنگ ایران و عراق و فیلم از کرخه تا راین به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمی بود درباره این نبرد هشت ساله مقدس. پس رویکرد هنرمند در این باره و حول موضوع بسیار حائز اهمیت است.
حتی موسیقی فیلم از کرخه تا راین اثر مجید انتظامی در آرشیو شنیداری مردم با عنوان موسیقی زیبایی در باره جنگ ماندگار شده است.
کرونا دنیا را متحول و افکار را دگرگون کرد
این آهنگساز افزود: درباره کرونا و هنر بعد از این دوران گفت: به هر شکل کرونا در بسیاری از باورها، سنت‌ها، فرهنگ‌ها و حتی اجراهای موسیقی و ساخت و ضبط موسیقی تاثیر بی‌نظیر گذاشت.
کرونا باعث شد تا بسیاری از هنرمندان از سراسر جهان بصورت مجازی به اجرا و ساخت و ضبط موسیقی اقدام کنند که این یکی از تاثیرات دوران کرونا بر موسیقی بود.
وی در خاتمه افزود: اینکه هنر موسیقی در دوران پسا کرونا با چه هویتی به کرونا خواهد پرداخت سوالی است که برای رسیدن به پاسخ قطعی آن نیازمند زمان بیشتری هستیم.
نظر شما