گلعلی بابایی: ادبیات پایداری تاریخ مصرف ندارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، ادبیات پایداری نوعی از ادبیات است که از دل شرایط خاص ایجاد می‌شود و در قالب آثار منظوم و منثور جامعه مخاطب را به ایستادگی در برابر ظلم و بیان کردن ستم‌ها ترغیب می‌کند. 

گلعلی بابایی رزمنده قدیمی لشگر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) یکی از چهره‌های شناخته شده این نوع ادبیات است. وی را با کتاب‌هایی چون همپای صاعقه، ضربت متقابل، شراره‌های خورشید، کوهستان آتش، حبیب تولدی دیگر، ماه همراه بچه‌هاست، شاهین برآفتاب، صبح روز نهم و... می‌شناسیم و طی سال‌های گذشته خدمات زیادی در زمینه گردآوری کارنامه عملیاتی لشگر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) در سال‌های دفاع مقدس تحت عنوان پروژه «حماسه ۲۷» داشته است.

این نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، در مورد اهمیت و چرایی پرداختن به ادبیات پایداری، این نوع ادبی را نماینده بخشی از زندگی و تاریخ سرزمین و مردم ایران دانست و گفت: هشت سال در این مملکت جنگ شد و طی آن هشت سال، اتفاقات بسیاری افتاد – برخی بی‌خانمان شدند، برخی اعضای اصلی خانواده هایشان را از دست دادند - و همه اینها سوژه‌هایی است که می‌تواند دستمایه شکل گیری این ادبیات باشد.

بابایی تاکید کرد: این هشت سال پر از وقایع و رخدادهای تلخ  شیرینی است که همچنان جای کار دارد؛ برخی ممکن برای سرگرمی به سراغ خواندن خاطرات آدم های جنگ بروند و برخی دیگر از سر کنجکاوی برای آگاهی از این موضوع که چه اتفاقاتی در آن هشت سال رخ داد و دیگرانی هم هستند که بر اساس اعتقادات و احترامی که برای رزمندگان و شهدا و خانواده های ایشان قائلند می خواهند در این باره بیشتر بدانند.

وی با اشاره به زمان‌دار نبودن ادبیات پایداری ادامه داد: از جنگ جهانی اول و دوم زمانی طولانی می گذرد اما هنوز سوژه اصلی بسیاری از فیلم ها و کتاب های غربی برگرفته از این واقعه ای است که زمانی رخ داده. بر این اساس این ادبیات چیزی نیست که تاریخ مصرف داشته باشد و زمانش که تمام شد کنار گذاشته شود.

این نویسنده با اشاره به اهمیت حضور ادبیات پایداری به عنوان یکی از گونه های مهم ادبیات در فرهنگ اجتماعی، تصریح کرد: این حق مردم و جامعه ما است که این ادبیات همواره سرزنده بماند.

جایگاه ادبیات متاثر از شرایط و اوضاع اجتماعی حاکم است

این پژوهشگر دفاع مقدس در پاسخ به این پرسش که ادبیات پایداری در ایران چه مولفه هایی دارد و بیشتر از چه منظری به آن توجه شده است، گفت: بر این عقیده هستم که به بسیاری از موضوعات کم و زیاد پرداخته شده و البته این موضوع انتها ندارد، بر این اساس به هر سوژه ای که بپردازید ممکن است که چیز دیگری پیش بیاید.

وی با اشاره به معضلاتی که کاستی‌هایی را در پراختن به ادبیات پایداری رقم می زنند، بیان کرد: بحث پرداختن به ادبیات پایداری و اساسا جایگاه ادبیات در جامعه بسیار متاثر از شرایط و اوضاع اجتماعی حاکم است؛ بر این اساس وقتی جامعه ای درگیر مشکل اقتصادی باشد این مشکل به حوزه های هنری و ادبیات هم سرایت خواهد کرد و آنان از این ضربه ها بی نصیب نخواهند ماند.

وقتی سبد اقتصادی خانواده کوچک و نحیف شود قطعا کتاب که نمود فیزیکی ادبیات است هم از این وضعیت مستثنی نخواهد ماند. وقتی تلاش از معیشت و جستجوی نان شب برداشته شود، فرد می تواند سراغ دغدغه هایی چون سینما و تئاتر و ادبیات برود.

بابایی یادآور شد: ضمن این که در این دوسال گذشته به دلیل این درگیری جهانی با بیماری کرونا مشکلات معتددی پیش آمد که مانعی بر سر اجرای بسیاری از برنامه های فرهنگی شد.

رزمنده قدیمی لشگر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) در پاسخ به این پرسش که کاستی‌های موجود در ادبیات پایداری مربوط به کدام مولفه‌ها یا حوزه‌هاست، اظهار داشت: بخشی که خودم انجام می‌دهم مستندنگاری جنگ است و در این حوزه احساس نمی کنم کاستی مشخصی باشد. اما این کار در نهایت گوشه کوچکی از جنگ است و همین پژوهش و مستندنگاری می تواند در مورد تیپ ها و لشکرهایی که در جریان عملیات حضور داشته اند، صورت بگیرد؛ یعنی خاطرات و مستندنگاری این تیپ ها و لشکرها از سوی آدم هایی که در آن حضور داشته اند، رقم بخورد.

وی افزود: در ادامه روند چاپ مجموعه ۱۰ جلدی کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله(ص) در سال‌های دفاع مقدس (طی ۲۵ سال گذشته، ۴ جلد از مجموعه یادشده با عناوین همپای صاعقه، ضربت متقابل، کوهستان آتش و شراره‌های خورشید چاپ شده‌اند، نوشتن مجلد پنجم این‌ مجموعه با عنوان زمین‌های مسلح را شروع کرده ام. این جلد، درباره عملیات‌های والفجر مقدماتی و یک، حد فاصل آذر ۱۳۶۱ تا پایان فروردین ۱۳۶۲ است که براساس مدارک و مستندات معتبر بایگانی‌های مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران تدوین و به همت نشر٢٧ بعثت به‌ صورت مشترک منتشر خواهد شد.

این نویسنده خاطرنشان کرد: تا حدی که اطلاع دارم این دست مستندنگاری‌ها کمتر اتفاق افتاده است و مقام معظم رهبری هم بارها از این کتاب ها مثال آورده اند و گفته اند که این نوع کتاب ها باید در یگان های دیگر هم شکل گرفته و نوشته شوند.

اقتباس چندان مورد توجه هنرمندان و سینماگران نیست

بابایی با تاکید بر اهتمام هنرمندان در باب ادبیات پایداری و با بیان اینکه «شاید به نوعی کم کاری در این حوزه رخ داده است»، افزود: نگاهی به ادبیات پایداری در سایر کشورها به خصوص آمریکا و روسیه نشان می دهد که چگونه بسیاری از فیلم های آنان برگرفته از سوژه های جنگی و بزرگترین آثار سینمایی دنیا اقتباسی از جنگ های جهانی و جنگ ویتنام است.

این نویسنده دفاع مقدس ادامه داد: اما متاسفانه در کشور خودمان این ضعف را داریم که بحث اقتباس خیلی مورد توجه هنرمندان و سینماگران نیست. مشکلاتی در این حوزه مطرح می شود مانند این که فیلم های جنگی هزینه دارد و نهادها حمایت نمی کنند و یکی از دلایل اصلی شان این است که موسسات بسیاری داریم که به اسم دفاع مقدس شکل گرفته اند ولی دریغ از این که کارهایی در این مورد را انجام دهند.

این پژوهشگر اظهار داشت: صدا و سیما است به عنوان یک رسانه ملی همانگونه که به وقایع تاریخی بها می دهد و تولیدات پرهزینه ای را تدارک می بیند و می سازد باید پروژه هایی ارزشمند در حوزه جنگ را هم سازمان دهد.

بابایی در پاسخ به این سوال که چرا شاعران و نویسندگان دفاع مقدس در مقایسه با فیلم سازان این حوزه کمتر شناخته شده اند، یادآور شد: دلیل این موضوع را شاید بتوان در بحث تبلیغات پاسخ داد؛ بر این اساس در مورد فیلم ها تبلیغات بسیاری صورت می گیرد، در صورتی که چنین اتفاقی را به ندرت در مورد نویسندگان داریم.