بسیاری از شهرهای کشور دارای یک نماد شهری هستند که مسافران و گردشگران در مقابل آنها عکس یادگاری می‌گیرند و در واقع این نمادها، شناسنامه این شهرها بوده و سوژه عکس‌های یادگاری هستند.
نمادها و اِلمان‌های شهری به عنوان عنصری شاخص از شهر، ابزاری ارزشمند برای معرفی هویت شهر هستند. اِلمان‌ها می‌توانند آینه‌ای تمام‌نما از هویت و فرهنگ شهر باشند اما این موضوع در برخی شهرها از جمله شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری هنوز به صورت کلی مورد توجه واقع نشده است.
نمادها و الگوهای شهر، علائم و نشانه‌های القاکننده تفکر و بینش حاکم بر شهرها هستند و این علائم چنانچه با دقت و اندیشه انتخاب شود می‌تواند به عنوان رسانه عمومی ایفای نقش کند و آگاهی‌بخش ساکنان شهر و بازدیدکنندگان آن باشد.
این در حالی است که در فضای شهری و معابر، میدان‌ها و ساختمان‌های شهرکرد کمتر به این مبلمان توجه شده است و به طور مشخص در ورودی‌های شهر باید نشانه‌ها یا نمادهای فرهنگ و هویت این شهر پرررنگ باشد.
از مهمترین نهادهایی که در خصوص نصب اِلمان‌ها و نمادهای شهری نقش مهمی برعهده دارد شورای شهر است چراکه بررسی اِلمان‌های فرهنگی در ابتدا در کمیسیون فرهنگی شورا بررسی و مصوب و سپس از سوی شورا به شهرداری برای اجرا ارسال می‌شود.
نبود انسجام و تعامل جدی بین دستگاه‌ها
رییس شورای شهر شهرکرد در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: طرح‌های خوبی در کمیسیون فرهنگی شورا در رابطه با نمادهای شهری و ساماندهی سیما و منظر در نظر گرفته شده که به زودی مصوب و برای اجرا به شهرداری شهرکرد ارائه می‌شود.
محمدرضا بیاتی با تایید اینکه در حال حاضر نمادهای هویتی در سطح شهر بسیار کم است و در سالهای گذشته کمتر به این مقوله پرداخت شده است، اظهار داشت: نه تنها در سالهای گذشته توجه مناسبی به مسائل فرهنگی در سطح شهر نشده بلکه در حوزه زیرساخت‌های عمرانی هم آنچنان که لازم بوده، کار نشده است.
وی با بیان اینکه رسیدگی به سیما و منظر شهر و طراحی و نصب اِلمان‌های فرهنگی تنها وظیفه شهرداری نیست، یادآور شد: سایر دستگاه‌های فرهنگی نیز در این خصوص رسالت دارند این در حالی است که انسجام و تعامل جدی بین دستگاه‌ها وجود ندارد.
بیاتی با بیان اینکه کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهرکرد منجسم‌تر از گذشته در حال تدوین و طراحی برنامه‌های فرهنگی است، ابراز امیدواری کرد تا با اجرایی شدن این برنامه‌ها وضعیت اِلمان‌های شهری نیز بهتر از گذشته شود.
تاکنون راهبرد مدونی برای طراحی اِلمان‌ها در شهرکرد شکل نگرفته است
یک عضو دیگر شورای ششم شهرکرد با اشاره به نقش مهم و موثر اِلمان‌های شهری در هویت‌بخشی به شهر و شهروندان، از نبود یک راهبرد مدونی در این حوزه در شهرکرد انتقاد کرد و گفت: مدیریت شهری پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون آنگونه که باید در حفظ و نگهداری و جانمایی نمادهای شهری و جذب هنرمندان برای پرداختن به این مهم موفق نبوده و راهبرد مدونی در این حوزه تدوین نشده است.
ماشالله ایزدی ادامه داد: این در حالی است که شورای ششم تلاش دارد تا با استفاده از ظرفیت متخصصان متعهد و هنرمند به طور شایسته و در شان شهر فضاسازی کند و اِلمان‌های هنری با مفاهیم فرهنگی، دینی و اعتقادی به ویژه در حوزه ایثار و شهادت، باورهای ایرانی- اسلامی، دفاع مقدس، شهدای مدافع سلامت و مدافع حرم، طراحی و در سطح شهر جانمایی کند.
وی با بیان اینکه ادراک شهروندان از کیفیت بصری محیط پیرامون خود نقش مهمی در هویت‌بخشی به آنها دارد، تصریح کرد: باید زمینه‌ای فراهم کرد تا در قالب طراحی و نصب المان‌های هنری باکیفیت ارزش‌های دینی و اسلامی را نهادینه کرد و از سوی دیگر مفاخر و مشاهیر هنری، فرهنگی، ادبی، علوم ریاضی و دینی را به نسل‌های جوان معرفی و یاد و خاطره آنها را اینگونه گرامی داشت.
عضو کمیسیون فرهنگی دوره ششم شورای اسلامی شهرکرد به اقدامات این نهاد نیز اشاره کرد و گفت: تندیس سردار شهید حاج قاسم سلیمانی ساخته شده و در سالروز شهادت این سردار بزرگ اسلام در شهر نصب می‌شود، علاوه‌بر آن اِلمان کتاب و کتابخوانی، مرد کلاه‌مال و مرد گیوه‌دوز که معرف صنایع‌دستی استان است در مراحل پایانی ساخت قرار دارد و به زودی با تکمیل آن در سطح شهر جانمایی و نصب می‌شوند.
ایزدی، کمبود اعتبارات را مانعی برای طراحی و نصب اِلمان‌ها دانست تصریح کرد: اعتباراتی برای این حوزه مصوب شده اما تخصیص نیافته که امید می‌رود با تخصیص اعتبارات رسالت خود را در این حوزه به نحو شایسته‌ای ایفا کرد.
وی افزود: اگر چه تلاش برای ارائه اِلمان‌های هویت‌ساز در سطح شهر آغاز شده اما تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله داریم.
نصب اِلمان‌ها در اولویت کار شهرداری
از سوی دیگر مسوولان مدیریت شهری نیز عنوان می‌کنند در خصوص نصب اِلمان‌های شهری اهتمام لازم را دارند و تلاش می‌کنند با ساخت و نصب نمادهای هویت‌ساز بتوانند هویت بخشی از منظر بصری را به خوبی منتقل کنند.
رییس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرکرد در همین خصوص گفت: به طور مطلق نمی‌توان گفت که نمادهای شهری در سطح شهر شهرکرد ناکافی است و در سالهای اخیر اقدامات قابل توجهی در این راستا انجام شده است.
رضا ریاحی افزود: برخی نمادهای شهری شهرکرد را با شهرهای بزرگ مقایسه می‌کنند در حالی که چنین قیاسی قابل قبول نیست چرا که به طور مثال اصفهان، سالانه میزبان میلیون‌ها گردشگر خارجی است و بی‌شک مسئولیت سنگین‌تری دارد از همین‌رو می‌طلبد شهرکرد را با شهرهای هم ردیف خود مقایسه کرد.
رییس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرکرد در عین حال توجه به اِلمان‌ها و نمادهای شهری را دغدغه جدیدی در شهرکرد دانست و گفت: اینکه عنوان شود در سالهای گذشته اقدام موثری در خصوص هویت‌بخشی به شهر از طریق نمادهای بصری انجام نشده، قابل قبول نیست، شاید بتوان این طور قضاوت کرد در سالهای گذشته، موضوعات دیگری برای شهرداری از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردار بوده است اما در زمان حال موضوع هویت‌بخشی و نصب نمادها بیشتر مورد توجه مسوولان قرار گرفته است.
ریاحی ادامه داد: نصب نمادها و به عبارت دیگر هویت‌دار کردن شهر امری نیست که به یکباره انجام گیرد بلکه باید به صورت تدریجی و در طول زمان اجرا شود و این مهم در شهرکرد شکل گرفته است.
وی به طراحی و نصب اِلمان‌های شهری متناسب با مناسبت‌ها اشاره کرد و گفت: در مناسبت‌هایی مانند ماه رمضان نمادهایی متناسب این ماه نصب شد و در حال حاضر ۲ نماد مرد کلاه‌مال و مرد گیوه‌دوز ساخته شده که در فرصت مناسب در سطح شهر نصب می‌شود.
با وجود تلاش‌هایی که تاکنون در خصوص طراحی و نصب نمادهای شهری در شهرکرد انجام شده اما به عقیه کارشناسان این تلاش‌ها ناکافی است و باید بیش از پیش برای این مهم برنامه‌ریزی و اقدامات اجرایی در نظر گرفته شود.
حضور کمرنگ اِلمان‌های فرهنگی
یک کارشناس ارشد معماری و استاد دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد نبود اِلمان‌های فرهنگی در سطح شهر شهرکرد را یکی از چالش‌های جدی مدیریت شهری دانست و گفت: این خلا نه تنها در نقش کمرنگ نمادهای فرهنگی در معابر و میادین شهر بارز است بلکه در نوع ساختمان‌سازی و معماری خانه‌ها نیز مشهود است.
بهروز آزادگان با بیان اینکه اِلمان‌ها نقش هویت‌بخشی و هویت‌سازی در مناطق مختلف را برعهده دارند، افزود: در کنار نمادهای شهری ،مبلمان شهری نیز در شهرکرد با ایرادات زیادی همراه است و از فرصت بافت تاریخی شهر که در مرکز شهر نیز واقع شده به خوبی بهره‌گیری نشده در حالی که بافت تاریخی بهترین مکان برای ارائه نمادهای فرهنگی شهرکرد که نماینده چهار قوم مختلف استان است، به شمار می‌رود و می‌توان با پیاده‌رو سازی، جانمایی صندلی در پیاده‌روها فرصت تامل مردم در فرهنگ و هنر این استان که در بافت اماکن تاریخی همانند مسجد اتابکان و امامزاده دو خاتون نهفته است را فراهم کرد.
وی، استفاده از معماری رومی در بناهای تازه‌ساز این استان را آفتی برای معماری اصیل این استان و از سوی دیگر مصرف بالای انرژی در زمستان دانست و گفت: نظارت درستی بر نحوه معماری ساختمان‌ها در شهر صورت نمی‌گیرد و از سوی دیگر نمایی که از سنگ ساخته می‌شود در فصل زمستان باعث نفوذ بروت در فضای خانه می‌شود و این موضوع در مصرف انرژی که سرمایه ملی است تاثیر منفی دارد.
این استاد دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد پیشنهاد داد تا در خصوص نصب المان‌ها و نمادهای فرهنگی و یا بهره‌گیری از ظرفیت بافت تاریخی شهر برای هویت‌بخشی به شهر و ایجاد احساس تعلق‌خاطر در شهروندان از مشاوران و نخبگان حوزه معماری و شهرسازی در قالب اتاق فکر در شهرداری بهره‌گیری شود چراکه انجام چنین رسالتی به تنهایی از شهرداری امکانپذیر نیست.
آزادگان خاطر نشان کرد: ارزیابی فضای کنونی شهر حاکی از آن است که نباید مدیریت شهری دچار روزمره‌گی شود و به جای برنامه‌های منسجم و کارآمد برای مدیریت هرچه بهتر شهر، کارها به شکل روزمره‌گی ادامه دارد که نمونه آن را در ترافیک و تمرکزگرایی در رشد تراکم و کم‌توجهی به سیما و منظر شهر می‌توان دید.
به گفته وی، یکی از مصادیق مهم در نمادهای شهری ایجاد هویت، تنوع، رنگ، نمایش آداب و رسوم، خاطره‌سازی و ایجاد حس تعلق برای شهروندان است و حتی این اِلمان‌ها بر روی گردشگران نیز اثرگذار خواهد بود که به نوعی با مردم آن شهر ارتباط بصری برقرار کنند و چه بسا همان اِلمان را به عنوان بخشی از هویت آن شهر به یاد بیاورند که به طور مثال همدان را با میدان بوعلی‌سینا، اصفهان را با سی و سه پل و یزد را با بادگیرها به خاطر می‌آورند.
این کارشناس معماری و شهرسازی تصریح کرد: ولی امروز شهرکرد با قدمت زیاد که گواه آن مسجد تاریخی اتابکان با قدمت ۸۰۰ ساله است از داشتن یک هویت در راستای ایجاد حس تعلق در میان شهروندان و گردشگران محروم است چرا که چنین المانهایی، علاوه بر حس تعلق شهری و در حوزه گردشگری برای شهر قابلیت درآمدزایی داشت.
آزادگان، راهکار برون رفت از این مشکلات را تعامل بین جامعه معماری و شهرسازی و دانشگاهی با دستگاه‌های مربوطه دانست و اظهار داشت: بهره‌گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی در حوزه توجه به اِلمان‌های شهری و گرشگری شهری نیز می‌تواند موثر واقع شود.
به گزارش ایرنا، شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری دارای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت است.
شهرکرد به عنوان مرکز استان چهارمحال و بختیاری نماینده اقوام ساکن در استان است و می‌توان با معرفی مشاهیر اقوام لر، ترک و فارس در فضای شهری به ویژه اماکن عمومی به نحو مطلوبی فرهنگ و تمدن استان را به گردشگران معرفی کرد.
نظر شما