مبتلایان به وسواس با ۵ تا ۱۰ سال تاخیر برای درمان مراجعه می‌کنند

مریم طاهری روز جمعه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا افزود: «وسواس فکری - جبری» به عنوان یکی از مهمترین اختلالات روانی که سبب اشتغال و درگیری ذهنی بیمار می‌شود، علیرغم آگاهی از رفتار بیمارگونه تداوم یافته و بیمار نمی‌تواند مانع از تکرار عمل شود.

این روان‌درمانگر توضیح داد: این عارضه به دلیل تکرار اعمال بیمارگونه، زمان و انرژی بیمار را هدر داده و ارتباطات اجتماعی، فعلیت‌های شغلی و گاه روزمره را هم با اختلال مواجه می‌کند.

طاهری با بیان اینکه مراجعه بیمار به پزشک نیز عمدتا در این دوره انجام می‌شود، تصریح کرد: این اعمال وسواسی که با هدف کاهش و رفع اضطراب انجام می‌گیرد، در برخی موارد استرس بیمار را هم کنترل نمی‌کند.

وی ادامه داد: علل اصلی این عارضه به طور قطعی مشخص نشده، اما هر یک از عناصر فرهنگی، رفتاری، محیطی و همچنین ژنتیک می‌تواند در بروز این اختلال اثرگذار باشد.

طاهری همچنین با اشاره به الگوهای شایع این بیماری اضافه کرد: وسواس شست وشو (ترس از آلودگی) و اختلال شک که با تردید ذهنی، تکرار برخی اعمال و وارسی‌های مکرر همراه می‌شود، از مهمترین اقسام اختلال اضطرابی وسواس است که در دوران شیوع کرونا به دلیل ارتباط مستقیم بیماری کووید۱۹ با رعایت ضوابط بهداشتی، مدل نخست (وسواس شست وشو) بیش از دیگر انواع این اختلال افزایش یافته است.

وی افزود: یکی از علل اصلی شیوع این اختلال در این ایام، دستیابی به اطلاعات غیرواقعی از منابع غیرمعتبر است؛ به عنوان مثال، شخص نمی‌داند که انتقال بیماری از طریق سطوح اتفاق نمی‌افتد، با لمس هر شی به طور مکرر دست‌ها را با آب و صابون شسته و از «بیمار شدن» می‌ترسد. بنابراین کسب اطلاعات از طریق مراجع رسمی و معتبر از تکرار اعمال اضافی می‌کاهد. 

طاهری خاطرنشان کرد: برخی بیماران هم علیرغم شست وشوی دست‌ها، مدام با تردید مواجه شده و این شک و شبهات هم درگیری‌های ذهنی شخص را تشدید می‌کند.

این روانشناس بالینی یادآور شد: بیماران مبتلا به «وسواس فکری - جبری» (به طور تقریبی) با ۵ تا ۱۰ سال تاخیر به پزشک مراجعه می‌کنند، که بی‌اطلاعی از بیماری و مختل نشدن فعالیت‌های روزانه از علل اصلی مراجعه دیرهنگام است.

وی افزود: برخی بیماران به صورت تدریجی و تعدادی از بیماران بر اثر یک فشار روحی و روانی همچون حاملگی، مرگ عزیز، شیوع بیماری (نظیر بحران کرونا) به این عارضه مبتلا می‌شوند که علائم بیماری گاها به صورت تدریجی و گاه به صورت ناگهانی بروز می‌کند.

طاهری در خصوص درمان این عارضه نیز خاطرنشان کرد: معالجه و درمان اختلالات «وسواس فکری - جبری» از طریق دارو درمانی و روان درمانی انجام می‌شود. در روش نخست، بیمار با مراجعه به روانپزشک داروهای مربوطه را دریافت کرده و روند معالجه را همگام با دستورات پزشک ادامه می‌دهد.

وی افزود: در صورت مخالفت بیمار با دارودرمانی هم می‌توان از روش دوم (روان درمانی) استفاده کرد. این روش از طریق تکنیک‌های رفتار درمانی اعم از آرام‌سازی بدن (ریلکسیشن و مراقبه)، حساسیت‌زدایی، غرقه‌سازی و مواجه‌سازی و... انجام می‌شود.

این روان‌درمانگر اضافه کرد: هر یک از این روش‌ها به صورت جداگانه اثربخش بوده و مطابق با نتایج برخی تحقیقات، تاثیر رفتاردرمانی گاه دیرپاتر نیز بوده است، استفاده از هر دو روش (همگام با یکدیگر) هم بی‌شک روند معالجه و بهبود را سرعت بخشیده و اثرگذارتر خواهد بود.

اختلال وسواس فکری - عملی، یا اختلال وسواسی - جبری (OCD) یک اختلال روانی است که در آن فرد افکار خاصی (با نام وسواس فکری - Obsessions) را به‌طور مکرر تجربه می‌کند یا نیاز به انجام مکرر اعمال خاصی (با نام وسواس عملی - Compulsions) را احساس می‌کند تا حدی که باعث پریشانی یا اختلال در عملکرد عمومی فرد می‌شود.