به گزارش روز دوشنبه معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری، سردار حجت‌الله واعظی‌نژاد در نشست کارگروه تخصصی علوم و فناوری های نوین شورای عالی ایرانیان خارج از کشور با اشاره به حمایت مقام معظم رهبری از روند جذب نخبگان افزود: از سال ۹۹ و با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، طرح حمایت از خدمت سربازی نخبگان مقیم خارج از کشور در قالب پروژه در دستور کار قرار گرفت و ۲۰۰ نفر ذیل این برنامه قرار می‌گیرند، موضوعی که به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در حوزه جذب نخبگان یعنی نظام وظیفه پاسخ می‌دهد.
وی ادامه داد: معاونت علمی و فناوری سال ۹۸ پیشنهادی را برای ستاد کل نیروهای مسلح در حوزه خدمت وظیفه نخبگان ارسال کرد و گردش کار دی ماه ۹۹ به استحضار مقام معظم رهبری رسید. ایشان با دو شرط رعایت جهات امنیتی و عدالت در اختصاص حمایت‌های تخصیصی به دانشجویان غیر مقیم به دانشجویان داخلی، با این گردش کار موافقت کردند.
جذب ۷۵ نفر از برترین های کنکور افغانستان
مهدی قلعه نوی رییس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری نیز در این نشست درخصوص پلتفرم جذب متخصصان ایرانی خارج از کشور گفت: زمینه برای جذب و ماندگاری نخبگان در قالب اقامت کوتاه مدت و بلندمدت با همکاری سایر نهادها، دستگاه‌ها و فعالان این حوزه فراهم شده است.
وی افزود: همچنین با هدفمند کردن بورسیه ها و روند جذب دانشجوی بین‌المللی در دانشگاه ها، زمینه برای جذب نخبگان بیش از گذشته فراهم شده است و اخیرا با حمایت معاونت علمی و فناوری از ۱۰۰ نفر برتر کنکور افغانستان ۷۵ نفر جذب دانشگاه های برتر کشور شده‌اند.
ضرورت نهادسازی و سیاستگذاری در حوزه مهاجرت
بهرام صلواتی مدیر رصدخانه مهاجرت ایران نیز در این نشست با تاکید بر ضرورت نهادسازی و اجرای برنامه‌های سیاستی مدون و یکپارچه در حوزه مهاجرت و جذب نخبگان گفت: در حال حاضر بر اساس آمارهای بین المللی حدود ۶۰ هزار دانشجوی ایرانی در حال تحصیل در سایر کشورها داریم. جمعیت دانشجویان بین المللی جهان ۶.۱ میلیون نفر هستند.
وی افزود: میل به مهاجرت ابتدا از جنس کسب دانش و تجربه و نیاز آموزشی بود و به تدریج از سال ۲۰۰۷ به این سو، انگیزه‌های اقتصادی و کاری نیز دخیل شد. یکی از پیشران‌های بازگشت و چرخش نخبگان، پیوندهای خانوادگی است و ایرانی‌ها تمایل دارند با کشور، خانواده و اقوام خود در ایران ارتباط داشته باشند.
صلواتی با تاکید بر ضرورت برنامه‌ریزی و سیاستگذاری راهبردی و منسجم در حوزه مهاجرت تاکید کرد: تا زمانی که به یک هم افزایی و تفاهم مشترک نرسیم و در رویارویی با برنامه های جذب نخبگان کشورهای همسایه، برنامه ریزی و سیاستگذاری دقیق و مدون نداشته باشیم، نمی توانیم در جذب نخبگان موفقیت حاصل کنیم.
وی در خصوص برنامه‌های حمایتی برای جذب و بازگشت نخبگان گفت: در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی نخبگان، این روند برای بازگشت نخبگان آغاز شده است و تاثیر آن را اکنون در فعالیت دانش‌آموختگان ایرانی دانشگاه‌های برتر جهان در شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت های خلاق و استارتاپ‌ها و مراکز علمی و پژوهشی کشور مشاهده می‌کنیم.
صلواتی ادامه داد: طرح بازگشت نخبگان با رویکردی پویا و فعال منجر به ایجاد ادبیات و فرهنگ بازگشت آنان در بخش علمی، دانشگاهی و کسب و کارهای دانش‌بنیان شد.
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران درباره اجرای طرح های فعال تاکید کرد: باید سیاست‌ها را به طور جامع و تعاملی اندازه گیری و سنجش کنیم و به فهم دقیقی از میزان اثرگذاری آن برسیم؛ در غیر این صورت نمی توانیم توفیق یا توفیق نیافتن را بسنجیم. در این عرصه نیازمند سیاستگذاری، نهادسازی، هماهنگی، هم‌افزایی و اندازه‌گیری دقیق هستیم.
صلواتی از اهمیت اجرای گفتمان سازی فعال در سطح فعالان اجتماعی گفت و ادامه داد: توجه به برنامه‌های فعال در کشور و ضرورت سیاستگذاری‌های هدفمند از الزامات بازگشت متخصصان و جذب دانشجویان و نخبگان ایرانی و غیر ایرانی است.
وی بر اتخاذ راهبردهای پیش‌دستانه و هوشمند برای جلوگیری از سوء استفاده های رسانه‌های معاند از مقوله مهاجرت ایرانیان تاکید کرد و گفت: تقویت و انتشار منظم شاخص‌های کلیدی در حوزه مهاجرت برای سیاستگذاری داده‌محور و ایجاد پایگاه داده و بانک اطلاعاتی جامع از دیگر ضرورت‌ها برای شناخت وضعیت مهاجرت، بازگشت و ماندگاری ایرانیان و استفاده از مهاجرت به مثابه یک فرصت است.
جذب و مشارکت همکاری بیش از ۲۳۰۰ نفر از نخبگان ایرانی
علی حسینی معاون توسعه روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی و فناوری در این نشست گفت: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی نخبگان از سال ۱۳۹۴ موضوع مهاجرت نخبگان و استعدادهای برتر را مورد توجه قرار داده‌اند.
وی ادامه داد: رویکرد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نسبت به مهاجرت، چرخش نخبگان است و کسب دانش و ارتقای علمی و فناوری را منفی تلقی نمی کند و می‌کوشد تا ارتباط و تعامل نخبگان با کشور را حفظ و زمینه استفاده از ظرفیت‌های آنان استفاده شود.
حسینی خاطرنشان کرد: تلاش شده برخی از چالش‌های بازگشت نخبگان حل شود. مشکلات متعددی چون قطع ارتباط موثر با مراکز علمی و فناوری، ناآشنایی با وضعیت علمی و فناوری کشور، خدمت سربازی، ارتباط با مراکز پژوهشی تخصصی مرتبط در داخل کشور و نحوه تردد از مشکلاتی بود که برای بازگشت و همکاری وجود داشت. تلاش شد با ایجاد ظرفیت همکاری در قالب پروژه‌های یک ساله یا دو ساله به شکلی که ارتباط فرد نخبه با خارج از کشور قطع نشود، بتواند جای خود را برای فعالیت و نقش آفرینی در کشور باز کند.
وی درباره همکاری نخبگان با شرکت‌های دانش‌بنیان، مراکز تخصصی علمی و فناوری کشور گفت: ظرفیت‌هایی مانند همکاری با مراکز علمی و فناوری، انتقال مهارت‌ها و قابلیت‌ها به کشورارتباط با استادان و محققان حوزه های مرتبط برای فارغ التحصیلان دکتری از دانشگاه‌های برتر خارج از کشور از محورهایی بود که اجرایی شد.
معاون توسعه روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی و فناوری درخصوص دستاوردهای این طرح اظهار داشت: در قالب این طرح، ۱۲۳۰ محقق پسادکتری جذب شد. همچنین ۲۸۵ طرح فناورانه، ۱۷۰ استاد مدعو و معین، ۴۲۰ استادیار جوان، ۳۰۰ کار آفرین جذب شدند که تاسیس ۲۸۵ شرکت فناور و ۲۳۰۰ اشتغال مستقیم را به ارمغان آورد.
توجه به نوآوری‌ها در میزبانی از نخبگان
سیروس وطن خواه رییس مرکز همکاری های تحوّل و پیشرفت ریاست جمهوری با تاکید بر اهمیت رویکرد فعال در مقابل مقوله مهاجرت عنوان کرد: باید نوع نگاهمان به موضوع مهاجرت را مورد بازنگری قرار دهیم و ببینیم که این مسأله را امری مثبت، منفی یا به صورت یک امکان قابل بهره‌برداری تلقی می‌کنیم.
وی در خصوص استفاده از هوش مصنوعی و کلان داده در تحلیل داده‌ها و بانک‌های اطلاعاتی مربوط به حوزه مهاجرت گفت: استفاده از این فناوری ها می تواند کمک کننده باشد و تصویری روشن و جامع از حوزه مهاجرت، محدودیت‌ها و فرصت‌هایش به ما بدهد.
وطن‌خواه درباره اهمیت بهره‌گیری از تجربیات جهانی در حوزه مهاجرت و چرخش نخبگان، بیان کرد: توجه به سیستم نوآوری باز و نبود الزام برای بازگشت نخبگان در کنار استفاده از ظرفیت آن‌ها موضوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری معاونت علمی و فناوری می‌تواند در این مسیر اثربخش و راهگشا باشد. بین المللی سازی شرکت‌های داخلی و توجه به سایر رشته ها و علوم غیر پایه و فنی تر می تواند ظرفیت لازم را برای چرخش نخبگان ایجاد کند.
استفاده از ظرفیت های علمی نخبگان حوزه سلامت
امیر امیرخانی مشاور و معاون امور دانشگاه‌های حوزه بین‌الملل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این نشست با اشاره به ایجاد ظرفیت تعامل در دانشگاه‌ها با نخبگان و متخصصان غیر مقیم گفت: نیاز است این فرهنگ و باور در دانشگاه‌ها، مراکز علمی و پژوهشی نسبت به بهره‌گیری از نخبگان ایجاد شود و این امر با مکاتبات و تاکیدات مستمر صورت می‌گیرد. نگاه برخی از دانشگاه‌ها الزاماً بازگشتی نبوده و مستلزم این است که این نگرش، به اشکال و در سطوح مختلف به آنان تاکید شود تا این امر را موضوعی ملی و ضروری تلقی کنند.
وی افزود: این ظرفیت وجود دارد که بیش از یک هزار شرکت فناور حوزه سلامت که در مسیر دانش بنیان شدن هستند. همچنین شبکه های علمی گسترده ای که هم اکنون نیز در بخش پزشکی و سلامت در تعامل با پزشکان و متخصصان ایرانی وجود دارد، در مسیر تحقق ایجاد ظرفیت جذب و چرخش نخبگان قرار گیرد.
ایجاد زمینه تعامل و همکاری با ایرانیان خارج از کشور
نصرت‌الله مالکی مدیرکل دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور درخصوص فعالیت ۵۲ کارگروه و نمایندگی ویژه این دبیرخانه گفت: با همکاری بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در کشورهای مختلف زمینه تعامل با ایرانیان مقیم کشورهای خارجی فراهم شده است و در وبینارهای مستمر، مسائل ایرانیان را رصد می‌کنیم.
وی با بیان این‌که اگر زیرساخت‌ها و مقدمات تعامل با ایرانیان غیر مقیم فراهم شود، قطعا چرخش نخبگان محقق خواهد شد، ادامه داد: اگر مسائل به صورت ریشه‌ای و با همکاری تمامی نهادها و دستگاه‌ها مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد، قطعا فضای تعامل و ارائه راهکارها به حل مشکلات و جذب نخبگان می‌انجامد.
ایجاد بسته عملیاتی برای ماندگاری نخبگان
مهدی صفاری نیا رییس پارک فناوری پردیس معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز با بیان این‌که در حوزه عدم مهاجرت و ماندگاری نخبگان به یک بسته عملیاتی نیاز داریم، ادامه داد: این بسته عملیاتی در حوزه جذب نخبگان پیاده سازی شد و خوشبختانه به تاثیر گذاری و اشتغال بیش از ۲هزار نخبه انجامید.
وی افزود: این بسته عملیاتی، شامل حضور فعال در جمع ایرانیان خارج از کشور، ایجاد پنجره واحد و دسترسی آسان به آن، پیگیری و نظارت شفاف و فعال و همچنین ایجاد مزیت‌های مالی و حمایتی توسط مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری بود. لازم است این بسته عملیاتی در حوزه عدم مهاجرت نیز تعریف شود.
سید ستار هاشمی معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات نیز با تاکید بر این‌که باید ظرفیت‌های لازم برای جذب و ماندگاری نخبگان در کشور ایجاد شود، ادامه داد: باید در حوزه مهاجرت و بهره‌مندی از آن به یک اجماع و نگاه مشترک برسیم و بدانیم که چگونه باید از این فضا بهره ببریم. یک از مشکلات جدی در این حوزه نبود هم افزایی نهادهای متولی است.
هاشمی با تاکید بر کسب و کارمحور و تخصصی نگریستن به نخبگان گفت: نگاه قالب این است که افراد نخبه به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی سوق پیدا کنند، در حالی که حوزه صنعت، معدن و اشتغال نیز به این ظرفیت فناورانه و علمی نیاز دارند و نیاز سایر وزارتخانه‌ها و نهادها به آنان، قابل تامل و جدی است.
همچنین هدی میرصالحی مدیرکل دفتر برنامه ریزی و مالکیت صنعتی وزارت صمت درباره توجه به جذب نخبگان به مثابه یک ضرورت سیاستی گفت: این موضوع به عنوان یک رویکرد سیاستی کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است و تلاش های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این حوزه به تنهایی و بدون همکاری سایر دستگاه‌ها و نهادها کافی نیست.
وی افزود: می توان با همین شرایط، ضمن تعریف پروژه‌های کوتاه مدت و یا شرکت‌های چند ملیتی، زمینه را برای حضور نخبگان هرچند به صورت غیر مستقیم و کوتاه مدت فراهم کرد.
ضرورت بازنگری و تحول در زیرساخت‌های جذب
ایمان افتخاری رییس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور با اشاره به پیاده سازی موفق پلتفرم جذب متخصصان ایرانیان خارج از کشور، بر ضرورت تحول در رویکردها و حمایت‌ها تاکید کرد و گفت: بسیاری از صورت مسأله‌ها در حال عوض شدن است و باید استانداردها و حمایت‌ها برای جذب نخبگان متناسب با شرایط مورد تحول و بازنگری قرار گیرد تا در آینده دچار مشکل نشویم.
وی در باره استفاده از زیرساخت‌های جدید برای جذب و ماندگاری نخبگان گفت: یکی از مسائل و دغدغه‌های جدی در این حوزه، نگاه‌داشت و ماندگاری نخبگان است و مسأله جذب و ماندگاری، مستلزم تحول و بازنگری در زیرساخت‌ها و برنامه‌ها است.
نشست کارگروه تخصصی علوم و فناوری های نوین شورای عالی ایرانیان خارج از کشور با موضوع اقدامات انجام شده در خصوص جذب و همکاری با متخصصان ایرانی خارج از کشور برگزار شد. در این نشست نمایندگان نهادهای مرتبط به تبیین ابعاد حوزه مهاجرت، برنامه‌ها و راه‌کارهای این حوزه به میزبانی معاونت علمی و فناوری پرداختند.
نظر شما