به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، طبق اعلام نهادهای بین المللی ۱۵ درصد دانش آموزان دارای نیازهای ویژه هستند. این درحالی است که در ایران حدود ۸۲ هزار دانش‌آموز با نیازهای ویژه در مدارس خاص و حدود ۷۰ هزار دانش‌آموز با نیازهای ویژه در مدارس عادی تحصیل می کنند و گاهی مشاهده می شود خانواده این کودکان اصرار دارند فرزند معلول خود در مدرسه عادی تحصیل کنند.
طبق ماده ۲۳ پیمان نامه حقوق کودک که ایران در اسفند سال ۷۲ به این کنوانسیون بین‌المللی پیوست، کشورهای عضو باید در ارتباط با کودکانی که از نظر جسمی یا ذهنی معلول هستند، شرایطی را برای یک زندگی کامل و محترمانه در شرایطی که متضمن منزلت و افزایش اتکا به نفس این کودکان و مشارکت مؤثر آنها در جامعه باشد، تسهیل کنند.
همچنین در ماده ۲ این پیمان نامه بر لزوم برابری حقوق کودکان با وجود داشتن هر تفاوتی از نظر رنگ، نژاد، مذهب، زبان، جنسیت و البته معلولیت و... تاکید کرده است.
اینکه کودکان معلول در مدارس عادی تحصیل کنند، اتفاقی است که بسیاری به دنبال فرهنگ سازی آن هستند تا به موارد یاد شده در پیمان نامه حقوق کودک جامعه عمل بپوشانند اما سوال اینجا است که آیا همه زیرساخت های لازم برای پذیرش کودکان معلول حتی با سطح معلولیت کمتر در مدارس عادی فراهم است؟ آیا کودکان معلول در مدارس عادی می توانند با آرامش و بدون هیچ دغدغه ای تحصیل کنند؟
آنچه که مشخص است هنوز فضاهای آموزشی در مدارس عادی بستر مناسبی را برای پذیرش کودکان دارای معلولیت فراهم نکرده و اجرای این امر نیاز به صرف زمان، هزینه، فرهنگ سازی و سیاست گذاری های کلان دارد. از طرفی دانش آموزان و معلمان در مدارس عادی باید آموزش های دقیق و درستی در مواجهه با دانش آموز و همکلاسی معلول ببینند.
به همین دلیل در حال حاضر به نظر می رسد بهترین گزینه روی میز تحصیل کودکان دارای معلولیت در مدارس استثنایی است اما به گفته کارشناسان، این مساله به این معنا نیست که آموزش و پرورش استثنایی درصدد جداسازی کودک از محیط آموزش عادی است بلکه تحصیل در این مدارس در صورتی پیشنهاد می شود که کودک قادر به بهره گیری از محیط آموزشی عادی نباشد و از طرفی از آموزش عقب نماند.
انتخاب فضای آموزشی مناسب برای کودکان معلول از اهمیت ویژه ای برخوردار است
دکتر خدیجه روشنی روانشناس و عضو سازمان نظام روانشناسی کشور روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در این زمینه اظهار داشت: اصرار برخی خانواده ها برای ثبت نام فرزند خود در مدارس عادی گاهی با شکست و سرخوردگی کودک همراه می شود، چراکه کودک معلول به دلیل ناتوانی ذهنی یا جسمی ممکن است نتواند خود را به سطح مطلوب آموزشی و همسطح همکلاسی هایش برساند و این اتفاق مقدمه شکست و سرخوردگی و شکل گیری مشکلات روحی و روانشناختی در وی می شود.
وی افزود: معلولیت یا ناتوانی یکی از پدیده های زندگی بشر است که در طول تاریخ برخوردهای متفاوتی با آن شده است. از برخی جهات این افراد طرد شدند و از برخی جهات تبعیض گرایانه بوده، این در حالی است که جمعیت معلولان در سراسر جهان و مسایل و مشکلات مربوط به آنان روز به افزایش است.
این روانشناس با بیان اینکه انتخاب فضای آموزشی برای کودکان معلول از اهمیت ویژه ای برخوردار است، تاکید کرد: انتخاب فضای آموزشی مناسب در سطح معلولیت کودکان امری بسیار جدی و قابل تامل است، چراکه خانواده ها با کوچکترین اشتباهی در انتخاب سطح آموزشی نامناسب برای فرزندشان می توانند منجر به آسیب های جبران ناپذیری برای وی شوند.
روشنی ادامه داد: گاهی دیده می شود خانواده ها با اصرار یا به این دلیل که فرزند معلول آنها نمی تواند در مدرسه استثنایی تحصیل کند، وی را وارد مدارس عادی کرده و بزرگترین ظلم را در حق کودکشان انجام می دهند.
وی تصریح کرد: نمی توانیم در یک مدرسه عادی از همه بچه ها انتظار داشته باشیم که با احتیاط با دوستان معلولشان برخورد کنند. کودکان مانند انسان بالغ نمی توانند در هر شرایطی رفتار متناسب با آن موقعیت را انجام دهند.
عضو سازمان نظام روانشناسی کشور یادآور شد: حتی احتمال دارد در بعضی از مواقع زیاده روی کرده و با دلسوزی های بیش از حد حس ترحم را به کودک معلول انتقال دهند و این خود شروع ضربه روانی و اختلال روان شناختی در آینده برای کودک معلول می شود پس لازم است خانواده هایی که کودک معلول دارند، آموزش های لازم روانشناختی را در سطح پذیرش معلولیت فرزند خود دیده و قبول کنند که از یک کودک معلول نمی توان به اندازه یک کودک عادی انتظار داشت.
روشنی همچنین اظهار داشت: خانواده باید بپذیرد، کودک معلول باید در مدارس خاص مشغول به تحصیل و آموزش باشد تا بتواند به میزان نیاز خود را برای رسیدن به سطح یک زندگی عادی و نرمال آماده کند.
وی اضافه کرد: اگر خانواده ها دوراندیش باشند و از عواقب فشارهای مضاعفی که به فرزند خود وارد می کنند، مطلع شوند به هیچ عنوان تابع سلیقه شخصی خود رفتار نمی کنند. این درحالی است که آنها می توانند فضاهایی را در محیط خانواده یا دوستانه ایجاد کنند که کودک معلول آنها با حداقل یک یا ۲ کودک عادی بتواند در طول هفته در ارتباط باشد و مهارت های ارتباطی را از دوستان و گروه همسالان خود کسب کند.
نباید با رفتارهای ناآگاهانه زندگی کودکان معلول را از حالت طبیعی خارج کرد
این روانشناس همچنین گفت: افراد سالم جامعه باید بدانند که فرد دارای معلولیت هرگز نیاز به ترحم ندارند و نباید با رفتارهای ناآگاهانه زندگی وی را از حالت طبیعی خارج و به فردی منزوی و جدای از جامعه تبدیل کنند.
روشنی با بیان اینکه یکی از اختلالات شایع و مزمن ناشی از معلولیت اختلال هراس اجتماعی است، افزود: ترس از شرمنده شدن یا مورد ارزیابی منفی قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی یا در حضور دیگران منجر به اجتناب فرد معلول برای حضور در موقعیت های اجتماعی می شود.
وی ادامه داد: آموزش مهارت های اجتماعی به افراد و به ویژه کودکان دارای معلولیت، آنها را قادر می سازد با دیگران رابطه موثر داشته و از واکنش های نامعقول اجتماعی خودداری کنند. مهارت هایی مانند همکاری و مشارکت با دیگران، کمک کردن، بازی و فعالیت های گروهی و... که منجر به سازگاری اجتماعی بالاتر افراد جامعه می شود.
عضو سازمان نظام روانشناسی تاکید کرد: در این میان بسیار ضروری است که افراد معلول از نظر دسترسی به فضاهای اجتماعی، اشتغال، فضاهای آموزشی برابر، فرصت ها، منابع اقتصادی و... در قالب اجرای قوانین مورد توجه مسوولان و سیاستگذاران قرار بگیرد. یک معلول نیاز دارد مانند یک فرد عادی از منزل خود خارج و به کارهای روزمره بپردازد، توانایی های خود را به ظهور برساند و در این راستا فرد معلول نیاز به حمایت لازم از سوی همه افراد جامعه دارد.
نظر شما