افزایش حضور ترکیه در آفریقا همزمان با خروج نظامیان فرانسوی

به گزارش ایرنا، فرانسه پس از افزون بر ۸ سال در حال برنامه‌ریزی برای کاهش حضور نظامی خود در منطقه ساحل است. احساسات ضد فرانسوی در آنجا بالا گرفته و  پاریس متهم به دنبال کردن یک برنامه پنهان در ساحل برای حفظ منافع اقتصادی خود است.

رسانه‌های فرانسوی سه‌شنبه گذشته خبر دادند که نظامیان فرانسوی در حال ترک یک پایگاه نظامی کلیدی در شهر «تیمبوکتو - Timbuktu» در شمال مالی هستند. بیش از هشت سال پس از اولین مداخله پاریس در منطقه، این خروج به صورت نمادین انجام شد. از زمانی که فرانسوا اولاند رئیس جمهوری اسبق فرانسه رسما آغاز مداخله نظامی این کشور برای ریشه‌کن کردن شورشیان از شمال مالی را اعلام کرد، نظامیان فرانسوی سه‌شنبه گذشته یک پایگاه کلیدی را در تیمبوکتو به ارتش مالی واگذار کردند؛ «سیریل پاین - Cyril Payen» خبرنگار فرانس ۲۴ در گزارشی از باماکو اعلام کرد این نشان دهنده پایان یک ماموریت نظامی نزدیک به یک دهه فرانسه در این کشور غرب آفریقاست. این موضوع در زمان حضور نظامی فرانسه در این بخش از آفریقا بسیار مهم است.

فرانسه در زمان حاضر حدود پنج هزار نظامی در منطقه ساحل آفریقا دارد.

حدود ۵ ماه پیش، رئیس جمهوری فرانسه اعلام کرد درصدد است تا بخشی از نظامیان فرانسوی را به خانه بازگرداند. امانوئل مکرون دهم ژوئن گفت که عملیات نظامی «برخانه» این کشور متشکل از پنج هزار نیرو که موریتانی، چاد، نیجر، مالی و بورکینافاسو را در بر می گیرد به زودی پایان می یابد.

به‌دنبال تصمیم فرانسه برای کاهش نظامیان خود در آفریقا، تعدادی از پایگاه‌های این کشور در منطقه ساحل (موریتانی، مالی، بورکینافاسو، نیجر و چاد) برچیده خواهد شد.

تقریبا ۴۰ روز پیش هم رئیس جمهوری فرانسه اعلام کرد که عملیات این کشور برای نبرد با «شبه نظامیان اسلامگرا» در منطقه ساحل در غرب آفریقا به پایان رسیده و نیروهای این کشور از این پس به عنوان بخشی از برنامه نظامی بین‌المللی در منطقه فعالیت می‌کنند. او گفت: زمان ایجاد یک تحول عمیق در موضوع حضور نظامی‌مان در منطقه ساحل فرا رسیده است.

این تصمیم چند روز پس از آن گرفته شد که «آسیمی گویتا» سرهنگ ارتش مالی با سرنگون کردن دومین رئیس جمهوری این کشور در کمتر از یک سال گذشته قدرت را به دست گرفت.

به نوشته یورونیوز، اگرچه فرانسه، قدرت استعماری پیشین ساحل، در ماه‌های اخیر موفقیت‌های زیادی را در مبارزه با ستیزه جویان در غرب آفریقا به دست آورده اما وضعیت در این منطقه بسیار شکننده است و پاریس از اینکه به نظر می‌رسد هیچ پایانی برای درگیری‌ها در این منطقه و آشفتگی‌های سیاسی بویژه در مالی قابل تصور نیست، ناامید شده است.

حدود ۵۵ سرباز فرانسوی از زمان مداخله پاریس در سال ۲۰۱۳ میلادی در درگیری‌های این منطقه که با هدف عقب راندن گروه‌های وابسته به القاعده انجام شد، کشته شده‌اند. این گروه‌ها شهرهای زیادی را در شمال مالی تصرف کرده بودند.

به دنبال تصمیم پاریس برای خروج نظامیان از آفریقا، لیتوانی اعلام کرد که برای کمک به فرانسه برای مبارزه با تروریسم در ساحل، نیروهای خود را به مالی اعزام می‌کند.

به نوشته تارنمای خبری «ملیژه - Malijet»، مشخصا، لیتوانی ۳۰ سرباز را به مالی اعزام خواهد کرد که در عملیات «تاکوبا- Takuba » به رهبری ارتش فرانسه بر اساس فرمانی که از سوی «ژرار لارشه - Gérard Larcher» رئیس مجلس سنای فرانسه صادر شد، به کار گرفته خواهند شد.

لیتوانی همچنین در حال برنامه‌ریزی برای اعزام نیرو در چارچوب ماموریت جدید اتحادیه اروپا به موزامبیک است که ۱۱ نظامی لیتوانیایی در این ماموریت آموزشی در اواسط ۲۰۲۲ شرکت خواهند داشت.

به نوشته این تارنمای فرانسوی، لیتوانی قصد دارد برای ۱۲ عملیات و ماموریت بین‌المللی نیروی نظامی اعزام کند.

همزمان با آغاز خروج نظامیان فرانسوی از منطقه ساحل، آنکارا با میزبانی از سران در سومین نشست شراکت ترکیه - آفریقا در استانبول به دنبال تقویت حضور خود در قاره سیاه است. در این چارچوب، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه و همسرش امینه اردوغان به افتخار رهبران کشورهای حاضر دراین نشست، ضیافت شام ترتیب دادند.

به گزارش آناتولی، در جریان این نشست، اردوغان با محمد بخاری رئیس جمهور نیجریه، محمد عبدالله فرماجو رئیس جمهوری سومالی، محمد یونس المنفی رئیس شورای ریاستی لیبی، فائوستین آرچانگ توادرا رئیس جمهوری آفریقای مرکزی، محمد ولد الشیخ الغزوانی رئیس‌جمهوری موریتانی، آبی احمد علی نخست‌وزیر اتیوپی، غزالی عثمانی رئیس‌جمهوری اتحاد کومور، پل کاگامه رئیس جمهور رواندا و اسماعیل عمر غیله رئیس جمهور جیبوتی در دفتر ریاست جمهوری در کاخ دلمه‌باغچه به صورت جداگانه دیدار کرد.

در نخستین روز سومین نشست سران شراکت ترکیه - آفریقا ، مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه با اشاره به حضور ۱۶ رئیس دولت و ۱۰۲ وزیر آفریقایی در این نشست گفت: هدف ما این است که همراه با آفریقا پیروز شده و با هم به سوی آینده قدم برداریم. نگاه ما به روابط با آفریقا استراتژیک و بلندمدت است.

به گزارش آناتولی، او تصریح کرد ترکیه می‌خواهد با دوستان آفریقایی مسیر توسعه و شکوفایی را طی کند و همکاریهای کنونی را افزایش دهد. به گفته چاووش اوغلو، اردوغان با ۵۰ سفر به ۳۰ کشور آفریقایی بیشترین سفر را به این قاره داشته است و سازمان‌های مختلف ترک نیز فعالیت‌های گسترده‌ای در آفریقا دارند.

وزیر امور خارجه ترکیه همچنین گفت: خطوط هوایی ترکیه (THY) نیز نه تنها به عنوان پل دوستی ترکیه و آفریقا عمل که آفریقا را به جهان متصل می‌کند. سرمایه گذاران ترکیه هم در سراسر آفریقا حضور پررنگی دارند.

چاووش اوغلو مدعی است که این مشارکت برای برقراری صلح و ثبات در آفریقا تقویت شده و آنکارا به حمایت از آفریقا در مبارزه با تروریسم ادامه خواهد داد. او گفت صلح پایدار تنها با ثبات سیاسی برقرار می‌شود و ما مخالف تغییر خشونت‌آمیز دولت‌های منتخب هستیم.

او این ادعا را طرح کرد که ترکیه کشوری است که در طول تاریخ دست به استعمار نزده است. برخلاف کسانی که از آفریقا با توسعه نیافتگی، جنگ‌های داخلی و کودتا یاد کرده و می‌گویند که از این دور باطل بیرون نخواهد آمد، ما به راه خود ادامه خواهیم داد، چون ما به آفریقا اعتقاد داریم.

برخی از کارشناسان و اعضای هیات علمی دانشگاه‌های آفریقایی نیز در جریان سومین اجلاس مشارکت ترکیه و آفریقا در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی گفتند که اقدام‌های آنکارا در این قاره عنصر موازنه در بین رقابت‌های قدرت‌های بزرگ اقتصادی جهان در مواجهه با کشورهای قاره آفریقاست. به عقیده این کارشناسان، ترکیه با رویکرد چند بعدی خود به شریک راهبردی کشورهای آفریقایی تبدیل شده و حضور اقتصادی آنکارا در سال‌های آینده در این قاره پررنگ‌تر خواهد شد.

ترکیه در کنار فعالیت‌های اقتصادی و نظامی که در چارچوب افزایش نفوذ خود در قاره آفریقاست در زمینه فرهنگی نیز برنامه‌هایی دارد؛ پروفسور شرف آتش مدیر «موسسه یونس امره» ترکیه در گفت و گو با آناتولی گفت که در آینده نزدیک شمار مراکز خود در قاره آفریقا را افزایش خواهد داد. این موسسه در زمان حاضر دارای  ۱۰ مرکز در کشورهای آفریقایی است.

او گفته که قاره آفریقا دارای ۵۴ کشور است و به همین دلیل موسسه یونس امره باید دستکم در ۲۰-۲۵ کشور آفریقایی نمایندگی داشته باشد. ما برای ده ها سال قاره آفریقا را فراموش کرده و از این قاره دور بوده‌ایم.

در این پیوند، مجله اقتصادی فرانسوی «کاپیتال» نوشت: ترکیه با رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری این کشور نفوذ خود را در آفریقا افزایش داد و هواپیماهای بدون سرنشین مسلح را در یک چشم به هم زدن فروخت.

کاپیتال نوشت: ترکیه پس از تجارت و همکاری، خواهان توسعه در بخش دفاعی در آفریقا است و در این زمینه به هواپیماهای بدون سرنشین‌های خود اعتماد دارد.

این مجله اقتصادی در گزارشی با عنوان «ترکیه در حال گسترش نفوذ خود در آفریقا است و پهپادها را مانند در یک چشم به هم زدن می ‌فروشد.» افزود: رهبران آفریقا در روزهای ۱۷ تا ۱۸ دسامبر به استانبول دعوت شدند و این اجلاس که دو ماه پس از اجلاس اقتصادی با این قاره برگزار شد، به‌ویژه بر مسائل امنیتی متمرکز بود.

کاپیتال با یادآوری استقرار پایگاه نظامی ترکیه در سومالی، نوشت: مغرب و  تونس نخستین پهپادهای ترکیه را در ماه سپتامبر دریافت کردند و رئیس جمهوری آنگولا نیز در سفر ماه اکتبر اردوغان به آن کشور اعلام کرد که مساله  پهپادها را از نزدیک تعقیب می کند.

این رسانه فرانسوی اضافه می‌کند ترکیه با اتیوپی نیز قرارداد نظامی امضا کرده است و اردوغان پس از سفر به آنگولا، نیجریه و توگو گفت: من به هرجا در آفریقا می‌روم همه از هواپیماهای بدون سرنشین صحبت می‌کنند.

کاپیتال نوشت پهپادهای ترکیه برای نخستین بار در سال ۲۰۱۹ با توافقات دفاعی منعقد شده با دولت قانونی شناخته شده بین المللی در لیبی و استفاده از آنها در این کشور مورد توجه قرار گرفته است. ترکیه اکنون با برگ برنده‌های بیشتری با پهپادهای خود پای میز مذاکره خواهد نشست.

رسانه فرانسوی می‌نویسد: تلاش‌های ترکیه برای توسعه همکاری با آفریقا در بخش دفاعی تنها به فروش سلاح، مهمات نظامی یا خودرو محدود نمی‌شود و ارتش توگو با حمایت ترکیه مدرن شده است و ترکیه علاوه بر مهمات آموزش نظامی و ابزارهای مین‌زدایی را به توگو فروخته است.

کاپیتال در پایان تاکید کرد رئیس جمهوری ترکیه برای سه برابر شدن حجم تجارت با قاره آفریقا در سال‌های آینده و رسیدن به ۷۵ میلیارد دلار ترکیه با ۳۷ دفتر نظامی به تدریج نفوذ خود را در آفریقا افزایش داده است.

چندی پیش، «ژان مارکو - Jean Marcou» صاحب کرسی مدیترانه - خاورمیانه در موسسه مطالعات سیاسی گرنوبل - L'Institut d’études politiques de Grenoble (IEPG)» در چارچوب سفر اخیر رئیس جمهوری ترکیه به آنگولا، نیجریه و توگو گفته بود تورهایی که رئیس جمهوری و مقامات ارشد ترکیه به طور مرتب به آفریقا دارند، نشان دهنده جایگاه این قاره در سیاست خارجی ترکیه است. به گفته او، در یک دهه گذشته تقریبا سالانه شاهد سفرهای رئیس دولت ترکیه یا مقامات عالی‌رتبه این کشور به آفریقا را شاهد بوده‌ایم. این امر، در واقع اهمیت آفریقا در سیاست خارجی ترکیه را به دلایلی که امروز راهبردی، اقتصادی و حتی نظامی است، ‌نشان می‌دهد.

تورهایی که به طور مرتب در آفریقا توسط رئیس جمهوری یا مقامات ارشد ترکیه انجام می شود، نشان دهنده جایگاه قاره آفریقا در سیاست خارجی ترکیه است.

این کارشناس فرانسوی می‌گوید، جالب این است که سیاست خارجی ترکیه در آفریقا ابتدا به شرق و کشورهای مسلمان این قاره سوق داشت، در حالی که اینک چند سالی است، غرب آفریقا که عمدتا مسلمان نیز نیستند، هم مورد توجه آنکارا قرار گرفته است.

از نگاه این کارشناس، تورهای اردوغان در آفریقا، نشانگر مرحله جدیدی از سیاست خارجی این کشور در قاره آفریقاست.

رجب طیب اردوغان گفته که نزدیک‌تر شدن روابط ترکیه و آفریقا در تمامی زمینه‌ها ادامه دارد.

به تازگی یک روزنامه آفریقایی در تحلیلی از برنامه‌های ترکیه برای حضور در آفریقا نوشت که آنکارا در راستای تحقق اهداف خود در این قاره، بخش مهمی از تجارت خارجی را به کشورهای آفریقایی اختصاص داده است.