در ادامه یادداشت روزنامه ایران به قلم ابوالقاسم حسین‌پور کارشناس کنترل سیلاب و آبخوانداری در ۲۸ آذر می‌خوانیم: سیل از جمله پدیده‌های طبیعی است که وقوع آن در شرایط اقلیمی کشور ما اجتناب‌ناپذیر است. احتمال وقوع آن تقریباً در تمامی مناطق کشور با درجات مختلفی از شدت و مدت بارش، محتمل است.
آنچه در سال‌های اخیر مقوله سیل را در ردیف مخاطرات خسارت‌زای کشور قرار داده است، متأثر از دو موضوع است؛ نخست عوامل طبیعی و در رأس آن، تشدید وقایع حدی بارش و سیل ناشی از تغییرات اقلیمی و دوم عوامل انسانی به‌دلیل تخریب منابع طبیعی، تغییر کاربری اراضی، به رسمیت نشناختن حریم سیلاب، دخل و تصرف غیرمجاز و ساخت و ساز در مسیل‌های عبور سیل. آنچه در کشور ما به‌عنوان عامل تشدید خسارات سیل به حساب می‌آید، بیشتر تحت تأثیر عامل انسانی است که در سیل‌های مخرب سنوات اخیر بویژه سیل فروردین ۱۳۹۸ این امر بیش از پیش آشکار شد.
مدیریت این مخاطره طبیعی در کشور، کاهش خسارات سیل و بهره‌گیری مطلوب از فرصت سیلاب، مستلزم توجه جدی به مواردی است که در ذیل به اجمال به برخی از اهم موارد آن اشاره می‌گردد:
۱- ضرورت تغییر رویکرد در مقوله مدیریت سیل از مدیریت بحران به مدیریت ریسک با برنامه‌ریزی منسجم و هدایت منابع بودجه‌ای کشور از جبران خسارات به‌سمت اقدامات پیشگیرانه از جمله فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری با تأکید بر پیشگیری و مهار سیل از منشأ در سطح حوضه‌های آبخیز بالادست. با این تغییر نگرش و اصلاح رویکرد تهدید سیل به فرصت مطلوبی در جهت رفع مشکلات خشکسالی و کم‌آبی و به تبع آن، پایداری زیست‌بوم سرزمین تبدیل خواهد شد.
۲- حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی و جلوگیری از تغییر و تبدیل غیرمجاز کاربری اراضی طبیعی و کشاورزی.
۳- حفاظت از حریم آبراهه‌ها، مسیل‌ها و رودخانه‌ها و جلوگیری از هرگونه دخل و تصرف غیرمجاز و ساخت‌وساز در حریم سیل.
۴- ذخیره بارش‌ها و سیلاب‌ها در درون زمین با بهره‌گیری از ظرفیت ۶۳ میلیون هکتاری عرصه‌های کاملاً نفوذپذیر کشور و پرهیز از نگهداشت آب به‌صورت متمرکز در سطح زمین در شرایط اقلیمی کشور با تبخیر زیاد. در این رابطه توسعه اقدامات آبخیزداری و آبخوانداری در وضعیت کنونی بیش از پیش چاره‌ساز است. وجود بیش از ۱۴ میلیون هکتار عرصه‌های مستعد آبخوانداری و پخش سیلاب با ظرفیت نفوذ حداقل ۱۰۰۰ مترمکعب در هکتار در سال بارندگی و سیلاب از جمله قابلیت‌های مدیریت سیل و تغذیه آبخوان در کشور است.
بیش از ۱۱ میلیون هکتار از عرصه مستعد مذکور در حوضه آبخیز مشرف و بالادست آبخوان‌های بحرانی و دشت‌های ممنوعه قرار دارد که می‌تواند از تشدید مخاطره فرونشست زمین نیز جلوگیری نماید.
از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۷۱ مورد بارش مؤثر در سطح کشور رخ داده است که براساس گزارش رخداد سیل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، از این میزان بارندگی، ۴۵ مورد رخداد سیل کوچک و بزرگ در سطح حوضه‌های آبخیز کشور به وقوع پیوسته است.
زیرساخت‌های آبخیزداری و آبخوانداری اجرا شده در کشور با پیشگیری و مهار یک میلیارد و دویست و هشتاد میلیون مترمکعب از بارش‌ها و سیلاب‌های مذکور نقش مؤثری در کاهش خسارات به تأسیسات زیربنایی و مناطق مسکونی ایفا نمود و بهره‌برداری از این ظرفیت سیلاب در راستای تعدیل خشکسالی و کم آبی مناطق مذکور را فراهم کرد.
امید است با اهتمام ویژه برنامه ریزان و تصمیم‌گیران کشور در برنامه هفتم توسعه و قانون بودجه ۱۴۰۱ به این مهم، شاهد کاهش خسارات سیل و ارتقای بهره‌وری نزولات آسمانی در کشور باشیم.
نظر شما