اروپا در سال ۲۰۲۱؛ بازگشت به معضلات متعارف

به گزارش ایرنا، پس از سال سیاه ۲۰۲۰ که همه‌گیری ویروس کرونا تبدیل به دغدغه نخست تمامی مردم جهان از جمله اروپایی‌ها شده بود، ساخت واکسن و مصونیت کج دار و مریز در برابر ویروس کرونا، روال زندگی در اروپا را لنگ‌لنگان به حالت عادی بازگرداند و افزایش تعاملات و مراودات مجال و زمینه بروز چالش‌های جدید را فراهم ساخت.

 بیم و امید کرونا

پس از ساخت برق‌آسای واکسن‌های کووید در اواخر سال ۲۰۲۰، از اوایل سال میلادی ۲۰۲۱ تزریق این واکسن‌ها در قاره سبز آغاز و کم‌کم امیدها به عادی شدن زندگی و مصونیت در برابر این بیماری همه‌گیر بیشتر شد. با این حال جنجال توزیع ناعادلانه واکسن‌ها از سویی و عوارض نادر ولی خطرناک برخی از آنها از سوی دیگر موجب شد تا بخشی از شهروندان از تزریق این واکسن‌ها بیمناک شده و روابط دوجانبه میان کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده واکسن برای مدتی شکراب شود.

علیرغم تمامی فراز و نشیب‌ها و با وجود تبلیغات وسیع گروه‌های ضد واکسن، روند رو به رشد واکسیناسیون در قاره اروپا امید بازگشت زندگی به شرایط عادی را افزایش داد. علیرغم تمامی این خوش‌بینی‌ها، نضج گرفتن سویه دلتا در هند و سویه بسیار مسری اومیکرون در آفریقا بار دیگر اروپا را زیر سایه محدودیت‌ها و قرنطینه برد و با کاهش تأثیر واکسن‌ها در برابر سویه‌های جدید، فشار بیشتری بر کادر درمان و بیمارستان‌ها وارد آمد و زندگی مردم دوباره مختل شد.

در بازه‌های فروکش همه‌گیری کرونا در اروپا که کسب‌وکارها فعالیتشان را هرچند به صورت نیم‌بند دوباره از سر گرفته و فعالیت‌های اقتصادی جان تازه‌ای گرفته بود، عیان شد که این ویروس تا چه حد آسیب اقتصادی و لجستیک گسترده‌ای به ساختار اقتصاد جهانی وارد کرده است. معضل ناکارآمدی زنجیره تأمین، تولیدکنندگان و بخش خدمات اروپا را با بحران تأمین مواد اولیه و همچنین کمبود کارگر به‌خصوص در انگلیس پسابرگزیت مواجه ساخت.

آزمون مذاکرات وین

یکی از مهم ترین رویدادهای اروپا در سال 2021 ، از سرگیری مذاکرات وین برای لغو تحریم های ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران بود؛ مذاکراتی که می تواند سنگ محکی برای آزمودن اراده اروپایی ها در برابر واشنگتن و حسن نیت آنها در قبال توافق بین المللی برجام و پایبندی به تعهداتشان در قبال این توافق باشد.

از اوایل سال ۲۰۲۱ گفت‌وگوهای احیای برجام و رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران، با مشارکت ایران و ۵ عضو حاضر برجام در وین، پایتخت اتریش و میعادگاه آشنای مذاکرات هسته‌ای، آغاز شد. با ورود جدی ایران به روند مذاکرات وین و اراده جدی تهران برای به ثمر نشستن هر چه سریعتر مذاکرات، در صورتی که طرف های دیگر نیز با جدیت روند مذاکرات را دنبال کنند و دست از مانع تراشی بردارند، می توان گفت امیدها برای به ثمر نشستن این فصل از گفت‌وگوها بالا رفته است.

پس از روی کار آمدن دولت جدید ایران و پس از وقفه‌ای مختصر، مذاکرات از پائیز از سر گرفته شد و با گنجانده شدن راه‌کارهای تیم جدید مذاکره‌کننده ایران در پیش‌نویس توافق، برخی دیپلماتها پیش بینی می کنند که تا اوایل فوریه ۲۰۲۲ و در صورتیکه برخی از کشورهای اروپایی مانند انگلیس و فرانسه برای جلب رضایت برخی از کارشکنان عبری – عربی در راه دستیابی به توافق سنگ‌اندازی نکنند، توافق رفع تحریم‌ها حاصل شود.

بحران مهاجرت از نوعی دیگر

پس از آنکه دولت الکساندر لوکاشنکو هواپیمای ایرلندی حامل یکی از مخالفان سیاسی‌اش را در فرودگاه مینسک بر زمین نشاند و او را دستگیر کرد، بحران میان بلاروس و اتحادیه اروپا که پس از انتخابات جنجالی ریاست جمهوری و حمایت بروکسل از مخالفان تیره شده بود، وخیم‌تر گردید و اتحادیه اروپا و برخی دیگر از کشورهای هم‌پیمان آن حریم هوایی خود را بر هواپیماهای بلاروس بسته و تحریم‌هایی را علیه آن وضع کردند.

در تلافی این اقدام، مینسک با تسهیل ورود پناهجویان خاورمیانه‌ای به این کشور اقدام به گسیل آنها به کشورهای لهستان و لیتوانی کرد و آتش بحران میان طرفین شعله‌ورتر شد. گرچه اقدام‌های دولت لوکاشنکو در کاهش پذیرش پناهجویان موجب شده تا روابط از حالت بحرانی خارج شود با این حال عادی شدن مناسبات مینسک و بروکسل در آینده نزدیک بعید به نظر می‌آید.

 وداع آلمان با محافظه کاران راستگرا

همانطور که یافته‌های نظرسنجی‌های انتخابات سراسری آلمان به‌خصوص نظرسنجی‌های روزهای آخر تبلیغات انتخاباتی پیش‌بینی کرده بودند، اتحاد احزاب راست‌گرا در انتخابات سراسری اواخر تابستان با اختلافی ناچیز به رقیب سوسیال‌دموکرات خود باخت. سه هفته پس از اعلام نتایج انتخابات، ائتلاف متشکل از سوسیال‌دموکرات‌ها، حزب سبز و دموکرات‌های آزاد با توافق بر سر اولاف شولتس وی را صدراعظم جدید این کشور برگزدیدند و آلمان یک گام به پسامرکل نزدیک‌تر شد.

برخی از تحلیلگران معتقدند که در کنار نحوه مدیریت بحران کرونا که مخالفت‌هایی را در مورد واکسیناسیون و تعطیلی مشاغل برانگیخته بود، واکنش برلین به سیلاب اخیر نیز از عوامل تأثیرگذار در شکست احزاب راست‌گرا بوده است.

اوایل تابستان و در پی بارش‌های سیل‌آسا، نواحی وسیعی از اروپای مرکزی و آلمان خسارت شدیدی از یک سیل بی‌سابقه‌ای دید و ۲۴۲ نفر جان خود را از دست دادند که ۱۹۶ نفر از این جان‌باختگان شهروندان آلمانی بودند. خسارات این فاجعه طبیعی در آلمان بیشتر بود و پس از سیل سال ۱۹۶۲ که جان ۳۴۷ آلمانی را گرفت، چنین سیلابی در این کشور سابقه نداشته است.

خسارت بیش از ۱۰ میلیارد یورویی این سیل در بحبوحه طغیان سویه دلتای کرونا و آسیب‌های اقتصادی ناشی از آن بار سنگینی بر دوش دولت‌های اروپایی و به‌خصوص آلمان نهاد و انتقادها از نحوه مدیریت این بحران از دولت مرکل را در کنار نحوه مدیریت بحران کرونا و واکسیناسیون بیشتر کرد و در آستانه انتخابات سراسری احزاب حاکم را در نظرسنجی‌ها از رقبای خود عقب انداخت.

بازی‌های سیاسی گاز

پروژه انتقال گاز روسیه به آلمان که در تابستان تکمیل شد، در پائیز با تصمیم رگلاتوری آلمانی در عدم صدور مجوز انتقال گاز از این خط لوله به بن‌بست خورد و در نتیجه بهای گاز در کشورهای اروپایی به‌شدت بالا رفت. با این تصمیم ممکن است بهره‌برداری از این خط لوله تا اسفند امسال به تأخیر افتد. آمریکا به بهانه مخالفت با وابستگی اروپا به گاز روسیه، تاکنون چندین بسته تحریم در مورد مجریان این طرح وضع کرده و در حال حاضر نیز چند تن از نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره درصدد تدوین یک قانون جدید برای وضع تحریم‌های دیگر علیه خط لوله گاز نورد استریم ۲ هستند.

برخی از کشورهای اروپایی مانند لهستان نیز که دل خوشی از کرملین ندارند از دولت جدید آلمان خواسته‌اند که تن به راه‌اندازی این پروژه ندهد. اوکراین نیز در گرماگرم بالا گرفتن تنش‌های اخیر با روسیه و از بیم آنکه افتتاح این پروژه منجر به بلا موضوع شدن ترانزیت گاز روسیه به اروپا از خاک خود و بر باد رفتن این اهرم فشار شود، خواهان لغو این پروژه شده است.

کشمکش همیشگی با کرملین

در سال ۲۰۲۱ روابط سرد کشورهای اروپایی و روسیه به مرحله‌ای پرتنش رسید و حمایت روسیه از بلاروس، تجمع نیروهای این کشور در مرز اوکراین و صادرات گاز آن به آلمان از جمله عوامل اصلی در وخیم‌تر شدن روابط طرفین در سال ۲۰۲۱ بود. برخی از کشورهای اروپایی عضو ناتو که مدعی تهدیدآمیز بودن حضور نیروهای روسیه در مرز اوکراین و قصد مسکو برای حمله به کی‌یف بودند، در ماه‌های اخیر رزمایش‌هایی در دریای سیاه و حیاط خلوت روسیه انجام داده‌اند.

روسیه ضمن تأکید بر مخالفت با عضویت اوکراین در ناتو، بارها اعلام کرده که اقدام‌های نظامی‌اش در مرز با اوکراین عادی است. با این حال، آمریکا و متحدانش همچنان قصد دارند شرایط مرز روسیه با اوکراین را پرتنش جلوه دهند. گرچه جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همصدا با لندن و واشنگتن با تکرار ادبیات تهدیدآمیز علیه روسیه گفته که هر گونه اقدام مسکو علیه کی‌یف و استقلال این کشور تبعات جدی خواهد داشت، وزیران دفاع فرانسه و آلمان از قدرت‌های تعیین‌کننده اتحادیه اروپا به تشدید تنش در روابط غرب با روسیه واکنش نشان داده و خواستار گفت‌وگوهای صمیمانه شده‌اند.