ایران کشوری خشک و نیمه خشک است از این رو بخش زیادی از کشور را مناطق خشک فرا گرفته است و فقط حدود ۷ درصد مساحت کشور را پوشش جنگلی تشکیل می دهد، بنابراین به مراتب ارزش جنگل بیشتر می شود به ویژه اینکه شرایط استقرار جنگل ها امروزه با دشواری های زیادی همراه است، در دهه ۱۳۳۰ مجموع رویشگاه های جنگلی ما در هیرکانی ۳.۵ میلیون هکتار بود و آن زمان در مجموع ۱۸ میلیون هکتار جنگل داشتیم، اما امروز جنگل های هیرکانی به ۱.۶ دهم میلیون هکتار کاهش یافته یعنی بیش از نیمی از این جنگل ها را از دست دادیم و در مجموع اکنون فقط ۱۲ میلیون هکتار جنگل داریم، یعنی ۶ میلیون هکتار جنگل را در طول ۶ دهه اخیر از دست دادیم.
همچنین بر اساس اعلام انجمن علمی جنگلبانی کشور، نیمی از جنگل های هیرکانی موجود هم جنگل های مخروبه اند و به شدت در آستانه فروپاشی قرار دارند، در زاگرس هم ۳۰ درصد جنگل ها در معرض خشکی کامل قرار گرفتند و ۱۵ میلیون بلوط را در مدت دو دهه اخیر از دست دادیم، بر این اساس در ۱۵ سال گذشته روزانه حدود ۶۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع خود را از دست داده‌ایم که از این میزان حدود ۲۷۷ هکتار فقط جنگل بوده است، بنابراین با این وضعیت جنگلی کشور می طلبید که فکری به حال این اکوسیستم طبیعی شود که بر این اساس در قالب برنامه ششم توسعه برداشت چوب از جنگل ها ممنوع و طرح " تنفس جنگل " از اواخر سال ۱۳۹۵ به اجرا گذاشته شد.
بررسی ها نشان می دهد که پتانسیل مصرف چوب در ایران حدود ۱۳ میلیون متر مکعب است بنابراین قطعا با ممنوعیت برداشت چوب از جنگل مشکلاتی برای صنایع وابسته به چوب و به طور کلی نیاز داخلی کشور به چوب ایجاد می شد که برای برون رفت از این مشکل طرح زراعت چوب همزمان با آغاز طرح تنفس جنگل کلید خورد و اجرای آن همزمان با طرح تنفس جنگل یعنی اواخر سال ۱۳۹۵ آغاز شد. در قالب برنامه ششم توسعه در طرح توسعه زراعت چوب مقرر شد که ۷۵ هزار هکتار زراعت چوب صورت گیرد که تا پایان سال گذشته ۵۰ هزار هکتار عملیات اجرایی برای کشت و توسعه زراعت چوب با گونه های سریع الرشد مانند صنوبر و اکالیپتوس انجام شد.
قرار است طی یک برنامه ۱۰ ساله ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور به زیر کشت گونه های سریع الرشد برود همچنین مقرر شد تا در شمال کشور کشت درختان سریع الرشد به صورت دیم و بدون نیاز به آب انجام شود و در مناطق دیگر از پساب های بخش های مختلف استفاده شود تا فشاری بر منابع آبی کشور وارد نشود.
در این میان یکی از نیازهای کشور تهیه کاغذ است که از چوب به دست می آید، طبق آخرین آمار رسمی، مصرف سرانه کاغذ در ایران حدود ۲۲ تا ۲۳ کیلوگرم است این در حالی است که برای تولید یک تن کاغذ، باید ۱۷ درخت تنومند قطع شود که با توجه به شرایط فعلی جنگل ها و شکننده بودن آنها ادامه این روند منطقی نیست در این راستا هادی کیادلیری دبیر مراجع کنوانسیون تنوع زیستی به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: موسسه تحقیقات جنگل ها مراتع و آبخیزداری بر روی زراعت چوب کار می کند و برآوردها نشان می دهد که نتایج خوبی به همراه داشته است که می توان با کمک آن چوب مورد نیاز داخل کشور را تامین کرد.
وی با اشاره به نیاز کشور به کاغذ افزود: با توجه به نیاز کشور به چوب برای تهیه کاغذ می توان با توسعه زراعت چوب بخش زیادی از نیازها را تامین کرد و در کنار آن بخشی از نیازها از طریق چوب های باغی و بخشی هم از طریق واردات تامین شود، البته در این میان اصلاح مصرف نقش بسزایی دارد چون امروزه خیلی از کشورها با استفاده از اصلاح مصرف، کاغذ را در ادارات خود به طور کامل حذف کرده اند.
رییس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه علوم تحقیقات اظهار داشت: جنگل به غیر از چوب خدمات بسیار زیاد دیگری دارد، زمانی که جنگل از بین می رود منابع آبی هم تهدید می شود، دنیا به این نتیجه رسیده که هوشمندانه است به سمت کالاهای غیر مصرفی برود، یعنی درخت را قطع نکنیم بلکه از خدماتش مانند حفظ منابع آب، خاک، اکسیژن و جلوگیری از گرد و غبار استفاده کنیم.
وی درباره طرح زراعت چوب اظهار داشت: در روند اجرای این طرح درختان سریع الرشد کاشته می شود تا زودتر به ثمر برسند و موسسه تحقیقات جنگل ها مراتع و آبخیزداری به صورت کاملا علمی این طرح را دنبال می کند، در واقع سعی می شود این طرح در مناطقی که کشاورزی مقرون به صرفه نیست و یا آب بر و پرهزینه است اجرا شود.
کیادلیری گفت: در روند اجرای طرح زراعت چوب، بررسی می کنند که چه مکان هایی توانایی کاشت درختان سریع الرشد را دارد که بعد از ارزیابی به مردم می گویند که مثلا در آن مکان که کاشت محصول زراعی یا باغی بازده ندارد می توانند درختان سریع الرشد بکارند و با توجه به اصلاحاتی که بر روی این درختان انجام شده میزان رشد را بالا بردند و کاشت آنها را اقتصادی و مقرون به صرفه کردند بنابراین هم درآمد اقتصادی دارد یعنی درآمدی برای روستایی است، هم اینکه به حفظ جنگل ها کمک می کند و به نیاز چوبی کشور نیز پاسخ می دهد، حتی در برخی مکان ها هم به صورت تلفیقی کاشته می شود یعنی در کنار کشاورزی، طرح زراعت چوب هم اجرا می شود.
دبیر مراجع کنوانسیون تنوع زیستی اظهار داشت: سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری مجری طرح زراعت چوب است و در حال حاضر بخش های زیادی از مناطق مستعد را به زیر کاشت درختان سریع الرشد برده است و موسسه تحقیقات جنگل ها مراتع و آبخیزداری اعتقاد دارد با توسعه این طرح می توان به طور کامل نیاز چوبی کشور را برطرف کرد و در این راستا نتایج خوبی هم به دست آمده است.
نظر شما