به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، پس از جدی شدن حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، بازار اخبار و شایعات مربوط به اثرات تورمی و گرانی های ناشی از حذف این ارز، داغ شده است.
گذری در فروشگاه ها نشان می‌دهد گمانه‌زنی‌ها درباره رشد قابل توجه قیمت مرغ، تخم مرغ و گوشت قرمز و برخی اقلام وجود دارد و شماری از فروشندگان از احتمال مرغ کیلویی ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان در ماه های آینده سخن می گویند، زمانی که علت را می پرسیم می گویند قرار است که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود.
ماجرا به اینجا ختم نشده و حتی از افزایش قیمت سایر کالاها نیز سخن گفته می‌شود.
این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که نگاهی به کارنامه ارز ۴۲۰۰ تومانی نشان‌دهنده شکست این نوع ارز در تحقق اهداف اولیه خود یعنی تثبیت قیمت کالاهای اساسی و جلوگیری از افزایش قیمت آنها است.
ارز ۴۲۰۰ تومانی پس از نوسان‌های شدید ارزی و از سال ۱۳۹۷ وارد ادبیات ارزی و تجاری کشور شد، قرار بود این ارز با تامین هزینه واردات کالاهای اساسی، از اقشار آسیب پذیر در برابر افزایش قیمت ها حمایت کند، اما در عمل، این سیاست به درستی پیش نرفت و از مسیر اولیه خود منحرف شد.
دلالان و واردکنندگانی که در سال های اخیر از توزیع رانت چند ده میلیارد دلاری ارز ۴۲۰۰ تومانی منتفع شده و تمایلی برای دل کندن از آن را ندارند، این روزها به شایعه افزایش قیمت کالاهای اساسی در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی دامن می‌زنند.
تداوم عرضه ارز ۴۲۰۰ تومانی به معنای توزیع سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار رانت است که سود آن، عاید دلالان می‌شود.
به نام مصرف‌کننده، به کام دلال
اگر بتوان ارز ۴۲۰۰ تومانی را در جمله ای خلاصه کرد، می توان گفت: «ارزی به نام مصرف‌کنندگان، به کام دلالان».
بر اساس برآوردها در سه سال گذشته بیش از ۴۰ میلیارد دلار از منابع ارزی کشور صرف اجرای سیاست ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی شده، با این هدف که نرخ کالاهای اساسی ثابت مانده و اقشار آسیب پذیر دچار مشکل نشوند.
اما نگاهی به وضعیت قیمت ها به خوبی نشان دهنده ناکامی این سیاست ارزی در تحقق اهداف مورد نظر است.
دامن زدن به شایعه افزایش قیمت مرغ و تخم مرغ
نگاهی به ادعاهای مربوط به افزایش قیمت ها در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نشان می دهد که از افزایش ۲ تا ۲.۵ برابری قیمت مرغ سخن گفته شده و هشدار داده می شود که قیمت هر شانه تخم مرغ به ۱۱۰ هزار تومان نیز خواهد رسید.
نکته جالب این است که ادعاهایی نیز درباره افزایش قیمت کالاهایی مطرح می شود که هیچ ارتباطی به ارز ۴۲۰۰ تومانی ندارند و این نوع ارز برای آنها، اختصاص نمی یابد، بنابراین حذف یا عدم حذف ارز ۴۲۰۰ نمی تواند تاثیری بر آنها داشته باشد.
ادعاهایی نیز درباره افزایش قیمت کالاهایی مطرح می شود که هیچ ارتباطی به ارز ۴۲۰۰ تومانی ندارند و این نوع ارز برای آنها، اختصاص نمی یابد، بنابراین حذف یا عدم حذف ارز ۴۲۰۰ نمی تواند تاثیری بر آنها داشته باشد.
ناکامی ارز ۴۲۰۰ تومانی در مهار نرخ مرغ و تخم مرغ
ناکامی ارز ترجیحی در ثبات قیمت ها در رشد بی رویه قیمت مرغ و تخم مرغ در سال‌های گذشته، تجلی می یابد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه چندی پیش در این باره گفت: با مشاهده قیمت کالاها متوجه می‌شویم، کالاهایی که ارز ترجیحی دریافت کرده‌اند، مثل لبنیات، مرغ و تخم‌مرغ در مهر ماه امسال نسبت به سال گذشته بیش از ۱۵۰ درصد رشد داشته اند، یعنی اثربخشی این موضوع در زندگی مردم دیده نشده و کمرنگ‌تر نیز شده است.
«سید مسعود میرکاظمی» با اشاره به تاثیر تورمی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی خاطر نشان کرد: حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ممکن است باعث تورم مستقیم و غیر مستقیم شود ولی بخش قابل توجهی از آن، چون پایه پولی را اصلاح می کند قابل جبران است.
نقش ارز ۴۲۰۰ تومانی در کاهش تولید و افزایش واردات
«حسن فروزان‌فرد» عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره ادعاهای مربوط به افزایش چند برابری قیمت کالاهای مشمول ارز ترجیحی مانند مرغ و تخم مرغ، گفت: همین الان، با وجود عرضه ارز ۴۲۰۰ تومانی، نهاده‌ها به میزان کافی و نرخ مصوب در اختیار واحدهای تولیدی قرار نمی‌گیرد و بخشی از نیاز نهاده‌ها با ارز آزاد تامین می‌شود.
وی اضافه کرد: همچنین باید توجه داشت که با وجود افزایش حجم واردات نهاده‌ها، میزان تولید مرغ و تخم مرغ کاهش یافته است.
فروزان‌فرد با بیان اینکه نوعی «تقاضای القایی» برای واردات کالاهای مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی در بازار شکل گرفته است، افزود: به دلیل اینکه فاصله زیادی بین نرخ نهاده‌های وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی و نرخ آزاد و نیمایی است، انگیزه زیادی برای واردات وجود دارد که به شکل‌گیری رانت در اقتصاد منجر شده است.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: از ابتدای امسال حدود ۱۲ میلیارد دلار برای واردات کالا به نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی صرف شده که در کنترل بازار ناموفق بوده است.
فروزان‌فرد با اشاره به عرضه ارز ۴۲۰۰ تومانی از سال ۹۷، اظهار داشت: پیش از این تلاش می شد که نرخ مرغ در هر کیلو ۵ یا ۶ هزار تومان تثبیت شود، اما اکنون برای ثابت نگاه داشتن آن در رقم ۳۰ هزار تومان تلاش می شود.
وی درباره تاثیر تورمی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بر نرخ کالاهای مشمول مانند مرغ، گفت: باید توجه داشت که ما در یک اقتصاد آرام و بدون تورم، زندگی نمی کنیم، ما مدت هاست که با تورم ۴۰ درصدی مواجه هستیم.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران افزود: بنابراین افزایش احتمالی قیمت مرغ و تخم مرغ را نمی توان به طور کامل به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مرتبط دانست.
فروزان‌فرد با بیان اینکه ما در یک چرخه تورمی قرار داریم، خاطر نشان کرد: فاکتورهایی مانند نرخ حمل و نقل و حقوق و دستمزد در تعیین نرخ کالاهایی مانند مرغ و تخم مرغ سهیم هستند که ارتباطی به نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی ندارند.
وی با بیان اینکه افزایش قیمت ها پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی قابل پیش بینی است، افزود: باید با تدبیر درست وارد بازار عرضه و تقاضا شد، به جای اینکه به عرضه کننده فشار بیاوریم که قیمت را پایین بیاورد باید از مصرف کننده حمایت کنیم.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران به مشکلات و چالش‌های عرضه ارز ۴۲۰۰ تومانی اشاره کرد و گفت: ارز ۴۲۰۰ تومانی، منبع توزیع رانت بوده است، از همان ابتدا مشخص بود که بوروکراسی دولتی، امکان توزیع دقیق و بدون فساد این نوع ارز را ندارد.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران به مشکلات و چالش‌های عرضه ارز ۴۲۰۰ تومانی اشاره کرد و گفت: ارز ۴۲۰۰ تومانی، منبع توزیع رانت بوده است، از همان ابتدا مشخص بود که بوروکراسی دولتی، امکان توزیع دقیق و بدون فساد این نوع ارز را ندارد.
فروزان‌فرد اضافه کرد: در سال‌هایی که ارز ۴۲۰۰ توزیع می‌شد قیمت کالاها برای مصرف کنندگان نه تنها ثابت نماند، بلکه بالا رفت و از سوی دیگر، میزان تولید افزایش نیافت، اما واردات رشد کرد.
وی با بیان اینکه ادعاهای مربوط به رشد بیش از دو برابری قیمت مرغ و تخم مرغ در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، درست نیست، افزود: با وجود اینکه با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، قیمت نهاده های مشمول، چهار یا پنج برابر افزایش می یابد، اما امکان افزایش دو برابری قیمت کالاهایی مانند مرغ و تخم مرغ وجود ندارد.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران به تاثیر مثبت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بر بخش تولید اشاره کرد و ادامه داد: حذف ارز ۴۲۰۰ به معنای حذف قیمت گذاری دستوری است، که تولیدکنندگان از آن استقبال می کنند.
فروزان‌فرد تصریح کرد: پیش بینی می شود که حدود دو یا سه ماه پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، میزان تولید مرغ و تخم مرغ افزایش یابد و تولیدکنندگانی که در سال‌های اخیر از چرخه تولید خارج شده بودند به مدار فعالیت بازگردند.
وی یادآور شد: تاثیر مثبت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بر بخش تولید را پیش از این در گوشت قرمز مشاهده کرده‌ایم؛ پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از یکسو قیمت گوشت قرمز افت کرد و از سوی دیگر میزان تولید افزایش یافت.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با بیان اینکه ادامه این روند فقط به سود کسانی است که از این رانت استفاده می کنند، اضافه کرد: اصلاح روند توزیع ارز ترجیحی، زمینه رقابت تولیدکنندگان را فراهم می کند.
وی گفت: دولت پس از حذف از ۴۲۰۰ تومانی باید دو اقدام حمایتی را انجام دهد، نخست اینکه، از تحریک تقاضای بخش آسیب‌پذیر جامعه حمایت کند و دوم اینکه در ماه‌های ابتدایی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به تامین نقدینگی تولیدکنندگان برای خرید نهاده‌های حمایتی کمک کند.
فروزان‌فرد خاطر نشان کرد: حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مانند جراحی یک دمل چرکین است که می تواند عوارضی را در پی داشته باشد، باید دانست که انجام هر عمل جراحی با درد وخونریزی، همراه است.
تاثیر تورمی حذف ارز ترجیحی
از علل اصلی تاخیر در حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، نگرانی درباره تاثیر تورمی این ارز است. با توجه به اینکه برخی اقلام از جمله نهاده های دامی با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین شده، این دغدغه وجود دارد که تبدیل ارز تخصیص یافته برای خرید این نهاده ها به ارز نیمایی باعث افزایش قیمت این کالاها شده و به اقشار آسیب پذیر، فشار بیشتری وارد شود.
با وجود اینکه کارشناسان، تاثیر تورمی حذف این نوع ارز را تایید می کنند اما معتقد هستند که ارز ۴۲۰۰ تومانی در تثبیت قیمت کالاهای مشمول، شکست خورده و تاثیر تورمی ادامه عرضه این ارز نسبت به حذف آن، بیشتر است.
در این راستا، مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی اعلام کرد حذف ارز ۴۲۰۰ حدود ۶ درصد تورم ایجاد خواهد کرد در حالی که تداوم پرداخت آن حدود ۱۵ درصد تورم را بالا می برد.
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه می گوید: براساس پیش بینی وزیرجهاد کشاورزی، قیمت مرغ پس از حذف ارز ترجیحی حدود ۵۰ هزار تومان می شود.
برومند چهارآیین، رئیس هیات مدیره شرکت مادر تخصصی صنعت طیور نیز در گفت وگویی خاطر نشان می کند: قیمت‌های ۱۰۰ هزار تومانی مرغ در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ که برخی می‌گویند خواب و خیالی بیش نیست.
حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی چقدر تورم را بالا می‌برد؟
نایب رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره این ادعا که حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تاثیر تورمی زیادی دارد، گفت: حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بین ۶ تا ۷ درصد تورم ایجاد می کند که البته در برخی اقلام که ارتباط مستقیمی با ارز ۴۲۰۰ تومانی دارند تاثیر بیشتری داشته و برای بقیه تاثیر کمتری خواهد داشت.
«عباس آرگون» با بیان اینکه انتظارات تورمی در کشور ما بالاست، اضافه کرد: عامل تورم، حذف احتمالی ارز ۴۲۰۰ تومانی نیست، علت افزایش تورم را باید در رشد نرخ دلار، کسری بودجه و رشد حجم نقدینگی جستجو کرد.
وی درباره علت اینکه کالاهای مشمول به نرخ ارز ۴۲۰۰ تومان به دست مردم نمی رسد، گفت: یک علت آن است که این کالاها هزینه های دیگری را نیز شامل می شوند مثلا هزینه حمل و سایر هزینه هایی که ارتباطی با ارز ۴۲۰۰ تومانی ندارند و هزینه آنها با ارز نیمایی یا آزاد محاسبه می شود.
این عضو اتاق تهران با خاطر نشان کردن اینکه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می تواند تبعاتی مانند افزایش قیمت برخی اقلام را به دنبال داشته باشد، اضافه کرد: مزیت های حذف این ارز بیشتر از معایبش است.
وی یادآور شد: برخی کالاهایی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور شده به اشکال مختلف (مستقیم و غیرمستقیم) از کشور خارج می شود.
آرگون افزود: برای جبران تورمی که به علت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ایجاد می‌شود می توان به روش‌های دیگر (پرداخت کالایی یا نقدی) از اقشار آسیب پذیر حمایت کرد.
نظر شما