سویه جدید کرونا اوایل دی در آفریقای جنوبی شناسایی شد، میزان کم واکسیناسیون در این کشور که در آن زمان کمتر از ۲۶ درصد بود، عامل مهم جهش ویروس کرونا در این کشور و پیدایش این سویه جدید است. ویروسی که میزان سرایت و انتقال آن بسیار بیشتر از واریانت‌های قبلی ویروس کروناست و گسترش آن به صورت تصاعدی در جوامع مختلف مشاهده می‌شود.
امیکرون رکورد می‌شکند
تجربه کشورهایی که قبل از ایران با این ویروس مواجه شدند، نشان می‌دهد در کمتر از دو هفته امیکرون به ویروس غالب کرونا در این کشورها تبدیل شده است و با توجه به سرعت و گستره انتشار آن، از نظر میزان مرگ نیز بر خلاف تصورات اولیه چندان هم کم تلفات نیست و از نظر میزان ابتلا به مراتب وضعیتی نگران کننده‌تر از سویه‌های قبلی کرونا دارد. اغلب این کشورها از جمله آمریکا با رکوردشکنی مداوم میزان مبتلایان روزانه مواجه شده‌اند و اعدادی باورنکردنی از میزان ابتلا در این کشورها ثبت شد که از رقم‌های قبلی بسیار بیشتر است. در آمریکا، بیشترین میزان ابتلا به کرونا در یک روز در پیک‌های قبلی به ۳۰۰ هزار نفر در روز هم نرسید اما در همین مدت کوتاه با شیوع امیکرون رکورد مبتلایان روزانه از ۸۹۰ هزار مبتلا عبور کرد.
در دیگر کشورهای اروپایی و غربی نیز تجربه مشابهی وجود دارد. در موارد متعددی سویه امیکرون رکورد ابتلا در یک روز را نسبت به پیک‌های قبلی شکسته است. در منطقه مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی، که ایران نیز جزو آن است، ترکیه بیشترین میزان ابتلا و رشد صعودی موارد ابتلا به کرونا را همزمان با انتشار گسترده سویه امیکرون تجربه می‌کند. ترکیه با ابتلای روزانه حدود ۸۸ هزار نفر در رتبه هشتم دنیا قرار گرفته است و نمودار رشد کرونا در این کشور رشد انفجاری و شکست رکورد موارد ابتلا در روز را نسبت به پیک‌های قبلی کرونا نشان می‌دهد، به طوری که رکورد قبلی موارد ابتلای روزانه شناسایی شده کرونا در این کشور حدود ۶۱ هزار نفر اما در همین مدت کوتاه یک ماهه، میزان ابتلا به کرونا در یک روز رکورد ۹۴ هزار نفر را هم درنوردیده است. در حالی که از نظر پوشش واکسیناسیون با یک رتبه پایین‌تر از ایران، ۶۸ درصد مردم این کشور یک دز واکسن کرونا و ۶۲ درصد هر دو دز را زده‌اند.
افزایش کرونای کودکان
ویروس امیکرون این بار بر خلاف سویه‌های قبلی، کودکان را هم نشانه گرفته است، شمار کودکان مبتلا به کرونا در سویه جدید در دنیا رو به افزایش است و نشانه‌های آن در ایران نیز دیده می‌شود. در حالی که در بسیاری از کشورها از جمله ایران، هنوز کودکان زیر ۱۲ سال واکسن نزده‌اند، این در شرایطی است که تصورات اولیه مبنی بر کم خطر بودن امیکرون، مردم و مسئولان را به سمت ساده‌انگاری و سهل‌گیری در برابر این سویه جدید هدایت کرده است و به اشتباه خطر امیکرون ساده و اندک گرفته می شود حتی هشدارهای گاه و بی گاه وزارت بهداشت نیز جدی گرفته نمی‌شود.
از نظر میزان ابتلا به مراتب وضعیتی نگران کننده‌تر از سویه‌های قبلی کرونا دارد. اغلب این کشورها از جمله آمریکا با رکوردشکنی مداوم میزان مبتلایان مواجه شده‌اند.آمادگی برای مواجهه با سویه جدید در بین کادر درمان و بیمارستانها نیز مانند گذشته نیست. پزشکان و پرستاران خسته از دو سال ایستادگی و فداکاری و البته مشکلات معیشتی خسته شده‌اند و داغدار همکاران شهیدشان هستند. اما میزان ورود مبتلایان کرونا با سویه جدید در اغلب این بیمارستانها به شدت رو به افزایش است و بخش‌های تعطیل شده کرونا یک به یک بازگشایی می‌شوند اما هنوز خبری از اعمال محدودیت‌ها و اقدامات پیشگیرانه و جدی گرفتن پروتکل های بهداشتی در سطح جامعه نیست.
در ایران بر اساس آمار رسمی تاکنون بیش از ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر به کرونا مبتلا شده و بیش از ۱۳۲ هزار نفر بر اثر بیماری کووید۱۹ جان خود را از دست داده‌اند. نمودار موارد ابتلا به کرونا نیز به وضوح شیب افزایشی موارد ابتلا را نشان می‌دهد که نشانه آشکار ورود به پیک جدید کرونا با سویه امیکرون است و این البته اول کار است. رشدی انفجاری در راه است که به گفته دکتر مسعود یونسیان، متخصص اپیدمیولوژی، تا دو هفته آینده همچنان روند افزایش سریع موارد ابتلا به کرونا در روز را خواهیم داشت.
عباس متولیان متخصص اپیدمیولوژی در گفت‌وگو با پژوهشگر ایرنا می‌گوید: با توجه به سرایت پذیری بالای سویه امیکرون و تجربه جهانی ابتلا به این ویروس رشد انفجاری دارد. سرایت‌پذیری این ویروس از سویه‌های قبلی آلفا، بتا و دلتای کرونا خیلی بیشتر است و با شیب خیلی تندی تعداد مبتلایان بالا می‌رود. تا چند روز پیش تعداد مبتلایان کرونا در کشور حدود هزار نفر بود اما با ورود سویه امیکرون به کشور تقریبا هر روز هزار نفر به تعداد مبتلایان شناسایی شده اضافه شد و اکنون به بالای ۲۷ هزار نفر رسیده و همچنان رشد انفجاری و تعداد مبتلایان رو به افزایش است.
وی می‌افزاید: اکنون به طور قطعی می‌توان گفت در هفته‌های آینده تعداد مبتلایان به کرونا و سویه امیکرون در کشور به بالای ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد و این امر کاملا مسجل است. البته این آمار افرادی است که تست می‌دهند و تست آنها مثبت می‌شود. تعداد واقعی مبتلایان بسیار بیشتر و شاید ۱۰ برابر بیشتر از این میزان است ضمن اینکه افراد بسیار زیادی برای تست مراجعه نمی‌کنند. با این روند ممکن است به جایی برسیم که نتوانیم از همه مبتلایان تست بگیریم.
زمانی برای اعمال محدودیت‌ها
استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه می‌دهد: گر چه درصد میزان کشندگی این ویروس کمتر از سویه‌های قبلی است اما وقتی ده‌ها و بیش از صدهزار نفر در روز به این ویروس مبتلا شوند بالاخره حداقل به مرگ روزانه ۲۰۰ نفر هم می‌رسیم و احتمالا در هفته‌های آینده به این میزان مرگ کرونا می‌رسیم. این وضعیت کاملا اجتناب ناپذیر است و متاسفانه روند اقدامات بازدارده و محدودکننده کند است و ضرورت دارد سرعت بگیرد.
وی با اشاره به تصمیم بازگشایی مدارس می‌گوید: زمانی که در شهریور و مهر و آبان با روند کاهشی کرونا در کشور مواجه شدیم فرصت بازگشایی مدارس و دانشگاهها بود، اما با وجود توصیه کارشناسان به بازگشایی مدارس این تصمیم گرفته نشد و حالا که با اوج‌گیری دوباره کرونا با سویه امیکرون مواجه شده‌ایم به جای اینکه خیلی سریع برای اعمال محدودیت‌ها تصمیم‌گیری شود، می‌خواهند مدارس و دانشگاهها را بازگشایی کنند که تصمیمی بسیار اشتباه است.
دکتر متولیان ادامه می‌دهد: تجربه جهانی در بسیاری از کشورها اینگونه بود که از حدود سه ماه پیش که روند کاهشی کرونا را شاهد بودیم، مدارس و دانشگاهها را باز کردند، سئوال این است چرا زمانی که امکان بازگشایی مدارس بود این تصمیم گرفته نشد و در این زمینه تاخیر شد و چرا حالا که خطر پیک جدید بسیار جدی است و به خصوص کودکان که واکسن نزده‌اند، بیشتر در معرض خطر هستند و احتمال جهش ویروس در بدن آنان بیشتر است، از بازگشایی مدارس سخن می‌گویند.
تجربه کشورهای دیگر از جمله آمریکا و انگلیس نشان می‌دهد، رکورد موارد ابتلا در روز به کرونا نسبت به پیک‌های قبلی شکسته شد. علت آن هم سرعت بالای ابتلاست. به هر حال کشورهایی که سیستم سلامت قوی‌تر و پایدارتری دارند. می‌توانند سریعتر تصمیم بگیرد و محدودیت‌ها را برگردانند.وی ادامه می‌دهد: علاوه بر مدارس در شرایط اوج گیری کرونا بسیاری از کنسرت‌ها با جمعیت های بالای سه هزار نفری در یک سالن برپا می‌شود و بلیت آن برای ماه بهمن فروخته شده است. جای نگرانی دارد که چرا این قدر دیر تصمیم‌گیری می‌شود. اکنون راهی جز مواجهه با پیک سریع افزایش ابتلا به کرونا نداریم و اگر همین امروز برای اعمال محدودیت‌ها تصمیم‌گیری شود دیر است و فقط با اقدام سریع می‌توانیم کاری کنیم که تعداد مرگ‌های روزانه در قله این پیک کمتر شود و با طولانی‌تر شدن دوره این پیک کاری کنیم که بیمارستانها به یکباره و به طور ناگهانی پر نشود و اجازه ندهیم مانند پیک‌های قبلی کرونا، با فشار کاری کادر بیمارستانی و کمبود امکانات و دارو مواجه شویم.
این متخصص اپیدمیولوژی می‌گوید: درصد واکسن زده‌ها در کشور بد نیست اما هنوز حدود هشت میلیون نفر بزرگسال به اضافه بیش از ۱۲ میلیون افراد زیر ۱۲ سال واکسن نزده‌اند. ضمن اینکه واکسن زده‌ها هم احتمال ابتلا به امیکرون را دارند اما با توجه به باز بودن اماکن عمومی بهتر است در مورد اعمال محدودیت‌ها سرعت عمل به خرج داد.
وی می‌افزاید: در هر صورت پیک گسترده کرونا در پیش است اما اگر سریع تصمیم بگیریم و محدودیت‌ها و دورکاری‌ها را در حدی که اقتصاد کشور اجازه می‌دهد، برقرار کنیم به جای دو هفته آینده، سه هفته آینده به پیک و قله این موج می‌رسیم و میزان ابتلا و بار بیماری تقسیم می‌شود تا امکان رسیدگی به بیماران بیشتر و میزان مرگ کمتر شود و به جایی نرسیم که تخت بیمارستانها پر شود.
متولیان ادامه می‌دهد: تجربه کشورهای دیگر از جمله آمریکا و انگلیس نشان می‌دهد، رکورد موارد ابتلا در روز به کرونا نسبت به پیک‌های قبلی شکسته شد. علت آن هم سرعت بالای ابتلاست. به هر حال کشورهایی که سیستم سلامت قوی‌تر و پایدارتری دارند، می‌توانند سریعتر تصمیم بگیرند و محدودیت‌ها را برگردانند اما با وجودی که برخی از این کشورها مثل آلمان سریع محدودیت‌ها را برگرداندند و ۷۵ درصد جمعیتشان نیز واکسن زده‌اند، باز هم با رشد انفجاری کرونا مواجه شدند.
متخصص اپیدمیولوژی پیشنهاد می‌دهد: شاید قرنطینه سراسری در این شرایط امکانپذیر نباشد و شرایط اقتصادی کشور اجازه آن را نمی‌دهد اما بسیاری از محدودیت‌هایی که در دوره‌های گذشته اعمال شده مانند بسته بودن رستوران‌ها، مدارس، دانشگاهها، باشگاه‌ها، مراکز تفریحی و دورکاری ادارات امکانپذیر است. این تصمیم باید هر چه سریعتر گرفته شود و همین امروز هم دیر است.
امیدوارم مسئولان از تجربه دوره‌های قبل درس بگیرند و زمانی برای اعمال محدودیت‌ها تصمیم نگیرند که به قله ابتلا رسیده‌ایم و رنگ کرونایی کل کشور قرمز و اعمال محدودیت‌ها کم اثر شده است و به جایی نرسیدم که مانند سال‌های گذشته از مردم بخواهیم نوروز در خانه بمانند.
نظر شما