معاون وزیر علوم: برنامه جدی برای نمایه‌سازی مجلات علمی داریم

پیمان صالحی دوشنبه در آیین رونمایی از وب‌سرویس‌های پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون و همچنین سامانه جامع نشریات علمی کشور، اظهار کرد: برای بین المللی سازی و نمایه سازی ‌مجلات در پایگاه های بین‌المللی پارامترهای مختلفی وجود دارد. در واقع هیأت تحریریه باید هیأت تحریریه بین‌المللی باشد و زمان چاپ مجلات کاملا دقیق و بروز باشد.

معاون پژوهشی وزارت علوم ادامه داد: همچنین مسیر داوری و چاپ مقالات بایستی یک مسیر مشخص و بین‌المللی باشد و سیستمی که از آن استفاده می کنیم باید بتواند زبان های مختلف را پوشش بدهد. می‌بایست هر گونه آمارو ارقامی را که می خواهیم بتوانیم از این سیستم استخراج کنیم.

وی گفت: بحث داوری امروز یک چالش بسیار بزرگ در تمام نشریات بین‌المللی دنیا محسوب می‌شود. در حال حاضر همه استادان و محققین با مشکلات داوری مواجه هستند و حتی مجلات ما با این مشکل رو به رو هستند که کدام داوران را بفرستند که دقیق و سریع جواب دهند.

او بیان داشت: داوران هم با تعداد زیادی مقالات از داخل و خارج از کشور مواجه هستند. لذا ساماندهی این مشکلات می تواند در قالب سیستمی با عنوان «سیستم مدیریت مجلات» برطرف شود.

وی عنوان کرد: با توجه به ظرفیت قابل توجهی که در تولید علم در داخل و خارج کشور داریم و توانسته ایم با چاپ بیش از ۷۵ هزار مقاله بین المللی در سال ۲۰۲۱ در رتبه ۱۵ جهان قرار بگیریم امیدواریم بتوانیم مسیری  را که برای نمایه سازی مجلات پیش گرفته ایم با قدرت بیشتری دنبال کنیم.

صالحی گفت: ما به منظور ایجاد نمایه سازی، مجلاتی که به این بازار نزدیک تر هستند انتخاب می کنیم و به طور خاص حمایت خواهیم کرد.

معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: نمایه سازی مجلات در داخل کشور یکی از موضوعات جدی است که توسط معاونت پژوهشی وزارت علوم پیگیری می‌شود. ما بیش از ۱۴۰۰ مجله داریم که به عنوان مجلات علمی از آنها یاد می کنیم و حدود ۵۵ درصد از این نشریات در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی هستند.

وی اضافه کرد: امروز از نظر چاپ مقالات علمی در سطح بین‌المللی در رتبه ۱۵ دنیا قرار داریم اما از رتبه بالایی در مقالات حوزه علوم انسانی و اجتماعی برخوردار نیستیم. این درحالیست که رتبه های بسیار خوبی در حوزه علوم‌ پایه و علوم فنی و مهندسی داریم ولی در حوزه‌های علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر از رتبه قابل قبولی برخوردار نیستیم.

صالحی گفت: بیشترین تعداد مجلات داخلی ما در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی است. لذا ما اگر بتوانیم این نشریات علوم انسانی و علوم اجتماعی را در نمایه‌های بین المللی ثبت کنیم گام بلندی برداشته ایم‌ با این کار هم رتبه خود را افزایش داده ایم و هم به بخش پژوهشی و تحقیقاتی در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی  نگاه ویژه داشته ایم تا بتوانیم نگاه جدید خود را در این حوزه به بازار بین‌المللی عرضه کنیم و خاستگاه مخاطبان را پیدا کنیم.

صالحی اضافه کرد: کشور ما درگذشته دور  به عنوان یکی از قطب‌های بزرگ علمی جهان بوده است و بسیاری از نسخی که در گذشته نگارش شده اند و برخی از این نسخ در ایران قرار دارند و بسیاری از آنها هم در دسترس قرار ندارند.

او با اشاره به طراحی پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون اضافه کرد: بنابراین این طرحی که در حوزه میراث مکتوب اجرا شده از اهمیت بسیاری برخوردار است و منابع مالی که در این زمینه استفاده شده از نظر من منابع مالی قابل توجهی برای دستیابی به چنین دستاورد بزرگی صرف نشده و خوشبختانه این منابع به صورت بهینه در زمان خود هزینه شده است.

صالحی بیان داشت: امیدوارم بتوانیم با حمایت‌هایی که معاونت پژوهشی وزارت علوم و اهتمام فعالان این عرصه این طرح را ادامه بدهیم و گنجینه ای از این نسخ برسیم و این نسخ را در دسترس عموم مردم و محققین علمی و بین المللی قرار دهیم.

وی عنوان کرد: ما بر اساس میراث مکتوب و گذشته باشکوهی که داشتیم باید بتوانیم از این منابع استفاده کنیم و جایگاه کشورمان را که در حال حاضر هم در منطقه می‌درخشد، در جهان ارتقا دهیم.  

وی اضافه کرد: در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری چند طرح کلان و موضوع محوری در استراتژی‌های خود قرار داده‌ایم. بحث های از جمله مرجعیت علمی و دیپلماسی علم و فناوری از مهمترین طرح‌ها وموضوعات محوری در این وزارت محسوب می‌شود که تمامی این موارد نیاز به ابزاری دارد که ما باید به صورت جدی این ابزار را ایجاد کنیم و از آنها به منظور رسیدن به مقاصد خود نهایت بهره را ببریم.

صالحی عنوان کرد: شیراز همواره مهر علم و فرهنگ بوده است و شعری دانشگاهی و فرهنگی است و از دانشگاه‌های بسیار خوب و استادان مجربی بهره می‌بردو در این دو رونمایی اتفاقات بسیار خوبی رخ داده است. ما هیچ گاه نمی توانیم به امروز و آینده نگاه کنیم بدون اینکه به تاریخ رجوعی داشته باشیم. باید از تاریخ بسیار ارزشمندمان به عنوان ابزار برای رسیدن به مرجعیت علمی استفاده کنیم.

معاون پژوهشی وزارت علوم ابراز کرد: امیدواریم با رونمایی از این زیرساخت ها بتوانیم در جهت مرجعیت علمی و در مسیر ارتقا جایگاه کشور در سطح بین‌المللی در موضوع دیپلماسی علم و فناوری گام‌های موثری برداریم.

صالحی بیان کرد:‌نگاه ما نگاه هم افزایی و همکاری است و امیدواریم بتوانیم با استفاده بهینه از نیروی انسانی ارزشمند و تمام زیرساخت‌ها و امکاناتی که در کشور وجود دارد به اهدافمان در وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری دست پیدا کنیم.

در این مراسم از وب‌سرویس‌های پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون و همچنین رایمگ (سامانه جامع نشریات علمی کشور) به میزبانی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) رونمایی شد.

معرفی پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون 

طراحی «پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون» در ابتدا با دیجیتال ‌سازی مجموعه میکروفیش‌های نسخ خطی عربی خریداری شده از کتابخانه بریتانیا در مرکز منطقه‌ای آغاز شد. این مجموعه شامل ۱۴۰۰۰ عنوان نسخه خطی(حدود ۴۶۰۰۰میکروفیش، بیش از چهار و نیم میلیون صفحه) در ۴۰ حوزه موضوعی در زمینه‌هایی علوم و فنون، علوم انسانی، معارف اسلامی و... است که در گام اول، حوزه‌های علوم و فنون، شامل پزشکی، نجوم، ریاضیات، جغرافیا، علوم غریبه، دایره‌المعارف و جُنگ‌ها برای طراحی پایگاه در نظر گرفته شد.

فرآیند طراحی پایگاه در هفت مرحله شامل شناسایی و سازماندهی میکروفیش‌های نسخ خطی؛ شناسایی عناصر فراداده ای برای توصیف نسخ خطی؛ شناسایی نرم‌افزار مناسب و طراحی پایگاه؛ دیجیتال‌سازی مجموعه میکروفیش‌ها؛ مستندسازی و فهرست‌نویسی نسخ خطی؛ ورود اطلاعات نسخ خطی در پایگاه و ویرایش اطلاعات وارد شده در پایگاه صورت گرفت.

این پایگاه افزون بر ارائه خدمات به گروه‌های مختلف کاربران، با فراهم کردن دسترسی بر خط به متن کامل نسخ خطی می‌تواند به عنوان پشتوانه‌ای آموزشی و پژوهشی برای مراکز علمی و پژوهشی در کشور نیز مورد استفاده قرار گیرد.

معرفی سامانه جامع مدیریت نشریات(رایمگ)

رایمگ، سامانه‌ یکپارچه نشریات ادواری علمی کشور به همراه مدیریت انتشارات نشریات است که بر اساس تفاهم‌نامه میان مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و با همکاری پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی ایجاد شده است.

سامانه رایمگ تمام فرآیندهای دریافت مقاله، ارزیابی و داوری، ویراستاری، صفحه‌آرایی و انتشار الکترونیکی و چاپی نشریات علمی را در برگرفته است. این سامانه به منظور مدیریت بهینه نشریات علمی با استفاده از نرم‌افزارهای متن بار و بر اساس استاندارد موجود در سامانه‌های نشریات معتبر بین‌المللی طراحی و پیاده‌سازی شده است.

یکی از مهمترین ویژگی این سامانه، طراحی سایت نشریات به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی است. رایمگ اولین سامانه ای  است که به زبان عربی از اخذ مقاله تا انتشار آن برای نشریات عرب در کشور طرحی و پیاده‌سازی شده است.

رایمگ، نخستین سامانه جامع نشریات علمی کشور است که تمام فرآیندهای مرتبط با نشریات( از ارسال مقاله توسط نویسنده تا چاپ نشریه) را به صورت متمرکز پوشش می‌دهد. رایمگ، تمام نشریات علمی کشور در حوزه‌های مختلف موضوعی را در برمی‌گیرد، این سامانه می‌تواند با استفاده از گزارشات متنوع که در سطح مدیریت رایمگ وجود دارد به تجزیه و تحلیل روند انتشارات نشریات علمی کشور پرداخته و به متولیان امر در شناخت مسائل و اعمال سیاستگذاری‌ها در زمینه  ارتقای کمی و کیفی انتشارات نشریات علمی کشور کمک کند. هدف آن است که سامانه متمرکز رایمگ بتواند مرجعی برای مدیریت نشریات علمی کشور باشد.