سازوکار انتخابات ریاست جمهوری فرانسه چگونه است؟

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، بیشتر نامزدهای اصلی انتخابات ریاست جمهوری فرانسه به اعتبار فعالیت سیاسی و نمایندگی از احزاب سیاسی محبوب و پرسابقه از پاییز امسال فعالیت‌های انتخاباتی خود را آغاز کرده اند. این فعالیت‌ها با آغاز سال ۲۰۲۲ وارد مرحله جدی تری هم شد. تا این لحظه «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فعلی هنوز نامزدی خود را رسما اعلام نکرده و آن را به «وقت مقتضی» موکول کرده است. وی با این حال در افکار عمومی نامزد مسلم محسوب می‌شود و تا این لحظه در همه نظرسنجی‌ها پیشتاز بوده است.

مردم فرانسه در روزهای ۱۰ و ۲۴ آوریل (۲۱ فروردین و ۴ اردیبهشت) برای انتخاب رئیس جمهوری برای یک دوره ۵ پنجساله به پای صندوق‌های رای می‌روند. این انتخابات که با رای مستقیم مردم صورت می گیرد معمولا به دلیل تعدد نامزدهایی که احزاب مختلف را نمایندگی می کنند در دو مرحله انجام می‌شود. اما ساز و کار انتخابات در یکی از مهم‌ترین کشورهای اتحادیه اروپا به اعتبار وسعت و جمعیت، چیست؟

نامزدهای این انتخابات چه کسانی هستند؟

برخی شرایط برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه شرط ضروری است: تابعیت فرانسه، بالغ بودن (داشتن بالای ۱۸ سال سن)، نام‌نویسی در فهرست انتخاباتی، محروم نبودن از حق صلاحیت با حکم قضائی،  قرار نداشتن تحت قیومیت و سرپرستی، پذیرش قانون خدمات عمومی متشکل از حقوق و وظایف شهروندی. آخرین شرط آنکه، نامزد انتخابات باید «کرامت اخلاقی» داشته باشد؛ مفهوم مبهمی که هرگز تعریف مشخصی ندارد.

همچنین برخورداری نامزد انتخابات ریاست جمهوری فرانسه از حمایت ۵۰۰ نماینده منتخب در دستکم ۳۰ منطقه (département) فرانسه و مناطق ماورای بحار امری ضروری است. این شرط به حذف نامزدهایی که جدی نیستند کمک می‌کند. نمایندگان منتخب مجلس ملی و سنا، شهرداران مناطق مختلف پاریس، لیون و مارسی، روسای کلان‌شهرها و سایر تقسیم‌بندی‌های شهری فرانسه، اعضای شورای شهر در پاریس و کلان‌شهر لیون، اعضای شوراهای منطقه‌ای و محلی، اعضای شوراهای سرزمینی «سن بارتلمی»، «سن مارتن» و «سن ژییر اِ میکولون»، نمایندگان مجلس «کورس»، «گویان»، «مارتینیک»، «پلینزی فرانسه»، اعضای مجالس «نوول کالدونیا» و «والی اِ فوتونا»، رئیس شورای اجرایی «کورس»، «مارتینیک» و «پلینزی فرانسه»، رئیس دولت «نوول کالدونیا»، اعضای شورای مجمع فرانسویان خارج از کشور یا روسای شوراهای کنسولی، از جمله منتخبان صاحب حق حمایت از  نامزدها هستند.

نامزدهای  انتخابات در نهایت باید اعلامیه‌های مربوط به وضعیت مالی، منافع و فعالیت های خود را به شورای قانون اساسی ارسال کنند تا توسط مقام عالی و به منظور شفاف سازی، علنی شود.

زمان اعلام رسمی نامزدی در انتخابات امسال ۴ مارس (۱۳ اسفند) اعلام شده و شورای قانون اساسی ۷ مارس (۱۶ اسفند) فهرست رسمی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۲ را اعلام خواهد کرد.

قوانین مالی انتخابات ریاست جمهوری فرانسه کدامند؟

هزینه مالی کارزارهای انتخاباتی با سقف مشخصی محدود شده است. برای انتخابات ۲۰۲۲، این مبلغ برای نامزدهای حاضر در دور اول ۱۶ میلیون و ۸۵۱ هزار یورو و برای افرادی که در دور دوم حضور دارند، ۲۲ میلیون و ۵۰۹ هزار یورو تعیین شده است.

دولت ۴۷.۵ درصد از سقف هزینه را برای نامزدهایی که حداقل ۵ درصد آرا را به دست آورده اند، بازپرداخت می کند. برای مابقی نامزدها این بازپرداخت از ۴.۷۵ درصد سقف هزینه فراتر نمی رود. مابقی هزینه باید از محل صندوق‌های خصوصی، از جمله از طرف احزاب و کمک‌های مالی افراد تأمین شود. شرکت‌ها مجاز به اهدای کمک نیستند.

در مورد اخذ وام، نامزدها تنها به دریافت وام از احزاب سیاسی و یا بانک هایی مجاز هستند که دفتر ثبت شده آنها در منطقه اقتصادی اروپا واقع شده باشد. قانون جدیدی نیز برای انتخابات پیش رو در نظر گرفته شده است: اخذ وام از دولت خارجی و یک بانک غیراروپایی برای نامزد و یا حزب سیاسی ممنوع است.

نامزدها در نهایت باید یک حساب تبلیغاتی داشته باشند که در کمیسیون ملی حساب‌های کارزار انتخاباتی و بودجه سیاسی (CNCCFP) ثبت شود. این بخش مسئول کنترل آنها و اطمینان از رعایت سقف هزینه است. در صورت تخلف مجازات های مالی و کیفری در نظر گرفته شده است.

واجدین شرایط شرکت در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه چه کسانی هستند؟

همه فرانسویان بالای ۱۸ سال تا نخستین دور انتخابات با ثبت نام در فهرست شرکت کنندگان مجاز به مشارکت در این رویداد سیاسی هستند.

ثبت نام در فهرست های انتخاباتی حداکثر تا ششمین جمعه قبل از انتخابات یعنی جمعه ۱۳ اسفند ماه سال جاری امکان پذیر است. افرادی که در یک موقعیت خاص (تولد ۱۸ سالگی در هفته های آخر مبارزات انتخاباتی، تغییر محل سکونت، کسب تابعیت فرانسوی، بازیابی حق رای) قرار دارند می توانند تا ۱۰ روز قبل از دور اول انتخابات ثبت نام کنند.

روند انتخابات و کارزار انتخاباتی چگونه است؟

انتخابات ریاست جمهوری فرانسه با رای فردی و مستقیم برگزار می شود. برای انتخاب شدن، یک نامزد باید اکثریت مطلق آرا را به دست آورد. اگر هیچیک از نامزدها موفق به کسب اکثریت قاطع نشود، دور دوم با حضور دو نامزد که بیشترین آرا را در دور نخست داشته اند، برگزار خواهد شد.

انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۲ فرانسه در روزهای ۱۰ و ۲۴ آوریل (۲۱ فروردین و ۴ اردیبهشت) برای انتخاب رئیس جمهوری برای یک دوره ۵ پنجساله که تنها یک بار قابل تمدید است، برگزار می شود.

در مورد مبارزات انتخاباتی، قاعده برابری زمان سخنرانی نامزدها در رسانه های سمعی و بصری از زمان انتشار فهرست نامزدها توسط شورای قانون اساسی تا شروع تبلیغات رسمی دو هفته قبل از دور اول تعیین شده است. تبلیغات رسمی امسال از دوشنبه ۷ اسفند ماه سال جاری آغاز می شود. رسانه های سمعی و بصری باید در این مدت، زمان صحبت را با توجه به میزان اهمیت نامزدها برای مردم با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده در انتخابات قبلی و نظرسنجی ها اختصاص دهند.

سپس در فاصله زمان شروع کارزار رسمی تا آخرین جمعه قبل از روز رای گیری، یعنی جمعه ۸ آوریل (۱۹ فروردین)، قانون سختگیرانه برابری زمان صحبت توسط همین رسانه ها رعایت می‌شود.