کارگردان «جام عکاسی»: مرحوم جامجو از پیشگامان عکاسی دفاع مقدس بود

ابوالفضل توکلی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: آنطور که جامجو تعریف می‌کرد، وقتی جنگ شروع شد صدا و سیمای ایران هیچ عکسی از جبهه نداشت و تصاویر و ویدئوهای مناسبتی پخش می‌کرد. جامجو جزء اولین کسانی بود که در جبهه جنگ حضور پیدا کرد و چند عکس خوب گرفت. عکس مینی کاتیوشای او معروف است. این عکس حتی روی جلد مجله سروش نیز منتشر شد.

وی افزود: آن زمان عکس از جنگ خیلی کم بود و مردم چیزی درباره اوضاع جبهه نمی‌دانستند، بنابراین انعکاس تصویری که جامجو در دوران خودش از جنگ می‌داد، خیلی حائز اهمیت بود.

توکلی که برای ساخت مستند جام عکاسی تحقیقات جامعی درباره زندگی این عکاس پیشکسوت انجام داده درباره نقش او در فضای عکاسی ایران گفت: نسل ایشان نسلی بود که در عکاسی جایگاه ویژه‌ای داشت. آن زمان هر کسی دوربین عکاسی نداشت و آن چیزهایی که به عنوان عکس به جا می ماند، نوعی سند ماندگار می شد از برهه‌های تاریخی مختلف ایران.

وی افزود: جامجو در مقاطع مختلف تاریخی عکس هایی انداخته بود که ثبت تاریخی در آن‌ها اتفاق افتاده است، از جمله این عکس‌ها می‌توان به عکاسی از مراسم ازدواج شادروان جهان پهلوان تختی، عکاسی در چند فیلم ساموئل خاجیکیان و پستچی داریوش مهرجویی و عکس های پرتره ای اشاره کرد که وی از چهره‌های فاخر و ماندگار انداخته بود.

کارگردان مستند جام عکاسی با اشاره به این که عکس‌های پرتره جامجو از چهره‌های ادبی، فرهنگی و ورزشی ایران منحصر به فرد بودند و کس دیگری آنها را نداشت، گفت: عکس های پرتره ای که جامجو از بزرگان عرصه های مختلف ایران انداخته بود را نقطه عطف فعالیت هنری وی می‌دانم. درست است که هر کدام از این عکس‌ها در ظاهر یک فریم از یک چهره است اما همین چهره خیلی حرف برای گفتن دارد.

توکلی درباره گلایه‌های استاد جامجو نیز تصریح کرد: متاسفانه اوایل که داشتیم فیلمبرداری مستند را شروع می کردیم جامجو خیلی دلشکسته بود چون عمری زحمت کشیده اما دیده نشده بود. همه هنرمندان پیشکسوت در هر حوزه ای که هستند دوست دارند به هنرشان ارج گذاشته شده و مورد احترام قرار گیرند. اما وی از صدا و سیما اخراج شده بود و حتی بیمه هم نداشت.

وی افزود: جامجو خیلی آدم مردم‌داری بود. به یاد دارم روزی دو نهال گیلاس خرید و در پیاده رویی در تهران کاشت تا اگر رهگذری رد شد که توان خرید گیلاس نداشت از درخت بچیند.

محمد گل جامجو روز گذشته در سن ۷۴ سالگی درگذشت. این عکاس پیشکسوت از حدود ۴۵ روز پیش بر اثر از دست رفتن علائم بالینی و نشانه‌های اولیه حیات به بیمارستان مدرس منتقل شده بود و با سطح هوشیاری پایین و به واسطه دستگاه‌های تنفسی ادامه حیات داشت.

گل جامجو در سال ۱۳۲۶ در تهران به دنیا آمد. وی از کودکی به سینما و عکاسی علاقه داشت. آموزش و کار در عکاسی را در سال ۱۳۴۰ در «عکاسی شاهین» شروع کرد. تصویربرداری، فیلمبرداری و نورپردازی را در سال ۱۳۴۱ در دیانا فیلم و مهرگان فیلم آموخت. در سال ۱۳۴۶ اولین تجربه عکاسی فیلم اش را با خاجیکیان در فیلم بی عشق هرگز شروع کرد و بعدها با محمدعلی فردین، ایرج قادری، ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی، علی حاتمی و … همکاری داشت.

سال ۱۳۵۳ آغاز کار او در رادیو تلویزیون ملی ایران (صدا وسیما) بود. او با اساتیدی چون هادی شفائیه و اسد بهروزان از نزدیک کار می کرد و با کامران عدل، مهدی سیف الملوکی و … همکار بود.

مفاخری همچون پروفسور هشترودی، باستانی پالیزی، پوررضا، محمدحسین شهریار، محمود دولت آبادی، آیدین آغداشلو، مهدی اخوان ثالث، باباچاهی شاعر، دکتر ضیاالدین سجادی، احمد شاملو، حسینقلی مستعان، مهدی سهیلی، محمود مشرف آزاد، هوشنگ ابتهاج(سایه)، مرتضی کاتوزیان، استاد محمد معین(صاحب فرهنگ معین)، خسرو شاهانی، علامه محمدتقی جعفری، پروفسور سعید نفیسی، دکتر عباس قریب، نصرت رحمانی و بسیاری دیگر از چهره های نامدار فرهنگ و ادب و هنر از جمله کسانی‌اند که محمد گل جامجو موفق به عکاسی از آنها شد.