ضرورت همکاری آمریکا و روسیه برای خلع سلاح هسته ای جهان

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، اندیشکده سیاست بین الملل روسیه در گزارشی به بررسی وضعیت تقابل هسته ای روسیه و آمریکا پس از جنگ سرد پرداخت.

این موسسه در مقاله اخیر خود نوشت: رقابت‌های بین‌المللی تسلیحات هسته‌ای در حال شکل‌گیری هستند. اگرچه هنوز فرصتی برای رفع و رجوع آنها وجود دارد. بودجه دفاعی سال ۲۰۲۲ آمریکا از هر نظر بودجه ای عظیم محسوب می شود؛ تا جایی که حتی از آخرین بودجه دفاعی دولت دونالد ترامپ نیز فراتر رفته است. روشن است که آمریکا برای نوسازی قوای هسته ای خود تلاش مضاعفی را آغاز کرده است.

البته روسیه تا حد زیادی قبلاً این کار را انجام داده است. در مقایسه با دوران جنگ سرد، وضعیت معکوس است. این بار ناتو در تسلیحات متعارف برتری قاطع دارد و روسیه با دکترین هسته ای خود به شدت بر بازدارندگی هسته ای تاکید دارد. اخیرا انگلیس هم تعداد کلاهک های هسته ای خود را به شدت افزایش داده است. افزایش بالقوه کلاهک های هسته ای چین هم ممکن است روسیه و آمریکا را به چالش بکشاند.

اما در این میان ظاهرا آمریکا می خواهد برتری در همه سلاح های هسته ای استراتژیک و غیر استراتژیک را از آن خود کند. روسیه به نوبه خود خواهان گفت و گوی همه جانبه شامل همه سلاح های استراتژیک تهاجمی و دفاعی، هسته ای و غیرهسته ای است.

فن آوری های مخرب یکی دیگر از عوامل پیچیده و موثر است؛ یکی از نگرانی های روسیه استقرار سامانه موشک های هایپرسونیک در مجاورت مرزهایش است.  همین طور سیستم‌های موسوم به INF  که به سرعت توسط آمریکا در حال توسعه هستند.

در حال حاضر در آلمان یک پایگاه نظامی ناتو که از سال ۱۹۸۷ بسته شده بود، بازسازی شده که مشخصا برای عملیات سیستم‌های INF  طراحی شده است. از دید مسکو، اگر به پیشنهادهای روسیه برای تعلیق مسابقه تسلیحاتی به شیوه ای منطقی پاسخ داده نشود، احتمال بروز یک بحران جدید موشکی اروپایی در دو تا سه سال آینده بسیار زیاد است.

اگر پیشنهادهای اخیر روسیه در مورد تضمین‌های امنیتی که از آمریکا و ناتو خواسته شده، جدی گرفته نشود، امکان دارد موضع هسته‌ای همه طرف‌ها به سرعت تغییر کند، اگر توافق ناتو-روسیه، یا هر آنچه از آن باقی مانده است، کنار گذاشته شود، آمریکا حق خواهد داشت که تسلیحات هسته ای تاکتیکی خود را به عنوان مثال به لهستان و متقابلا روسیه زرادخانه اتمی خود را به کالینینگراد یا بلاروس منتقل کند. آنچه مسکو آن را خط قرمز غیرقابل مذاکره می‌داند، عدم استقرار سامانه‌های ضربتی در اوکراین و در قلمرو دیگر همسایگان روسیه است. اگر این تحولات رخ دهد، می تواند منجر به بدترین سناریو شود، یعنی تغییر دکترین بازدارندگی روسیه و آمریکا از حمله متقابل به حمله پیشگیرانه.

برخی کارشناسان معتقدند رژیم عدم اشاعه در گذر زمان فرسوده شده. از جمله نشانه های آن، ماجراجویی های استراتژیک آمریکا برای راه انداختن جنگ سرد جدیدی با چین، دخالت خزنده هند در ائتلاف نظامی ضد پکن و به ناچار بروز مسابقه تسلیحات هسته ای بین دهلی و پکن است. بی شک در ادامه پاکستان هم ناگزیر در این کارزار ورود خواهد کرد. هرچه قدرت‌های رسمی هسته‌ای بیشتر برای رقابت با یکدیگر تلاش کنند، از مساعی آنها برای جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای در شبه جزیره کره کمتر خواهد شد و آمریکا هم میل کمتری به بازگشت به برجام خواهد داشت.

در وین، مذاکرات در مورد برجام با حضور آمریکا، که مسئول بحران کنونی است، پیش  می رود. بازگشت آمریکا و غربی ها به توافق، خطرات یک مسابقه تسلیحات هسته ای در خاورمیانه را خنثی می کند. آمریکا و ناتو باید تلاش کنند با روسیه برای دستیابی به تضمین‌های امنیتی متقابل در خصوص استقرار سامانه‌های هسته‌ای و سلاح های متعارف در مجاورت یکدیگر، همکاری کنند.

تنها همکاری آمریکا و روسیه با حسن نیت می تواند چین را متقاعد کند که از اقدامات بی ثبات کننده در رابطه با زرادخانه هسته ای خود خودداری کند. از سوی دیگر، چین باید روشن کند که آیا تغییراتی در دکترین هسته‌ای‌اش داده است که تعهدات منع اشاعه را نقض کند. در همین خصوص توافق و بیانیه پوتین-بایدن در ژنو، در مورد دکترین های هسته ای آمریکا و روسیه، می تواند گامی منطقی باشد برای اطمینان از عدم بروز یک جنگ هسته ای.