زبان فارسی، عامل قدرت و ریشه دارتر شدن درخت دوستی ایران و پاکستان

به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، محفل ادبی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و پاکستان که وارد هفتاد و پنجمین سال تاسیس روابط دوجانبه شده‌اند بدون ذکر زبان فارسی و نقش بسزای این وجه مشترک در تنومندتر کردن درخت دوستی دو همسایه مسلمان و برادر، کامل نیست.

مردم مسلمان پاکستان به عنوان دوستداران زبان فارسی همواره در محافل مختلف از حافظ، سعدی، مولانا، اقبال لاهوری و دیگر بزرگان زبان و ادب فارسی سخن می‌گویند، عواملی که محور پیوند و محبت میان دو ملت همسایه محسوب می‌شوند. با همین هدف رایزنی فرهنگی سفارت ایران در پاکستان با برگزاری بزرگداشت پنجاهمین سالگرد تاسیس مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان فرصتی را فراهم کرد تا پای حرف دل دوستداران فرهنگ و میراث مشترک دو کشور یعنی "زبان فارسی" بنشینیم.

همزمان با روز جهانی زبان مادری، رایزنی فرهنگی سفارت ایران در اسلام‌آباد با مشارکت اندیشکده مطالعات راهبردی (ISSI) همایش باشکوهی تحت عنوان «درخت دوستی»، گرامیداشت روابط ایران و پاکستان و پیوندهای زبانی را برگزار کرد.

حضور چشمگیر شخصیت‌های علمی، پژوهشی و فرهنگی پاکستان در این همایش به ویژه سفیران پیشین این کشور در جمهوری اسلامی ایران، اشتیاق سخنرانان و مدعوین غیرایرانی برای ایراد بخشی از سخنان خود به زبان فارسی، حکایت از وابستگی عمیق به زبان فارسی در میان مردم سرزمین اقبال لاهوری دارد، شاعری فیلسوف که بیش از ۷۰ درصد آثارش به زبان فارسی سروده شده است.

فارسی، زبانی در قلب مردم پاکستان 

«اعزاز احمد چودری» دیپلمات برجسته و مدیرکل اندیشکده مطالعات راهبردی اسلام‌آباد که تجربه ۵ ساله خدمت در ایران را در کارنامه دیپلماتیک خود دارد، با قدردانی از سفارت ایران و رایزنی فرهنگی کشورمان برای مهیا کردن محفلی برای برجسته کردن جایگاه درخشان زبان فارسی، گفت: پیوند بزرگ دوستی دو کشور زیر سایه زبان فارسی به عنوان میراث مشترک ما است.

وی فارسی را زبان نزدیک به قلوب مردم پاکستان دانست و با بیان احساسات خود نسبت به ایران و به زبان فارسی، تاکید کرد: زبان فارسی موجب نزدیکی روابط ایران و پاکستان شده است، ریشه فارسی در منطقه شبه قاره و به ویژه پاکستان قدیمی است به طوری که سرود ملی پاکستان نیز به زبان فارسی می‌باشد.

این دیپلمات ارشد پاکستان گفت: ۵ سال در ایران ماموریت دیپلماتیک داشتم و سال ۱۹۹۷ آخرین روزهای خدمت را در این کشور سپری کردم با این حال زبان فارسی و فرهنگ ایران را همواره از نزدیک احساس می‌کنم.

زبان فارسی، گواه تاریخ پرافتخار دوستی ایران و پاکستان

«سید محمدعلی حسینی» سفیر کشورمان در پاکستان نیز طی سخنانی گفت: عمق روابط و دوستی دو ملت همسایه ایران و پاکستان بر کسی پوشیده نیست و قدمتی به بلندای تاریخ این منطقه دارد. پیوندهای تاریخی، تمدنی، هویتی، مذهبی و فرهنگی دو کشور در آینه پیوندهای زبانی دو ملت ایران و پاکستان به روشنی قابل دیدن است. 

وی افزود: پیوندهای زبانی ایران و پاکستان را می توان در عمق تاثیر و نفوذ زبان فارسی بر زبان های ملی و محلی منطقه مشاهده کرد. برای قرن های متمادی، در میان ملل منطقه زبان فارسی به عنوان زبان رسمی، ادبی و بین المللی رواج داشته است. حسینی اظهار داشت: از بین النهرین تا آسیای مرکزی و ماوراء النهر، زبان فارسی در طول تاریخ حضور داشته و به عنوان یک زبان مادری نقش ایفا نموده است. اسلام با زبان فارسی در منطقه شبه قاره وارد شده و به عنوان یک آیین تمدن ساز و ملت ساز، جریان ساز تحولات سیاسی، اجتماعی و تاریخی منطقه بوده است. 

سفیر کشورمان گفت: زبان فارسی، میراث مشترک فرهنگی است که فقط به ایران تعلق ندارد، بلکه متعلق به کل منطقه است. ما باید همگی با هم آن را پاس بداریم و برای حفظ ارزش های فرهنگی و هویتی خود آن را گسترش دهیم.

حسینی تاکید کرد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، یک نهاد مشترک فرهنگی است که گذشتگان برای تقویت روابط فرهنگی و زبانی دو ملت و حفظ میراث ارزشمند هویتی-تمدنی ما بنیان نهاده اند. ما وظیفه داریم این بنیاد را حفظ و تقویت نماییم و از گنجینه های ارزشمند مادی و معنوی آن محافظت نماییم؛ چرا که گواهی بر تاریخ افتخارآمیز دوستی و پیوند برادری دو ملت ایران و پاکستان است.

ایستادگی درخت تنومند دوستی ایران و پاکستان

«خالد محمود» رئیس شورای مدیریتی اندیشکده مذکور و سفیر اسبق پاکستان در ایران، فارسی را زبان اصیل مردم شبه قاره به ویژه زبان مادری ملت پاکستان عنوان کرد و گفت: زبان فارسی عامل قدرت و ریشه دارتر شدن درخت دوستی ایران و پاکستان است و تحت تاثیر هیچ قدرت مخالفی در داخل و خارج قرار نمی‌گیرد.

این دیپلمات کهنه‌کار پاکستانی، ماموریت در ایران را بهترین تجربه سال‌های‌ خدمت دیپلماتیک خود دانست و اظهار داشت: احساس ما در ایران یک حس آشنا و حضور در خانه دوم بود، از طرف دیگر زبان فارسی یک میراث مشترک فرهنگی دو کشور به تقویت روابط فی مابین کمک می کند.

وی افزود: ایران و پاکستان دوستان آزموده شده در هر شرایطی هستند، ما در تمامی لحظات از جمهوری اسلامی به ویژه حق هسته‌ای آن حمایت کردیم و قدردان توجه مقامات عالی رتبه ایران به تعمیق روابط با پاکستان هستیم.

ساماندهی نسخه‌های خطی اسلام

دکتر «حبیب الله عظیمی» دانشیار پژوهشی و مشاور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به صورت مجازی در همایش بزرگداشت پنجاهمین سالگرد تاسیس مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان حضور یافت و گفت: نسخه های خطی به عنوان ماده‌ای برای تحقیق و پژوهش به منظور بررسی سابقه تمدن، علم، هنر و صنعت در میان اقوام است. 

وی افزود: تولید کتاب دست نوشته دانشمندان هر مرز و بوم و محتوای موضوعی کتاب‌های دست نوشته، به پیشینه علمی و فرهنگی و تاریخ علوم مختلف در میان هر قوم و ملت اشاره دارد. 

عظیمی تاکید کرد: لازم است از این اسناد پرافتخار به خوبی نگهداری و حفاظت شود تا محققان و پژوهشگران بتوانند از این اسناد با ارزش تاریخی در پژوهش‌های مختلف استفاده کنند.

وی بر تلاش‌های مشترک دو کشور برای همکاری بین کتابخانه ملی ایران به عنوان بزرگترین آرشیو نگهداری نسخ خطی کشورمان و نیز مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان از جمله طراحی و تدوین فهرست مشترک نسخ خطی فارسی ایران و پاکستان، طراحی پایگاه منطقه‌ای نسخ خطی اسلامی با در برداشتن اطلاعات کتابشناختی نسخ خطی فارسی، عربی، اردو و ترکی موجود در کتابخانه ها و مراکز نگهداری نسخ خطی در دو ‌کشور و طراحی و ایجاد کتابخانه خطی دیجیتال منطقه‌ای با مشارکت ایران و پاکستان تاکید کرد.

گنجینه نسخ خطی آیینه تمام نمایی از ارتباطات دیرینه ایران و پاکستان 

رایزن فرهنگی کشورمان در اسلام‌آباد نیز طی سخنانی گفت: بدون تردید یکی از مهم‌ترین و ماندگارترین وجوه میراث مشترک ایران و پاکستان، وجود نسخه های خطی است که از یک طرف جایگاه اسناد معتبر برجای مانده تاریخی را نشان می دهد و از طرفی مهمترین نمونه میراث گذشتگان است که امروزه پس از گذشت قرن ها در کتابخانه ها و مراکز دولتی و غیردولتی پاکستان وجود دارد.

احسان خزاعی افزود: پاکستان در حوزه نسخ خطی به جهت تنوع و تعداد نسخ خطی به ویژه نسخ خطی فارسی در دنیا بی مانند است و این نسخ خطی آینه تمام نمایی از مناسبات و ارتباطات میان ایران و پاکستان بشمار می رود، لذا از نظر ویژگی های مختلف موجود در این نسخ از اهمیت خاصی برخوردار است.

وی تاکید کرد: نسخ خطی، میراث ارزشمندِ فرهنگی و تاریخی مشترک شبه قاره و ایران و مجموعه ای از یادگارهای ارزشمند و گنجینه های بی نظیر مادی و معنوی ایرانی- پاکستانی است که حافظه مشترک تاریخی ایران و پاکستان است و بهترین فرصت و ظرفیت برای فهم تعامل و گفتگوی مشترک و همکاری های علمی و فرهنگی بین دو کشور بشمار می رود.

در حاشیه برگزاری این همایش، نمایشگاه نسخ خطی و آثار فرهنگی مشتمل بر ۶۰ نسخه نفیس خطی به زبان های فارسی و اردو مربوط به قرن های نهم تا دوازدهم با موضوعات ادبیات، شعر، عرفان، دارای تذهیب و نقش و نگارهای زیبا و مصور که با خطوط زیبای نستعلیق، ثلث و نسخ بر روی کاغذ های مخصوص سمرقندی، هراتی اصفهانی نوشته شده اند. همچنین کتب و نشریات منتشره مرکز تحقیقات فارسی که حاصل پژوهش های مختلف در مورد زبان فارسی در شبه قاره است به نمایش گذاشته شد و مورد بازدید و استقبال حاضرین قرار گرفت. 

گفتنی است گنجینه‌ای عظیم به عنوان مشترکات فرهنگی و تاریخی که در مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان نگهداری می شود، یکی از مهم ترین اسناد و شواهد پیوندهای عمیق فرهنگی، تاریخی و دوستی میان دو ملت است که تحت نظارت رایزنی فرهنگی سفارت ایران قرار دارد.

مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان بر اساس موافقتنامه رسمی میان دو دولت ایران و پاکستان در سال ۱۳۵۰ هجری شمسی فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرد و این فعالیت تا امروز ادامه دارد.

در آرشیو این مرکز بیش از ۱۷ هزار و ۵۰۰ نسخه خطی و بیش از ۱۰ هزار جلد کتب چاپ سنگی کمیاب مربوط به قرون گذشته نگهداری می‌شود.