محمد یزدی در یادداشتی عنوان کرد: اغلب فیلسوفان و رهبران مذهبی جهان بحران های محیط زیستی و بلایای طبیعی فعلی را یکی از پیامدهای جدایی دین و اخلاق محیط زیستی از امور مختلف زندگی انسان می دانند. موضوع محیط زیست و طبیعت و اخلاق محیط زیستی مورد توجه تمام ادیان الهی و غیر الهی بوده است. در اسلام مانند مسیحیت و یهودیت به ویژه در قرآن کریم منابع حیاتی مثل آب، هوا و خاک، درخت و گیاه اشاراتی بسیار ارزشمند تلقی شده است و مسلمانان از تخریب و اسراف آنان نهی شده اند، به همین دلیل موضوع محیط زیست و طبیعت همان طور که در قران مورد توجه قرار گرفته همواره موضوع بحث فقها و فلاسفه ایرانی- اسلامی از جمله ملاصدرا در ادوار گذشته بوده است.
وی افزود: در عصر حاضر موضوع محیط زیست و طبیعت مورد توجـه نه تنها دانشمندان علوم فنی و مهندسی قرار گرفته بلکه مورد توجه فیلسوفان معاصر و رهبران اسلامی از جمله فقهای شیعه قرار گرفته است، در سال های اخیر حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله جوادی آملی، حضرت آیت الله محقق داماد از جمله فقهای برجسته جهان تشیع هستند که به موضوع محیط زیست به صورت ویژه پرداخته اند. حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران هم از نظر بالاترین مسئول حکومت و هم در جایگاه یکی از رهبران برجسته مذهبی جهان در طی بیست سال گذشته به صورت پیوسته به موضوع محیط زیست و طبیعت توجه داشته است.
وی ادامه داد: ایشان روز گذشته به مناسبت روز درختکاری به صورت عاشقانه در جایگاه ولی فقیه (هم رهبر مذهبی و هم رهبر اجرایی کشور) و هم در جایگاه یکی از رهبران برجسته مذهبی جهان به مهم ترین چالش های پیش رو محیط زیست کشور و اهمیت حفظ محیط زیست پرداختند. در جملات زیر این موضوع کاملا واضح است.
یزدی افزود: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای کاشت درخت را یک حرکت کاملاً دینی و انقلابی خواندند و افزودند: البته نگهداشت و حفظ درختان نیز کار بسیار مهمی است که باید رعایت شود. رهبر انقلاب، گیاه زنده را آسایش‌بخش روح و نگهدارنده جسم انسان و منبع رزق خدادادی و همه جانبه برای آحاد بشر دانستند و تأکید کردند: به همین علت تخریب جنگل ها و محیط زیست و پوشش‌های گیاهی، تخریب منافع ملی است و ویران کردن بخشی از جنگل ها برای ساخت و ساز جز در موارد اضطراری، قطعاً به ضرر ملت است.
وی گفت: ایشان با ردّ نگاه تزیینی و حاشیه‌ای به محیط زیست، این موضوع را از جمله اساسی‌ترین مسائل کشور برشمردند و گفتند: یکی از کارهای جدی در حفاظت از محیط زیست، حفاظت از دو ثروت عظیم و ذخیره حیاتی ملت‌ها یعنی آب و خاک و پرهیز از برخورد مسرفانه با آن ها است که در این زمینه مسئولان باید به راهنمایی‌های متخصصان توجه کنند. حفاظت از حیات وحش مسئله دیگری بود که رهبر انقلاب اسلامی بی‌توجهی به آن را به ضرر منافع ملی دانستند و گفتند: در اسلام، شکار فقط در صورت نیاز به تغذیه مجاز است و در غیر این صورت، غیرمجاز و خلاف است و حتی سفر شکار سفر حرام شمرده شده است، بنابراین باید جلوگیری از شکار غیرقانونی را جدی گرفت و به موضوع حفظ حیات وحش اهتمام داشت. ایشان در ادامه سازمان محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی را موظف به جلوگیری از تبدیل زمین‌های کشاورزی دانستند و افزودند: این کار به ضرر منافع ملی است و زمین‌های کشاورزی باید توسعه پیدا کند.
استاد دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی اظهارداشت: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین با تأکید بر لزوم توسعه انرژی‌های پاک گفتند: توسعه انرژی‌های غیر فسیلی مانند انرژی هسته‌ای که استفاده از آن در دنیا روزافزون است و کشورهای منطقه ما نیز در حال حرکت به سمت آن هستند و نیز انرژی‌های بادی و خورشیدی، باید جدی گرفته شود. ایشان در پایان آحاد مردم را به کاشت و نگهداشت درختان فراخواندند و گفتند: انجام همه کارهای مهم نیازمند پشتوانه ملی است و درختکاری نیز از جمله کارهایی است که همه مردم می‌توانند با کاشتن و حفظ درختان و جلوگیری از محو درختان و باغ‌های اطراف و درون شهرها، به گسترش پوشش گیاهی در کشور کمک کنند."
وی گفت: از نکات مهم در دیدگاه های مقام معظم رهبری نسبت به محیط زیست و منابع طبیعی آن است که علاوه بر به کارگیری کلمات درست از دید یک مقام اجرایی و کارشناسی، حاکم بودن ادبیات قرآنی و فلسفه اسلامی است. این مطالب نشان می دهد که دیدگاه های محیط زیستی حضرت آیت الله خامنه ای تحت تاثیر ادبیات قرآنی، احادیث و روایات ذکر شده از پیامبر گرامی اسلام و امام جعفر صادق، مبانی فقهی معروفی مانند قاعده لاضرر و لاضرار، قاعده تسبیب، قاعده اتلاف و فیلسوفان اسلامی به ویژه ملاصدرا است، ضمن آن که در دیدگاه های مقام معظم رهبری نظرات کارشناسی و اجرایی نیز کاملا مشهود است. این مطالب نشان می دهد که حفظ محیط زیست نه تنها یک ضرورت کارشناسی، فنی و اداری است بلکه یک تکلیف شرعی و اخلاقی در درجه اول برای مسئولان کشور در تمام قوا و در درجه دوم برای آحاد مردم است.
استاد دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی
نظر شما