اگر چه همه محققان و مورخان در ریشه های شکل گرفتن آن اتفاق نظر ندارند اما در هر حال هم اکنون به رسمی تبدیل شده است که همه مردم با رسوم های مختلف در آن شرکت می کنند.
در خراسان شمالی نیز مردم همانند دیگر نقاط کشور در آخرین چهارشنبه سال گرد هم می آیند وبا افروختن آتش و پریدن از روی آن زردی و بیماری را به آتش می سپارند و برای خود و دیگران سلامت، خوشبختی وسعادت آرزو می کنند.
در واقع چهارشنبه سوری بر حول محور آتش افروختن و جمع شدن دور آتش شکل گرفته است اما در برخی از مناطق تات نشین مردم معتقدند این آتش باید بر پشت بام های منازل افروخته شود.
پایان چله کوچک
شنیدن آیین های این شب از زبان برخی سالمندان خالی از لطف نیست.
یکی از بانوان سالمند استان در مورد چهارشنبه سوری گفت: تا چند دهه قبل این اعتقاد وجود داشت که خانه تکانی ها باید حتما تا روز چهارشنبه آخر سال به اتمام می رسید و آن چه دور ریختنی بود باید دور ریخته می شد.
منصوره وحدت افزود: هیچ نقطه خانه نباید بدون نظافت باقی می ماند اما ترک های بجنوردی معتقد بودند نگه داشتن چند تار عنکبوت در گوشه ای از خانه ای شگون دارد.
منصوره وحدت می افزاید: با نظافت خانه و اتمام کار سبز کردن گندم و یا مانند آن دیگر کار بانوان به اتمام می رسید و حالا نوبت چهارسنبه سوری بود.
وی با بیان این که ملقه زنی(ملاقه یا قاشق زنی) از رسوم این شب است گفت: قبل از افروختن آتش و زمانی که که خورشید به آخرین نفسهای خود نزدیک می شد جوانان با انداختن چادر بر سر و در حالی که صورت هایشان پوشیده بود به در خانه دوست و همسایه و خویشاوندان خود می رفتند و با ملاقه ای که در دست داشتند به در خانه ها می کوبیدند تا صاحبخانه ها خوراکی هایی مانند نخود و کشمش و اقلامی مانند آن را در ملاقه ها بریزند.
وحدت خاطرنشان کرد: همزمان با غروب آفتاب مردان بوته هایی را که از بیرون شهر جمع کرده بودند آتش می زدند و در کنار آن برخی خانواده ها معتقد بودند باید حتما پتو یا چند تکه لباس‌های کهنه را نیز بسوزانند و در آتشی که افروخته می شد بوته های اسفند که همیشه در اطراف بجنورد و شهرستان ها به وفور دیده می شد نیز سوزانده می شد تا چشم بد آتش بگیرد و کور شود.
چله چخدی بهارگلده
یکی از اشعار رایج ترکی که در چهارشنبه سوری ها در خراسان شمالی خوانده می شد «چله چخدی، بهارگلده / دنه دنه نارگلده» بود.
زمزمه چله رفت و بهار آمد نوید روشنایی و گرما و رویش تازه بود.
این بانوی سالمند در این مورد نیز گفت: مردمی که از روی آتش می پریدند اشعاری مانند چله چخته بهار گلده دانه دانه نار گلده را نیز می خواندند که به معنای بیرون شدن چله کوچک زمستان و آمدن بهار بود.
خَله خَله خَلتمه به
یک پژوهشگر فرهنگ عامه نیز در مورد مراسم چهارشنبه سوری گفت: تا چند دهه قبل جوانان از دهانه اجاق هایی که به پشت بام راه داشت کیسه هایی(خلته) را به داخل اجاق منازل می آویختن و سپس با زبان شعر از صاحبخانه ها می خواستند تا کیسه را پرکند.
قاسم مهرنیا افزود: در این هنگام مردم با آواز می گفتند خله‌خله خلتمه به، سوا گلیم یمرتمه به به این معنا که خاله خاله عیدی من را بده، فردا نیز می‌آیم تخم‌مرغی بده و در ادامه می گفتند خَله خَله خَلتمه گلده، اینچنه کلچه گلده، خاله خاله کیسه آمد، کلوچه امد که درخواست عیدی و کلوچه و خوراکی هایی از این دست بود.
وی به آماده کردن توپ های کوچک پارچه ای خوابانده شدن در نفت توسط جوانان نیز اشاره کرد و افزود: اطراف این گلوله های پارچه ای را سیمی نازک می‌پیچیدند و این گلوله ها را داخل نفت قرار می دادند و در شب چهارشنبه‌سوری این توپ پارچه‌ای را آتش می زدند و می‌چرخاندند یا آن را به سمت بالا پرتاب می‌کردند و آتش‌بازی راه می‌انداختند.
پختن آش و پلو
مهرنیا با بیان این که پختن آش آخر چهارشنبه نیز از رسوم این شب بود خاطرنشان کرد: در این آش هفت ماده غذایی ریخته می شد و البته در آیین برخی اقوام ساکن این استان مانند کرمانج ها و تات ها نیز طبخ رشته پلو و هفت رنگ پلو مانند قابلی نیز رایج بود.
وی گفت: کوزه‌شکستن، فال گوش ایستادن دختران دم بخت، خوردن آجیل نیز از رسومی است که در همه کشور عمومیت دارد اما تفاوتی که این رسم در استان ما با دیگر مناطق دارد این بود که هنگام غروب آفتاب مادران دختران دم‌بخت را به شکلی نمادین با توپ و تشر برای چند دقیقه از خانه به بیرون می فرستادند تا درهنگام غروب در خانه نباشند و معتقد بودند این رسم موجب باز شدن بخت دختران است.
این پژهشگر فرهنگ عامه با بیان این که چهارشنبه سوری های پیش از این به معنای دور هم جمع شدن و شادی بود افزود: متاسفانه امروزه برخی افراد این آیین را با کارهای خطرناک و ترقه بازی و اموری مانند آن با مخاطره آمیخته اند و این امور شور و حال چهارشنبه سوری را با استرس همراه کرده است.
هشدارها را جدی بگیرید
در عین حال مدیرعامل آتشنشانی بجنورد نیز در این مورد گفت: مواد محترقه و آتش زا استانداردهای لازم را ندارد و استفاده از آن با خطرات بسیار همراه است از این رو به خانواده ها توصیه می شود که در چهارشنبه سوری مراقبت های لازم از فرزندان و کودکان خود را داشته باشند.
محمد حسن صحراگرد افزود: از خانواده ها انتظار می رود در شب چهارشنبه سوری، در زیر درختان، زیر سیم های برق و یا در نزدیکی خودروها آتش درست نکنند و برای مهار آتش یک سطل آب و یا کپسول های اتش نشانی را در نزدیکی آتش داشته باشند.
وی اظهار داشت: گروه های ثابت در پنج ایستگاه آتش نشانی مستقر بود و گروه های سیار هم در نقاط مختلف شهر برای امدادرسانی به مردم در شب چهارشنبه سوری آمادگی دارند.
مدیر عامل آتش نشانی بجنورد افزود: به تمامی نیروهای آتش نشانی برای خدمات رسانی در حادثه های احتمالی آخرین چهارشنبه سال فراخوان داده شده و مرخصی های هر ۱۱۶ آتش نشان لغو شده است.
وی اظهار داشت: گروه های سیار مستقر در مبادی ورودی و خروجی شهر و بوستان ها در شب چهارشنبه سوری آماده هستند تا هرگونه آتش سوزی را مهار کنند.
وی گفت: خودروهای آماده باش آتش نشانی برای مقابله با حوادث احتمالی چهارشنبه سوری در این شهر شامل حدود ۲۰ دستگاه خودروی سبک و سنگین است و البته امید می رود که شب چهارشنبه پایان امسال حوادثی نداشته باشیم.
به گزارش ایرنا آخرین چهارشنبه سال یا همان چهارشنبه سوری در خراسان شمالی در سال قبل با چاشنی دود و سر و صدا و چند مصدومیت همراه بود به طوری که مراسم چهارشنبه آخر سال ۲۱ نفر به علت رعایت نکردن موارد قانونی دستگیر شدند و در همین رابطه ۲ خودرو و تعدادی موتورسیکلت توقیف شد و ۴ واحد صنفی هم پلمب شد.
نظر شما