شگفتانه‌های انتخاباتی آمریکای لاتین، در ۲۰۲۲ ادامه خواهد یافت؟

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، نوامبر ۲۰۲۱ (آبان و آذر) به عنوان ۳۰ روز پر اهمیت در حفظ مسیر سیاسی یا چرخش قدرت در پنج کشور نیکاراگوئه، ونزوئلا، آرژانتین، شیلی و هندوراس تعیین تکلیف شد. دوره یک ماهه‌ای که شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در شیلی، نیکاراگوئه و هندوراس و همچنین انتخابات پارلمانی آرژانتین و انتخابات منطقه‌ای و محلی ونزوئلا بود.

رویدادهای انتخاباتی آمریکای لاتین در سال ۲۰۲۱ اما به ماه نوامبر محدود نبود و پیش از آن، با گذشت بیش از شش هفته از برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری پرو (ششم ژوئن/ ۱۶ خرداد) و کشمکش‌های فراوان پیرامون اعلام برگزیده نهایی این رویداد سیاسی دو قطبی، سرانجام دادگاه عالی انتخاباتی پرو (JNE)، «پدرو کاستیو» نامزد چپگرا را به عنوان رئیس‌جمهوری منتخب اعلام کرد.

پدرو کاستیو معلم روستایی با کسب ۵۰.۱۲ درصد مجموع آرای جمع‌آوری شده بر «کیکو فوخیموری» نامزد محافظه کار راستگرا غلبه کرد اما ادعای تقلب و ارائه بیش از ۲۷۰ درخواست ابطال آرا از سوی احزاب حامی فوخیموری سبب شد تا اعلام پیروزی قاطع کاستیو به تاخیر بیفتد.

به این ترتیب پدرو کاسیو به عنوان رئیس‌جمهوری منتخب، ۲۸ ژوئیه (ششم مرداد) همزمان با دویستمین سالگرد استقلال پرو سوگند یاد کرد.

انتخابات در منطقه آمریکای لاتین در سال ۲۰۲۱،  اگرچه نشان از کاهش وزن سیاسی برخی احزاب حاکم چپگرا از  جمله در آرژانتین داشت، اما در نیکاراگوئه، «دانیل اورتگا» حضور خود را برای یک دوره چهار ساله دیگر تثبیت کرد. در انتخابات منطقه ای ونزوئلا نیز شکست اپوزیسیون، باعث تقویت چاویسم و طرفداران دولت «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری این کشور شد و سرانجام در انتخابات اخیر شیلی، انتخاب نامزد جوان مبارز چپگرا، خط پایانی بر دوره حاکمیت دیکتاتوری تحت حمایت واشنگتن رقم زد.

گابریل بوریک، جمعه گذشته (۲۰ اسفند) به عنوان جوان‌ترین (۳۶ ساله) رئیس‌جمهوری شیلی، سکان ریاست لا مونِدا (مقر ریاست جمهوری این کشور) را به دست گرفت. رهبر سابق اعتراضات دانشجویی با تصاحب جایگاه ریاست جمهوری شیلی، دو بلوک بزرگ چپ میانه و راست میانه که از زمان بازگشت دموکراسی در سال ۱۹۹۰ بر این کشور حکومت می‌کردند را کنار زد تا تغییرات سیاسی و اجتماعی نوینی را برای شیلی رقم زند.

ایدئولوژی این رئیس‌جمهوری جوان در جریان اعتراضات سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۹ در توجه او به مطالبات اجتماعی بخش گسترده ای از جامعه شیلی که برای سال‌ها از مزایای اقتصادی این کشور محروم بودند، شکل گرفت.

شهروندان هندوراس نیز ۲۸ نوامبر (هفتم آذر) در یازدهمین انتخاباتی که پس از پایان (۱۹۸۱ میلادی) دو دهه حکمرانی رژیم‌های نظامی در این کشور برگزار شد، نه فقط به انتخاب رئیس‌جمهوری بلکه به یک مدل سیاسی رای دادند.

به این ترتیب «خوان اورلاندو ارناندس» محافظه کار پس از دو دوره حضور در منصب ریاست جمهوری هندوراس، جای خود را به «سیومارا کاسترو» چپگرا داد.  سیومارا کاسترو یک کاندیدای زن سوسیالیست در حالی در انتخابات هندوراس به پیروزی شگفت‌انگیزی دست یافت که به سیطره ۱۲ ساله حزب راستگرا در این کشور پایان داد.

سیومارا کاسترو رئیس‌جمهوری منتخب هندوراس همسر «مانوئل زلایا» رئیس‌جمهوری سابق این کشور است که پس از کودتای ۲۸ ژوئن سال ۲۰۰۹ (هفتم تیر ۱۳۸۸) علیه دولت قانونی زلایا به چهره‌ای مهم و نخستین مدافع حقوق بشر در مقابل اقدامات غیر قانونی و خشونت‌آمیز دولت کودتا در هندوراس تبدیل شد.

مانوئل زلایا در نتیجه کودتای نظامی حمایت شده توسط آمریکا از ریاست جمهوری برکنار شد و شبانه از کشور تبعید شد، اما پس از تلاش‌های مکرر موفق شد بار دیگر به هندوراس بازگردد. ریشه کودتا در هندوراس، تلاش زلایا برای برگزاری رفراندومی بود که به او این اختیار را می‌داد تا قانون اساسی را تغییر دهد. مخالفین زلایا را متهم‌ کردند که وی در نظر دارد محدودیت تجدید دوره چهار ساله ریاست جمهوری را حذف کند.

پرسشی که اکنون مطرح می‌شود اینکه با روی کارآمدن کاسترو چپگرا در تاریخ ۲۷ ژانویه ۲۰۲۲ (هفتم بهمن) به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری زن در تاریخ این کشور، چه تغییری در روابط آمریکا و هندوراس ایجاد خواهد شد.

موقعیت استراتژیک هندوراس در آمریکای مرکزی (به ویژه به دلیل نزدیکی به نیکاراگوئه) به عنوان یکی از سه کشور مثلث شمالی، اهمیت این کشور را برای آمریکا برجسته می‌کند.  

به نوشته افه، برخی کارشناسان معتقدند بازگشت سیومارا به قدرت تلاشی است تا او انتقام همسرش را بگیرد و بی تردید با نیروهای ارتش و آمریکا دچار مشکل خواهد شد.

آمریکا در سال‌های گذشته با احساس خطر از نفوذ رقیبان در منطقه آمریکای لاتین، فشار خود را به شیوه‌های گوناگون علیه کشورهای مستقل افزوده است و سرنگونی دولت قانونی زلایا در هندوراس نمونه برجسته آن است. اکنون باید دید چه سرنوشتی در انتظار روابط میان این کشور آمریکای مرکزی و آمریکا خواهد بود و آیا این دولت چپگرا نیز در کنار سایر جریان چپ آمریکای لاتین از جمله ونزوئلا، کوبا، نیکاراگوئه و اکوادور درگیر چالش‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی توسط آمریکا خواهد شد یا خیر. چالش‌ها و مانع‌تراشی‌هایی که آمریکا همواره در صورت شکست در رسیدن به اهداف مورد نظر خود در این کشورها دست به دامان آن‌ها شده است.  

۲۰۲۲، کلمبیا و برزیل

روندهای انتخاباتی سال ۲۰۲۲ در آمریکای لاتین اگر چه از منظر کمیت نسبت به ۲۰۲۰ چندان فشرده نخواهند بود اما تعیین مسیر سیاسی در برزیل و کلمبیا به عنوان دو کشور تاثیرگذار منطقه همزمان با انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا، بی تردید به طور قابل توجهی چشم‌انداز سیاسی این منطقه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

سال انتخاباتی کلمبیا، روز یکشنبه ۱۳ مارس (۲۲ اسفند) با انتخابات قانونگذاری (سنا و مجلس نمایندگان) آغاز شد. رویدادی که پیش از انتخابات ریاست جمهوری (مه ۲۰۲۲/ خرداد ماه) با رقم زدن موج جدیدی از تغییرات سیاسی و اجتماعی، برای این کشور و همچنین برای آمریکای لاتین بسیار مهم تلقی می‌شود.

حدود ۳۹ میلیون کلمبیایی واجد شرایط، روز یکشنبه پای صندوق‌های رای خواهند رفتند تا نمایندگان کنگره این کشور متشکل از سنا (۱۰۸ سناتور) و مجلس نمایندگان (۱۸۸ نماینده) تا سال ۲۰۲۶ را تعیین کنند. در جریان نخستین روز انتخاباتی کلمبیا در سال ۲۰۲۲، هممچنین نامزدهای ریاست جمهوری از سه ائتلاف سیاسی چپ، میانه و راست برگزیده شدند. به این ترتیب گوستاوو پترو چپگرا و شهردار سابق بوگوتا با کسب حدود ۴.۵ میلیون رای، به عنوان نامزد نهایی ریاست جمهوری انتخاب شد.

انتخابات برای تعیین جانشین ایوان دوکه رئیس‌جمهوری کلمبیا نیز ۲۹ مه (۸ خرداد) برگزار خواهد شد. طبق نتایج نظرسنجی‌ها، تا کنون سناتور گوستاوو پِترو عضو ائتلاف چپگرا و شهردار سابق بوگوتا (۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵) پیشتاز است.  

خبرگزاری افه اسپانیا در گزارشی نوشت: آونگ سیاسی کلمبیا به صورت تاریخی بین حزب میانه و راستگرا حرکت کرده است اما نتایج انتخابات کنگره  و تعیین تکلیف کاندیداهای ریاست جمهوری نشان می‌دهد که این‌بار به سمت چپ متمایل شده است.

علاوه بر پیروزی پترو، "پیمان تاریخی" حزب او نیز ۱۶ کرسی در سنا (حزب محافظه کار نیز همین تعداد کرسی را به دست آورد. پس از آن حزب لیبرال با ۱۵ کرسی قرار دارد) و ۲۵ کرسی در مجلس نمایندگان به دست آورد که پس از حزب لیبرال (با ۳۲ کرسی)، بالاترین تعداد است.

برای اولین بار در تاریخ کلمبیا نیز یک ائتلاف مترقی چپ در میان منتخبان در پارلمان دو مجلسی قرار گرفت.  

کلمبیا، کشوری در آمریکای جنوبی است که به لحاظ تاریخی توسط حکمرانان راستگرا اداره شده است و نتایج این انتخابات می‌تواند تغییرات سیاسی قابل توجهی در این کشور محافظه کار را رقم زند.

نتایج انتخابات امروز می‌تواند مسیر سیاسی متفاوتی را برای کلمبیا رقم بزند. روندی که در ماه‌های گذشته نیز در آمریکای لاتین به گونه‌ای پیش رفت تا نامزدهای جدید، رهبران سنتی را کنار زنند.

برخی تحلیلگران معتقدند، روی کار آمدن رهبران جدید را نباید تقویت "موج چپ" در آمریکای لاتین دانست، بلکه این رویگردانی از کسانی است که به طور سنتی قدرت را در دست داشتند.

شهروندان کشور پهناور برزیل نیز دوم اکتبر (۱۰ مهر ۱۴۰۱) پای صندوق‌های رای حاضر خواهند شد تا در میانه درگیری جدی میان لولا داسیلوا رئیس‌جمهور چپگرای سابق و ژائیر بولسونارو رئیس‌جمهوری راستگرای افراطی فعلی، رهبر آینده این کشور را انتخاب کنند.

بر اساس پیش‌بینی‌ها، ۱۴۸ میلیون رای‌دهنده برزیلی همچنین همه اعضای مجلس نمایندگان، یک سوم مجلس سنا و فرمانداران و قانونگذاران مجمع‌های هر ایالت را نیز انتخاب می‌کنند.

در حالی که کمتر از یک سال به انتخابات ریاست جمهوری برزیل باقی مانده است، محبوبیت لولا داسیلوا که در بازه زمانی ژانویه ۲۰۰۳ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۰ ریاست جمهوری را بر عهده داشت از حالا مشخص است. طبق نظرسنجی‌ها، محبوبیت ۲۰ تا ۲۵ درصدی بولسونارو در برابر محبوبیت و آرای موافق ۴۰ درصدی رقیب اصلی این رئیس دولت راستگرا، لولا داسیلوا قرار دارد.

به نوشته افه، چنانچه این پیش‌بینی‌ها در انتخابات دوم اکتبر تحقق یابد، انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم در تاریخ ۳۰ اکتبر کشیده خواهد شد، چرا که کاندیداها برای پیروزی به ۵۰ درصد آرا نیاز دارند.