امامان جمعه در آخرین خطبه‌ قرن چه گفتند؟

به گزارش ایرنا، امامان جمعه سراسر کشور همچنین با برشمردن مهمترین رویدادهای کشور در سال 1400، بر تداوم کار و تولید در سال 1401 با هدف رسیدن به رشد اقتصادی و رفع مشکلات مردم تاکید کردند. گزیده سخنرانی ائمه جمعه در مراکز استان‌ها به شرح زیر است:

حجت‌ الاسلام و المسلمین مهدی عالی امام جمعه موقت تبریز با تاکید بر اینکه حوادث اوکراین ثابت کرد که باید قوی باشیم، اظهار داشت: دشمن وقتی از خاورمیانه جدید حرف می‌زند، منظورش تجزیه عراق و سوریه است که کور خوانده است.  
وی به اعدام دسته جمعی روزهای اخیر در عربستان سعودی که ۸۱ نفر را یکجا با شمشیر سر بریدند اشاره کرد و گفت: ۴۱ نفر از آنها شیعه بودند و زیر سی سال سن داشتند اما متاسفانه دنیا در برابر این اعدام ها سکوت کرد.
عالی به حمله موشکی سپاه به مقر جاسوسی و آموزشی صهیونیست‌ها در اربیل عراق اشاره کرد و گفت: درود و آفرین بر دلاورمردان سپاه، چراکه امنیت ما خط قرمز ماست و در این خصوص با کسی شوخی نداریم.   

آیت‌الله سید یوسف طباطبائی‌نژاد نماینده ولی فقیه و امام جمعه اصفهان با اشاره به نقش سربازان گمنام امام زمان (عج) در تامین امنیت در جامعه گفت: اگر نیروهای امنیتی و اطلاعاتی نبودند ده‌ها برابر این انفجارهایی که در کشورهای مختلف رخ می‌دهد، در ایران اتفاق می‌افتاد.
وی افزود: کشف توطئه‌ها به صورت شبانه‌روزی و این دیدبانی کار بزرگی است که سربازان گمنام امام زمان(عج) انجام می‌دهند. 

آیت‌الله غلامعلی صفایی بوشهری نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه بوشهر با تاکید بر فراهم سازی امکانات مورد نیاز گردشگران نوروزی در استان های ساحلی اظهار داشت: اوضاع فرهنگی و اجتماعی جامعه باید در تراز نظام اسلامی و دیانت باشد و پیوست‌های فرهنگی در سواحل استان حکمفرما باشد.
وی مهمترین دستاورد ایران در سال ۱۴۰۰ را حفظ عزت و اقتدار ایران اسلامی در صحنه بین الملل دانست و تاکید کرد: در این ارتباط مسئولان باید نقطه ضعف‌ها را برطرف و نقاط قوت را تقویت کنند تا سال جدید سال عزت و اقتدار بیش از پیش ایران اسلامی باشد. 

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی نکونام نماینده ولی‌فقیه در چهارمحال و بختیاری و امام‌جمعه شهرکرد گفت: دولت سیزدهم در تلاش است تا ارزش‌های انقلاب اسلامی را جامه عمل بپوشاند و میدان خدمت برای ایجاد رفاه عمومی و گره‌گشایی از مشکلات مردم نیز در این دولت گشوده شده است. البته انتظارات و توقعات به حق مردم بسیار است و باید تلاش شود این انتظارات در سایه تلاش همگانی پاسخ داده شوند.
وی با بیان اینکه عجله آمریکایی‌ها برای به نتیجه رسیدن برجام ناشی از خوف آنان از قدرت روزافزون ایران اسلامی است، اظهار داشت: آن‌ها هر سال به سمت ضعف و ناتوانی پیش می‌رود و این در حالی است که ایران اسلامی در این مدت مقتدرتر شده و جایگاه مستحکم‌تری را در جهان به دست آورده است.

حجت الاسلام محسن مشرفی خطیب جمعه بیرجند با اعلام اینکه جهان و جامعه ما نیازمند تبیین ابعاد مختلف فرهنگ مهدویت از جمله چرایی مهدویت است، اظهار داشت: باید ابعاد فرهنگ مهدویت برای آحاد جامعه به ویژه نسل جوان تشریح و تبیین و با رفع شبهات از این موضوع مهم، این فرهنگ در جامعه جاری و ساری شود.
وی با بیان اینکه تقویت و شتاب‌بخشی به حرکت الهی و عدالت محورانه انقلاب ایران اسلامی از اهمیت زیادی برخوردار است، اضافه کرد: وقتی دشمنان ما می‌گویند همه گزینه روی میز است و از تمام گزینه‌ها علیه ما استفاده می‌کنند، در این برهه زمانی دفاع از حریم امامت و ولایت سربازانی در عرصه‌های مختلف می‌خواهد.

آیت الله سید احمد علم الهدی امام جمعه مشهد گفت: وقتی مردم در مقابل دشمنان قیام و حرکت می‌کنند و به استکبار ستیزی می‌پردازند، مستکبر و ظالم به فکر کشتار و براندازی آنها می افتد، اما اگر مردم حاکمیت ظلم را بپذیرند، ظالم با آنها کاری ندارد.
وی با اشاره به اعدام های اخیر در عربستان بیان کرد: اگر شیعیان منطقه شرقی عربستان با ظالم کاری نداشتند، حکومت‌ هم با آنها کاری نداشت و این جنایات را مرتکب نمی‌شد، اما چون آنها در مقابل ظلم و استکبار جنگیدند، در اقدامی وحشیانه جوان ۱۷ ساله آنها را گردن زدند.
وی با بیان اینکه طبق فرمایش مقام معظم رهبری در پیچ تاریخی قرار داریم، افزود: دشمنان، اسراییل را درست کردند تا سفره اسلام را از این منطقه جمع کنند، اما اکنون پس از ۷۰ سال، اسراییل به ذلت و شکست افتاده است.

حجت‌الاسلام رضا نوری نماینده ولی فقیه در خراسان شمالی و امام جمعه بجنورد با اشاره به حمله موشکی اخیر سپاه پاسداران به مرکز موساد در اربیل عراق گفت: این پاسخ درس های بسیاری برای تمامی کشورهای منطقه دارد از جمله اینکه بنابر فرمایش رهبر معظم انقلاب که دوران بزن در و به پایان رسیده است و همچنین پاسخ محکمی برای کسانی است که اگر بخواهند از طریق خاک کشورهای همسایه ما ناامنی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کنند با موشک های نقطه زن هدف قرار خواهند گرفت.
وی در ادامه به اعدام ۸۱ نفر از مردم عربستان سعودی اشاره کرد و گفت: عربستان هیچ دلیل محکمه پسندی برای کشتار این افراد که ۴۱ نفر آن شیعه بودند ارائه نکرده است.

حجت الاسلام و المسلمین سید محمدنبی موسوی فرد امام جمعه اهواز با اعلام اینکه هر مقام مسئولی که نمی تواند مشکل مردم را حل کند باید کنار گذاشته شود گفت: نظام اسلامی پیگیر حل مشکلات مردم است و باید به دولت سیزدهم فرصت بدهیم تا مشکلات را برطرف کند چرا که این دولت به دنبال بهبود زندگی مردم است و در این رابطه مسئولان خوزستان برای اجرای دستورات رییس جمهور باید لباس رزم بپوشند تا مسائل و مشکلات مردم را برطرف کنند.
امام جمعه اهواز با اشاره به سفر روز گذشته رئیس جمهور به آبادان و خرمشهر گفت: رییس جمهوری در این سفر دستور حل مشکلات مردم و جوانان را صادر کردند.هشت سال سفره مردم بسیار تنگ شد و مردم با مشکلات زیادی مواجه شدند.
وی همچنین با محکوم کردن گردن زدن شیعیان در عربستان سعودی اظهار داشت: به لحاظ حقوق بین الملل این اقدام جرم بسیار سنگینی است، متاسفانه حدود ۸۱ نفر جوان شیعه و مسلمان در عربستان گردن زده می شوند اما صدایی از نهادهای آمریکایی که همواره به دنبال تفرقه افکنی در جهان اسلامی هستند در نیامد؛ به دشمنان اسلام اعلام می کنیم انتقام خون مظلومان و شهیدان را خواهیم گرفت.

آیت الله لطف الله دژکام نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز با گرامیداشت نیمه شعبان سالروز میلاد امام زمان (عج) و روز سربازان گمنام گفت: سربازان گمنام امام زمان (عج) در عرصه‌های مختلف از جمله در مقابل جنگ سایبری، قدرتمندانه ظاهر می‌شوند و پاسخ قاطعی به تهدیدها در فضای مجازی از جمله اقدامات رژیم صهیونیستی می‌دهند.
نماینده مردم فارس در مجلس خبرگان رهبری با اشاره به انهدام مرکز جاسوسی موساد در کشور همسایه گفت: اقتدار نیروی سپاه و قدرت نیروهای موشکی سپاه پاسداران جای شُکر دارد، امروز سپاه پاسداران اعلام می کند که اسراییل حق ندارد از طریق ورود به عراق، علیه ایران جاسوسی کند. 
وی بیان کرد: همانگونه که مقام معظم رهبری و نایب امام زمان (عج) اعلام کرده است که دوره بزن در رو به پایان رسیده است، دشمنان باید مطمئن باشند همان گونه که بازوی پر توان سپاه را نشان داده ایم هر زمان بزنند با پاسخ قاطع روبرو می‌شوند و هدف قرار گرفتن مراکز جاسوسی صهیونیستی در عراق، پاسخی به دهن کجی دشمنانی بود که می‌خواستند وارد حریم کرمانشاه شوند.

آیت‌الله عبدالکریم عابدینی نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه قزوین با بیان اینکه امروز جهان با بحران معنویت مواجه است و هر چه رفاه و آسایش در عالم بیشتر می‌شود نیازها و خلأهای معنوی نیز بیشتر خود را نشان می‌دهد، اظهار داشت: عدالت جویی و عدالت‌خواهی و تلاش برای برقراری عدالت و رفع همه مظاهر ظلم و بی عدالتی از جمله ارکان حکومت امام زمان(ع) است.
وی تصریح کرد: فراهم کردن شرایط ظهور امام عصر با انجام تکالیف دینی و اوامر الهی ضروری است و وظیفه اصلی ما به عنوان پیروان واقعی آن حضرت این است که در زندگی شخصی و اجتماعی زمینه را برای ظهور امام زمان (عج) فراهم کنیم.
وی، نیمه شعبان را یادآور نقش‌آفرینی سربازان گمنام امام زمان(عج) دانست و خاطر نشان کرد : سربازان گمنام که همواره آسایش خود را فدای راحتی و آسودگی مردم می‌کنند علاوه بر ایجاد امنیت و اقتدار در کشور و استان همواره در روزهای سخت یار و همراه مردم بوده اند.

آیت‌الله سید محمد سعیدی امام جمعه موقت قم با محکوم کردن اعدام شیعیان توسط رژیم آل سعود گفت: از مجامع جهانی که خاک سکوت و مرگ بر خود پاشیده‌اند، می‌خواهیم که دست از این سکوت مرگبار بردارند و این جنایت هولناک را محکوم کنند، چون سکوت در برابر اعدام‌ها در عربستان موجب ریخته شدن خون‌های بیشتر خواهد شد.
وی اظهار داشت: رژیم تروریست سعودی با ارتکاب به این جنایت شنیع جدید، برگ شرم آور دیگری به سوابق جنایت‌های خود اعم از کشتار و اعدام و ریختن خون بیگناهان از یمن تا عراق و سوریه و سایر کشورهای اسلامی اضافه کرد.
عضو خبرگان رهبری گفت: مسلمانان آزادیخواه جهان نمی‌توانند همچنان شاهد چنین رفتارهای جنایتکارانه‌ایی از سوی خاندان مزدو حاکم بر عربستان باشند، رژیم آدم‌کشی که به زور شمشیر و با بازکردن راه اسرائیل غاصب به کشورهای عربی همچنان حق مردم مظلوم فلسطین را پایمال می‌کند.

حجت الاسلام مهدی عرب پور امام جمعه موقت کرمان ا گرامیداشت هفته سربازان گمنام امام زمان(عج) و قدردانی از خدمات وزارت اطلاعات افزود: فعالیت های این وزارت در سطح بین المللی، منطقه و کشور بر کسی پوشیده نیست و برخورد آنان با باندهای مافیایی ضدامنیتی، جاسوس ها، دستگیری و متلاشی کردن این باندها ثمره امنیتی است که ما در داخل کشور داریم.
وی با اشاره به گردن زدن ۸۱ انسان در عربستان سعودی، آن را رویدادی تاسف بار خواند و افزود: حدود نیمی از این افراد از شیعیان مخلص و جوانان فداکار خود عربستان بودند که ما این عمل جنایتکارانه را محکوم می کنیم؛ جای تاسف دارد در دنیای مدعی دمکراسی و حقوق بشر صدایی در نیامد و این جنایت را محکوم نکردند.
حجت الاسلام عرب پور همچنین با قدردانی از اقدام شجاعانه سپاه در موشک باران مرکز جاسوسی رژیم غاصب صهیونیستی در اربیل عراق، واکنش مقامات عراقی در این باره را تأسف برانگیز خواند و گفت: واکنش مسئولان عراقی در حالی است که آسمان کشورشان در اختیار پهپادهای آمریکایی است و از همین آسمان، سردار عزیز ما را به شهادت رساندند.

آیت‌الله مصطفی علما امام‌ جمعه کرمانشاه با بیان اینکه سازمان‌های مدعی حقوق‌بشر فقط نظاره‌گر جنایات غربی، عبری و سعودی هستند، گفت: آل‌سعود خبیث بیش‌ از ۸۰ انسان بیگناه را در یک روز گردن زد اما سازمان‌های مدعی حقوق‌بشر نفس هم نمی‌زنند و فقط نگاه می‌کنند؛ هشت سال است که عربستان سعودی با همراهی برخی دیگر از حکام مرتجع و دولت‌های غربی به مردم مظلوم و بی‌دفاع یمن حمله کرده و دست به کشتار می‌زند اما سازمان‌ها و نهادهایی که ادعای حقوق‌بشر دارند، فقط سکوت کرده‌اند.
وی اظهار داشت: این واقعیت‌ها نشان می‌دهد که تنها راه ملت‌های مستقل، پایداری و مقاومت در مقابل دشمن است و این راه و مسیر هم جواب می‌دهد.اگرچه ملت ایران در راه مقاومت و حفظ استقلال خود متحمل خسارت‌هایی شده‌ است اما به لطف این ایستادگی اکنون یک قدرت بزرگ در منطقه هستیم.
آیت‌الله علما همچنین از اقدام مقتدرانه سپاه پاسداران در موشک‌باران مرکز جاسوسی اسرائیل در اربیل عراق تقدیر و اظهار کرد: از سپاه بزرگوار و عزیز باید تجلیل شود و البته این اقدام، انتقام خون دو مستشار نظامی ما در سوریه نبود و بی‌شک انتقام آنان نیز در آینده گرفته خواهد شد.

ماموستا فایق رستمی امام جمعه سنندج یکی از مهمترین دغدغه‌های مسوولان را رفع مشکلات مردم دانست و افزود: طبق فرموده رهبری، جهاد اصلی در شرایط کنونی، رفع مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم است.
ماموستا رستمی ضمن تبریک هفته سربازان گمنام به فعالان این حوزه، ادامه داد: سربازان گمنام در مسیر تامین امنیت و مبارزه با دشمنان تمام توان خود را به کار گرفته و در این مسیر ایثار و فداکاری می‌کنند که باید قدردان مجاهدت‌های آنان باشیم؛ نیروهای امنیتی با ایثار و از خودگذشتگی و بذل جان در مسیر دفاع از مرزها و امنیت مردم تلاش می‌کنند و در این مسیر جان‌فدایی کرده و شهدای بسیاری تقدیم کرده‌اند.

آیت الله سید نصیر حسینی نماینده ولی فقیه در کهگیلویه و بویراحمد و امام جمعه یاسوج با بیان اینکه حمله موشکی هفته گذشته سپاه به مراکز جاسوسی رژیم صهیونیستی در اربیل کوبنده بود، گفت: نیروی قدرتمند سپاه پاسداران همه موشک ها را در نقطه مورد نظر مورد هدف قرار داد و لانه های جاسوسی دشمن را ویران ساخت.
آیت الله حسینی تصریح کرد: دشمنان ملت ایران آگاه باشند که امنیت این مردم خط قرمز است و چنانچه خطایی انجام دهند پاسخ کوبنده و ویرانگری را خواهند دید. همسایگان هم بدانند اگر کشورهای متخاصم بخواهند بر علیه ما دسیسه کنند پاسخ مشابهی را خواهند دید.

آیت الله رسول فلاحتی نماینده ولی فقیه در گیلان با بیان اینکه امروز بیشتر حکومت های بشری به راه ظلم هستند و آمریکای جنایتکار جنگ‌های بسیاری به مردم تحمیل کرده است، اظهار داشت: آل سعود جنایت‌های بسیاری مرتکب شده است که این جنایات از حیوانات درنده هم سر نمی زند؛ اما امام زمان(عج) با آمدنشان زندگی سعادمند برای جامعه انسانی فراهم می کند  و بشر به امید آن روز  جهاد و تلاش می کند.
وی اظهار داشت: امروز همه تحلیلگران غیر شیعی از آینده زندگی بشر مایوس شده اند اما ما امیدواریم این وضعیت سخت روزی با ظهور امام زمان تبدیل به نور و معرفت خواهد شد.
خطیب نماز جمعه رشت با بیان اینکه  بخشی از امنیت جامعه مرهون آنان است، گفت: سالی که گذشت مملو از شادی و تلخکامی بود و هدف قرار دادن پایگاه صهیونیست ها در اربیل عراق موجب شادی جبهه مقاومت شد .

حجت الاسلام و المسلمین سید احمدرضا شاهرخی نماینده ولی فقیه در لرستان و امام جمعه خرم آباد گفت:در سال ۱۴۰۰ مردم با فراز و نشیب های بسیاری روبرو بودند اما با عزت و شرافت این سال را به پایان رسانند، اقشار مختلف فشار اقتصادی کرونا و برخی از سو مدیریت‌های داخلی را تحمل کردند.
وی افزود: مردم این دشواری ها را با صبر و استقامت پشت سر گذاشتند و در انتخابات ۲۸ خرداد شرکت کرده و دشمنان را مایوس کردند و نشان دادند هنوز هم سرمایه های اجتماعی نظام می باشند اما خواهان تغییر و تحول همراه با جهش هستند.
وی بیان کرد: پس از ۹ ماه از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اکنون قوه مجریه در حال شکل گیری به طور کامل است و در استان لرستان هم گام هایی برداشته شده که نیازمند کامل شدن می‌باشد، وزرا باید هرچه سریعتر مدیران دستگاه‌های مربوطه را منصوب کنند.

حجت الاسلام والمسلمین محمدباقر محمدی لائینی نماینده ولی‌فقیه در مازندران و امام جمعه ساری گفت: ملت ایران با صبر و ایستادگی در برابر یاوه‌گویی‌ها و فشارهای استکبار جهانی، تمام توطئه‌ها و تحریم‌های دشمنان را خنثی کرده است.
وی با تاکید بر اینکه امروزه جهانیان به عزت و اقتدار ایران پی برده‌اند و می‌دانند که دیگر نمی توانند با زبان تحریم و فشارهای اقتصادی با کشورمان سخن بگویند، افزود: دوران سخن گفتن با زبان زور با ملت ایران به سر رسیده و ملت همیشه در صحنه کشورمان با عزم و اراده پولادین همواره در خط و مسیر ولایت فقیه حرکت خواهد کرد.

آیت الله قربانعلی دری نجف آبادی نماینده ولی فقیه در استان مرکزی گفت: با حذف و اضافه صفر از پول ملی مشکل اقتصادی کشور حل نمی‌شود، بلکه همت و تلاش در راستای افزایش تولید در واحدهای صنعتی کلید بهبود اقتصادی و معیشت مردم جامعه‌ است.
وی با تاکید بر اینکه با کار و تلاش باید تولید ناخالص داخلی کشور در مدت ۱۰ سال آینده ۲ برابر شود و با تحقق این مهم همه مردم از مزایای آن بهره مند می‌شوند، افزود:کاهش هزینه‌ تولید،  بهبود محیط کسب، مقابله با فساد و توسعه عدالت از دیگر عوامل بهبود وضعیت اقتصادی و ایجاد اشتغال در کشور است.
آیت الله دری نجف آبادی با تبریک روز جهانی مستضعفان گفت: روز جهانی مستضعفان یک ایده و آرمان بزرگ برای نجات بشریت از چنگال گرگ‌ها جهانی از جمله آمریکا، آل سعود، اسرائیل و داعش است.
وی با یادآوری شهادت ۸۱ نفر از شیعیان مظلوم و بیگناه توسط آل سعود افزود: کشتن این افراد توسط آل سعود یک جنایت و نسل کشی بوده و جنازه این افراد نیز به خانواده های آنان تحویل نشده‌است در حالی که مجامع دروغین حقوق بشر در برابر این جنایت بزرگ سکوت کرده‌اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عبادی‌زاده نماینده ولی‌فقیه در هرمزگان و امام جمعه بندرعباس گفت: هر کشوری‌ در همسایگی ایران بخواهد پایگاهی به صهیونیست‌ها بدهند که علیه منافع ملی ایران توطئه کنند آن کانون توطئه را با همان شیوه‌ اربیل پاسخ خواهیم داد.
وی حمله سپاه پاسداران به مقر جاسوسی موساد در ارببل عراق را اتفاق مبارک دانست و اظهارداشت: این حمله از ایران انجام گرفت درحالی که می توانستیم از همان سوریه بزنیم اما این حمله از خود ایران پیام داشت اول اینکه بانک اطلاعات ما از صهیونیست ها گسترده است و دومین پیام دیگر این حمله به کشورهای حوزه خلیج فارس و جمهوری باکو است؛ رژیم جعلی صهیونیستی که خودشان امنیت ندارند چطور می‌توانند امنیت شما را حفظ کنند.
نماینده ولی‌فقیه در هرمزگان بیان داشت: تندروهای کردستان در زمان حمله داعش به فلاکت افتاده بودند اما شهید حاج قاسم آنها را نجات داد اگر آن روز شهید ما به داد شما نمی‌رسید امروز اصلا وجود نداشتید اما با کفران نعمت از سلامتی خود، کردستان را به پاتوق جاسوسی صهیونیست‌ها کرده‌اید.

آیت الله حبیب الله شعبانی موثقی نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان با محکوم کردن اعدام‌های اخیر در کشور عربستان، گفت: آل سعود نظامی استکباری و منشاء ظلم است و جمهوری اسلامی در برابر این جنایت و آدم کشی سکوت نمی‌کند.
وی با تاکید بر اینکه ۴۰ انسان به جرم شیعه و محب اهل بیت بودن در کشور عربستان اعدام شدند که نباید در برابر این جنایت سکوت کرد، اظهار داشت: مستکبران سال‌هاست به نسل کشی و کودک کشی در کشورهای افغانستان، عراق و یمن با نهایت ظلم و فساد مشغولند  که باید در برابر این ظلم ایستاد.
نماینده ولی فقیه در استان همدان همچنین با حمایت از حمله موشکی سپاه پاسداران به مقر جاسوسی اسراییل در اربیل عراق، افزود: شلیک به پایگاه موساد در عراق اجرای سیاست‌های اصولی، اسلامی و الهی است.

آیت‌الله سیدمحمدرضا مدرسی یزدی امام‌جمعه موقت یزد با بیان اینکه اقدام به موقع و شجاعانه سپاه پاسداران انقلاب‌اسلامی در برخورد با صهیونیست‌ها در منطقه ستودنی است، اظهار داشت: بمباران پایگاه جاسوسی اسرائیل توسط پاسداران قهرمان در منطقه بار دیگر قدرت، درایت و عظمت نظام و انقلاب اسلامی را در مقابل دشمنان به خوبی نشان داد و ثابت کرد امروز ملت و دولت با قدرت بدون واهمه در مقابل زیاده‌خواهی‌های دشمنان به خصوص دنیای استکباری به سرکردگی آمریکا و غاصبان صیونیستی ایستادگی می‌کند.
عضو فقهای شورای نگهبان به جنگ روسیه و اوکراین اشاره کرد و یادآور شد: در این موضوع دست غربی‌ها و آمریکایی‌ها برای رسیدن به منافع خود دیده می‌شود و باید همواره مواظب دشمنان بود. تکیه دولت‌ها و ملت‌ها به غرب و اروپا هیچ فایده‌ای ندارد و این جنگ به خوبی نشان داد که راه عزت در اتکا به خدا و پایبندی به توان خویش است.