از رئیس جمهوری جدید ترکمنستان چه انتظاری باید داشت؟

در ۱۹ مارس ۲۰۲۲ ( ۲۸ اسفند ۱۴۰۰)، سردار بردی محمداف بر اساس آرای انتخابات ریاست جمهوری؛ جایگزین پدرو رسما سومین رئیس جمهوری ترکمنستان شد.

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، کارشناسان معتقدند اصلاحات در ترکمنستان، عمدتاً به حوزه اقتصادی، به ویژه فرصت های اضافی برای سرمایه گذاری خارجی و نوسازی اقتصاد کشور، بسیار محدود خواهد بود چون به عقیده ترکمن ها اکنون اولویت مقامات ترکمنستان حفظ ثبات در شرایط سخت بین المللی است و بر همین اساس یک مدل برای اصلاحات اقتصادی می تواند استفاده از تجربه کشورهای همسایه ازبکستان یا قزاقستان باشد که در مسیر مدرنیزاسیون بسیار فراتر از ترکمنستان پیشرفت کرده اند.

 ترکمنستان کشوری است که بخاطر بسته بودن خبری اش به روی جهان، اطلاعات کمی درباره آن وجود دارد. در حالی که در خصوص سیاست خارجی ترکمنستان هنوز می توان اطلاعات کمابیش موثقی را یافت، درباره اقتصاد، جامعه و سیاست داخلی اطلاعات موثقِ مبتنی بر استاندارهای علوم اجتماعی معاصر اصلا وجود ندارد.  

ورود سردار بردی محمداف به ریاست جمهوری

قربانقلی بردی محمداف، پدر سردار، از سال ۲۰۰۶ قدرت را در دست داشت و در انتخابات ریاست جمهوری قبلی در سال ۲۰۱۷ او با امتیاز ۹۷ درصد پیروز شد. طبق قانون اساسی ترکمنستان، انتخابات بعدی قرار بود در سال ۲۰۲۴ برگزار شود، اما بردی محمداف در فوریه ۲۰۲۲ پس از ۱۵ سال ریاست جمهوری، خبر ویژه ای را اعلام کرد. وی به طور خاص خاطرنشان کرد که قصد ندارد برای انتخابات آینده نامزدشود، اما قصد دارد در راس مجلس علیای ترکمنستان بماند: وی گفت: «من از این ایده حمایت می کنم که راه مدیریت دولتی در مرحله جدیدی در توسعه کشور ما باید در اختیار رهبران جوانی قرار گیرد که مطابق با مقتضیات والای دوران معاصر باشند.» من قصد دارم تجربیات گسترده زندگی و سیاسی خود را بیشتر به این منطقه هدایت کنم.

 

ناظران سیاسی و رسانه ها به سرعت اعلام کردند که بردی محمداف در حال آماده شدن برای انتقال قدرت است. به ویژه تاکید شد که پسرش سردار بردی محمداف به سن ۴۰ سالگی رسیده است، یعنی حداقل سنی که طبق قانون اساسی فعلی می توان رئیس جمهور ترکمنستان شد. از جمله دلایل تصمیم رئیس جمهور، روایت هایی در مورد سلامتی وی وجود داشت که بر اساس اطلاعات موجود قابل تایید یا تکذیب نیست.

دو روز پس از بیانیه بردی محمداف پدر، در ۱۴ فوریه ۲۰۲۲، ( ۲۵ بهمن ۱۴۰۰)   کاندیداتوری سردار بردی محمداف واقعاً در کنگره حزب حاکم دمکرات ترکمنستان نامزد شد.

بر اساس نتایج انتخابات، سردار بردی محمداف همانطور که همه ناظران انتظار داشتند با اختلاف زیادی با دیگر درقبا پیروز شد.  
 

سردار بردی محمداف کیست: از او برای ریاست جمهوری و چه انتظاری از او باید داشت؟

سردار بردی محمداف در ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۱  ۳۱ شهریور ۱۳۶۰) در عشق آباد به دنیا آمد. وی در سال ۱۳۸۰ از دانشگاه کشاورزی ترکمنستان در رشته مهندسی فرآیند فارغ التحصیل شد. تقریباً در همان زمان، پدرش قربانقلی بردی محمداف فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. بردی محمداف پدر شرایط مساعدی را برای آشنایی پسرش با تمام سطوح و ابعاد خدمات عمومی ایجاد کرد.

در سالهای ۲۰۰۸-۲۰۱۱ سردار بردی محمداف به عنوان وزیر مشاور در سفارت ترکمنستان در فدراسیون روسیه خدمت کرد. همزمان از آکادمی دیپلماتیک وزارت خارجه روسیه در رشته روابط بین الملل فارغ التحصیل شد. در ۲۰۱۱-۲۰۱۳ سردار بردی محمداف به عنوان مشاور در نمایندگی دائم ترکمنستان در سازمان ملل در ژنو کار می کرد و در آنجا دانشجوی مرکز سیاست امنیتی ژنو با مدرک امنیت اروپایی و بین المللی بود. سردار بردی محمداف پس از بازگشت از سوئیس به ریاست بخش کشورهای اروپایی وزارت امور خارجه ترکمنستان رسید و به این ترتیب بر روابط ترکمنستان با سراسر اروپا نظارت کرد. در سال ۲۰۱۶–۲۰۱۷ سردار بردی محمداف رئیس اداره اطلاعات بین المللی وزارت امور خارجه ترکمنستان بود. وی در سال ۲۰۱۸ معاون وزیر امور خارجه ترکمنستان شد.

 وضعیت بی طرفی مثبت ترکمنستان به طور رسمی در ۱۲ دسامبر ۱۹۹۵ در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد به رهبری صفرمراد ترکمن باشی اعلام شد.  

مشخصه اصلی ترکمنستان «هویت سیاست خارجی این کشور است و سردار بردی محمداف به خوبی بر این سنت مسلط ارزیابی شده است. از سال ۱۹۹۵، ترکمنستان به هیچ بلوک و پروژه ادغام نپیوسته است (حتی در کشورهای مستقل مشترک المنافع، ترکمنستان به یک عضو مرتبط تبدیل شده است، نه عضو کامل). این به کشور اجازه می دهد تا یک سیاست خارجی چند بردار و عملگرایانه مبتنی بر تجارت  را با همه کشورهای ذینفع دنبال کند. سردار بردی محمداف در سخنرانی اغاز ریست جمهوری خود اظهار داشت که در سیاست خارجی به «اصول بی طرفی و حسن همجواری» پایبند خواهد بود.

مهمترین بعد اقتصاد ترکمنستان صنعت نفت و گاز است: صنعت گاز سهم اصلی  تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص می دهد.

از سال ۲۰۱۶، کار این رئیس جمهور آینده (سردار بردی محمداف) در زمینه سیاست داخلی آغاز شد. در آبان ماه به نمایندگی مجلس ترکمنستان انتخاب شد و سال بعد رئیس کمیته قانونگذاری شد.

در سال ۲۰۱۹، سردار بردی محمداف به سمت حاکم ولایت آخال منصوب شد، منطقه ای کلیدی از کشور که در اطراف پایتخت قرار دارد (قبیله «تکه»، که بر زندگی سیاسی کشور تسلط دارند، در آنجا زندگی می کنند). در سال ۲۰۲۰، سردار بردی محمداف به عنوان وزیر صنعت ترکمنستان رسید. او دقیقاً یک سال در این پست حضور داشت و پس از آن به عنوان معاون نخست وزیر ترکمنستان منصوب شد که با توجه به ترکیب پست های رئیس جمهور و نخست وزیر، در واقع به معنای نقش "نفر دوم" در این ایالت است. از همین سمت بود که خود بردی محمداف پدر در زمان خود و پس از مرگ ترکمن باشی رئیس جمهور شد. به موازات آن، سردار بردی محمداف به عضویت شورای امنیت دولتی ترکمنستان منصوب شد.

از سومین رئیس جمهور ترکمنستان چه انتظاری باید داشت؟
اولین گام سردار بردی محمداف به عنوان رئیس جمهور ترکمنستان برکناری دولت بود که مطابق با قانون اساسی ترکمنستان است. روند تشکیل دولت جدید و تدوین سیاست جدید آغاز شده است. کارشناسان در حال حاضر در مورد ماهیت سلطنت او اختلاف نظر دارند. برخی می گویند بردی محمدوف ج از سیستم ایجاد شده توسط پدرش حمایت خواهد کرد. برخی دیگر  امکان اصلاحات، هرچند بسیار محدود را مطرح می کنند.

اولین دلیلی که می توان روی اصلاحات خاص در زمان سردار بردی محمداف حساب کرد، سنت است. به احتمال زیاد پدر سردار توصیه می کند که او همان سیاستی را که خودش بلافاصله پس از به قدرت رسیدن در پیش گرفت، در پیش بگیرد.

در این زمینه لازم به یادآوری است که بلافاصله پس از روی کار آمدن بردی محمدوف پدر، اصلاحات متعددی هر چند بسیار معتدل صورت گرفت. این تا حد زیادی به دلیل شخصیت او بود - بردی محمدوف پدر بر خلاف اکثر سران کشورها در فضای پس از اتحاد جماهیر شوروی که از بازرگانی، سازمان های مجری قانون  اتحاد جماهیر شوروی برخاسته بودند، به روشنفکران تعلق داشت، برای مثال، رئیس جمهور فعلی همسایه ازبکستان (میرضیایف) و قبل از شروع فعالیت سیاسی خود یک دندانپزشک بسیار موفق بود.

آندری کازانتسِف، فوق دکترای علوم سیاسی، پژوهشگر کل انستیتو مطالعات بین المللی دانشگاه مگیمو وزارت امور خارجه روسیه، استاد تمام مدرسه عالی اقتصاد و کارشناس شورای امور بین الملل روسیه در مقاله ای که درسایت شورای فدراسیون روسیه منتشر شده است می گوید : بعید است بردی محمداف پدر بخش سیاسی اصلاحاتی را که در زمان خود انجام داد به پسرش توصیه کند. او یاداور شد: فرقه صفرمراد ترکمن باشی زمانی بی سر و صدا لغو شد. بردی محمداف همچنین جایگزین تمامی مشمولان ترکمن باشی شد؛ فعال ترین دوره "پاکسازی" در نیمه دوم سال ۲۰۰۷ - اوایل سال ۲۰۰۸ اتفاق افتاد. مقامات کلیدی امنیتی، وزیر نیرو، وزیر صنعت خودرو و ساختمان، دادستان کل و رهبری ستره محکمه و تعدادی دیگر از افراد کلیدی پست های خود را از دست دادند. بخش قابل توجهی از زندانیان سیاسی که در زمان نیازوف به زندان فرستاده شده بودند - با کمک کمیسیون های فراقضایی آزاد شدند. به احتمال زیاد، از نظر سیاسی، اکنون می توان انتظار داشت فقط یک تجدید پرسنل معین به سمت "جوان سازی" و حتی در آن زمان، شاید بسیار تدریجی رخ دهد.

 

به گفته این تحلیلگر، با صحبت در مورد امکان اصلاحات، باید در نظر داشت که یک بحران اجتماعی-اقتصادی عمیق در ترکمنستان در حال رخ دادن است که نتیجه کارایی ضعیف دستگاه دولتی و قرارداد گاز نه کاملاً موفق با چین شده است.

بحران در قزاقستان همسایه، یکی دیگر از کشورهای غنی از منابع پس از شوروی، شرایط مهمی است که بر ارزیابی خطرات توسط رهبری ترکمنستان تأثیر می گذارد. در جریان ناآرامی‌های ژانویه ۲۰۲۲، نیروهای امنیتی ترکمنستان در حالت آماده‌باش قرار گرفتند و پس از آن تصمیم به تشکیل مجلس اعلای پارلمان گرفته شد و رئیس‌جمهور اعلام کرد که انتخابات زودهنگام برگزار می‌شود.

بر همین اساس اصلاحات نه تنها برای برون رفت از شرایط سخت داخلی، بلکه برای غلبه بر چالش های سیاست خارجی نیز مورد نیاز است. تشدید جنگ داخلی در افغانستان ممکن است تهدیدی برای انتقال خصومت ها به آن سوی مرز ترکمنستان و افغانستان باشد. همچنین از خطرات خارجی می توان به پیامدهای مهاجرت دسته جمعی به ترکیه اشاره کرد. در میان مهاجران ترکمن در این کشور، بسیاری تجربه جنگ در همسایگی سوریه را دارند و بازگشت این افراد ممکن است خطرات خاصی را برای مقامات ایجاد کند.

برای روسیه، اولویت در حال حاضر ممکن است توسعه روابط اقتصادی با ترکمنستان باشد. در شرایط اقتصادی خارجی فعلی، این می تواند کاملاً سودآور باشد. به طور خاص، سبزیجات ترکمن، میوه ها، لباس بافتنی ساخته شده از پنبه طبیعی می توانند در روسیه تقاضای زیادی داشته باشند. در این راستا، تجربه افزایش سریع حجم تجارت روسیه و ازبکستان بلافاصله پس از آغاز اصلاحات اقتصادی توسط رئیس جمهور میرضیایف ممکن است مورد تقاضا باشد.