توجه به منافع جمعی ویژگی سیاهان آفریقایی است/ تفاوت فرهنگ آفریقا با شرق و غرب

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، آفریقای جنوبی به دلیل گوناگونی فرهنگی، با نام ملت رنگین کمانی، شناخته شده اما این اندیشه درستی برای درک فرهنگ و اندیشه یک کشور کهن سال نیست،  انتشارات بین المللی الهدی، به تازگی کتابی با عنوان آفریقای جنوبی سرزمین رنگین کمانی، به نویسندگی علی نصیری،  منتشر کرده است که برای درک علت این نامگذاری مناسب به نظر می رسد.

 نصیری، در این کتاب که ۱۲ فصل دارد، به موضوعات مختلفی درباره آفریقای جنوبی، نظیر جامعه، جغرافیا، فرهنگ، هنر، زبان، رسانه ها و نیز مناسبات این کشور با ایران پرداخته است.  به بهانه این کتاب، با نویسنده آن گفت و گویی کرده ایم که در ادامه می‌خوانید: 

آقای نصیری علت انتخاب آفریقای جنوبی برای معرفی طولانی و مفصل چه بوده است؟

آفریقای جنوبی و وضعیت اجتماعی و سیاسی آن همواره از دهه ۶۰ مورد توجه ام بود به ویژه بعد از آنکه کتاب دوزخیان روی زمین اثرفرانتس فانون پدر الهیات رهایی بخش جهان با مقدمه  ژان پل سارتر و ترجمه مرحوم  علی شریعتی را خوانده بودم.

متعاقب تماشای چندباره فیلم فریاد آزادی اثر ریچارد آتنبرو از زندگی و مبارزات دکتر استیو بیکو از رهروان به حق فانون و یکی از رهبران آزاده انقلاب ضد تبعیض نژادی آفریقای جنوبی موجب شد تا اشتیاق من به شناخت سرنوشت مردم این کشور هر روز بیشتر شود و پس از آن هر چیز از آفریقای استعمار زده به ویژه سیاست و فرهنگ آفریقا و به طور خاص آفریقای جنوبی و دیگر ملل با سرنوشت مشابه برای من جذاب بود تا جایی که در سال ۱۳۸۶ به رغم تاکید مدیریت وقت خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) برای پذیرفتن انجام ماموریت خبری به روسیه، سرانجام به خواست خدا به آرزوی دیرینه خود برای تعامل نزدیکتر با مردم آفریقا نائل آمدم و عازم آفریقای جنوبی شدم و در واقع با آغاز ماموریت بود که شالوده تدوین این اثر نیز به تدریج ریخته شد و به یک اثر تقریبا طولانی تبدیل شد.

در مقدمه آورده‌اید که این کتاب دستاورد ماموریت کاری در آفریقا بوده، پس می‌توان آن را مستندنگاری به حساب آورد؟

با وجود اینکه این اثر حاصل تقریبا سه سال زیست در آفریقا برای انجام ماموریت کاری برای تهیه خبر، گزارش و تحلیل خبری از آفریقای جنوبی و جنوب و مرکز آفریقا برای ایرنا است که با سفرهای کاری و تحقیقاتی، شرکت در نشست‌های کارشناسی و تحلیلی مراکز پژوهش های راهبردی، گفت وگوهای طولانی و مصاحبه با طیف های مختلف مردم و نخبگان محل ماموریت و نیز تهیه فیلم و بیش از ۳۰ هزار فریم عکس حتی از فراز بالگرد و یا در لباس غواصی و در ناامن ترین شرایط زیستی و کاری همراه بود، با این وجود شاید بتوان به نوعی نام وقایع نگاری را نیز بر آن نهاد؛ اما از آنجایی که انجام ماموریت اصلی برای ایرنا فرصت نداده بود نگارش این اثر را در محل ماموریت انجام دهم، پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۹۰ قلم به دست گرفته و به تدریج شروع به نگارش و تکمیل این اثر کردم که تقدیم خوانندگان محترم شد.

توضیحات شما در هر فصل جزیی و موشکافانه است، آیا احتمال دارد این اثر ادامه داشته باشد؟

بله اما قبل از آن یادآوری شود که تدوین این در سال ۱۳۹۲ پایان یافته بود که به دلایل مختلف از جمله اقتصادی انتشار آن تا سال ۱۴۰۰ میسر نشد. این کتاب ابتدا با سفارش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای تبدیل شدن به یک اثر سه جلدی با عنوان جامعه و فرهنگ آفریقای جنوبی تدوین شد اما بعدها به دلیل مشکلات مالی نهاد سفارش دهنده، به تدریج از یک اثر سه جلدی تدوین شده به یک اثر دو جلدی و سپس یک جلدی تلخیص و تبدیل شد. در نتیجه احتمال انتشار دوجلد دیگر از این اثر در آینده نزدیک وجود دارد و احتمال می رود بقیه این اثر را در دانشگاه تربیت مدرس منتشر کنم.

در این کتاب جای چه موضوعاتی را خالی می دانید و فکر می کنید می توانستید به آن بپردازید؟

بی‌تردید ابعادی از فرهنگ و جامعه آفریقای جنوبی وجود دارد که هنوز برای جامعه ایران ناشناخته است، اما برخی ملاحظات فرهنگی و سیاسی مانع از آن می شود که به راحتی بتوان آنها برای مخاطب فارسی زبان داخل ایران بیان کرد. امیدوارم روزی بتوانم به راحتی ناگفته های جامعه و فرهنگ آفریقای جنوبی را برای هموطنان عزیز بیان کنم.

تالیف و تنظیم کتاب چقدر طول کشید؟      

تقریبا ۳ سال با توضیحی که ارائه شد.

 جذاب ترین ویژگی فرهنگی، آفریقا را در چه می دانید؟

ویژگی های مختلفی در فرهنگ آفریقایی جلب توجه می کند که هم با فرهنگ غربی تفاوت دارند و هم با وجود برخی شباهت های فرهنگی و به ویژه در برخی خرده فرهنگ ها، در کلیت با فرهنگ شرقی هم تفاوت های قابل توجه دارد. جذاب ترین این ویژگی ها که به کلیت فرهنگ تاریخی جنوب آفریقا مربوط می شود بعد نوع دوستی و توجه به منافع جمعی در میان آفریقایی ها به ویژه سیاهان است. ریشه این ویژگی خاص را نیز می توان در فرهنگ غالب بانتو زبان های جنوب آفریقا جستجو کرد البته همه گویشوران زبان بانتو در چند کشور جنوب قاره آفریقا را در بر می گیرد.   به این ویژگی فرهنگی در ادبیات فرهنگی و اجتماعی "اوبونتو -Ubuntu" می گویند که بر یک فلسفه اخلاق جمعی "انسانیت نسبت به دیگران" استوار است . شاید بتوان مصداق بارز ایرانی و فارسی آنرا در این شعر سعدی علیه الرحمه بنی آدم اعضای یکدیگرند/  که در آفرینش ز یک گوهرند، یافت. یعنی خصیصه فرهنگی که مصداق آن را به راحتی نمی توان در فرهنگ به ویژه لیبرال دمکرات یافت. آفریقایی ها همانگونه که در شادی ها در کنار هم هستند و با هم پایکوبی و شادمانی می کنند، در غم ها هم به همین نحو غمخوار هم و با هم پایکوبی و به حرکت های موزون می‌پردازند.

 آیا شباهت‌های فرهنگی قابل توجهی میان آنها و فرهنگ ایران یافته اید؟

چنانچه بخواهیم از بعد تاریخی به فرهنگ آفریقا و یا شرق و غرب نگاه کنیم تفاوت ها قابل توجه می شوند اما صرف نظر از برخی ویژگی های فرهنگی خاص آفریقا، بی تردید جنبه هایی از فرهنگ متکثر این قاره و حتی آفریقای جنوبی وجود دارد که با گسترش تعاملات بین فرهنگی در سطح جهان و جهانی شدن فرهنگ و استفاده مشترک ملل از صنعت فرهنگ های مختلف، امروزه شباهت های فرهنگی زیادی هم میان دو فرهنگ ایران و آفریقا وجود دارد.

 این چندمین کتاب شماست، آثار دیگرتان را معرفی می فرمایید؟

پنجمین کتاب است. دو کتاب دیگر از جمله ترجمه به فارسی الویس در اورشلیم، اینتلیجنس که هر دو برای مخاطبان خاص انتشار یافت. تالیف اندیشه های اصلاح طالبانه در جهان عرب، بعد از آنها در سال ۱۳۸۵ منتشر شد و همچنین ترجمه مردم سالاری دینی یا Religious Democracy هم ترجمه یک کتاب چهار جلدی نوشته محمد باقر خرمشاد و هفت نویسنده دیگر است از فارسی به انگلیسی ترجمه و برای توزیع در میان نمایندگی های فرهنگی و سیاسی ایران در خارج از کشور توسط انتشارات الهدی منتشر شد.

ترجمه رمان قوهای وحشی اثر خانم یانگ چانگ نویسنده چینی است که در مرحله ویرایش نهایی قرار دارد. نویسنده این اثر که در انگلستان زندگی می کند زندگی چهار نسل از خانواده خود را در فاصله زمانی ۱۸۷۶ تا زمان انتشار کتاب، بازگو می‌کند . در واقع نویسنده زندگی خانواده خود را محور اصلی داستان قرار داده اما سرگذشت این افراد در بطن جامعه کمونیستی –مائوئیستی و اوضاع سیاسی روز چین روایت شده است که بیانگر شرحی از زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی انقلاب چین است که امیدوارم به زودی انتشار یابد.