روسیه و نگاه به تجربیات ایران در مقابله و خنثی‌سازی رژیم تحریم‌ها

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، در ادامه این گزارش آر تی در مورد تجربه ایران در مقابله با تحریم‌های ظالمانه غرب آمده است:

شدیدترین تحریم‌ها علیه روسیه به بهانه جنگ اوکراین

تحریم‌های اقتصادی کنونی اعمال شده از سوی غرب علیه روسیه برای کارشناسان بادآور فرایند مقابله ایران با غرب در این حوزه بوده است. طوفان تحریم‌ها علیه روسیه به حدی تشدید شده است که پیامدهای آن بسیار فراتر از سازمان‌های دولتی درگیر در حمله نظامی روسیه به اوکراین احساس می‌شود.

بهای نفت در انتظار کمبود این کالا افزایش یافته، شرکت‌ها تحریم‌های خود را اعلام کرده‌اند، ورزشکاران از مسابقات کنار گذاشته می‌شوند و برخی روس‌ها در حال فرار از کشورشان هستند و آسایشی را که به آن عادت داشتند، از دست داده‌اند.

 روسیه تاکنون حداقل نزدیک یه ۳۰۰ میلیارد دلار از ذخایر طلا و ارز خارجی خود را از دست داده و ارتباط هفت بانک روس با سوئیفت قطع شده است. شمار تحریم‌های اعمال شده غرب علیه روسیه بی‌سابقه بوده(از ۲۲ فوریه تاکنون ۵۷۸۷ محدودیت جدید علیه نهادهای حقوقی و افراد روس اعمال شده و در کل به ۸۵۰۰ تحریم رسیده است.)

هیچ کشوری تاکنون با این حجم زیاد محدودیت‌های بین‌المللی روبرو نشده بود. حتی ایران که برای بیش از ۴۰ سال تحت تحریم های غرب بوده، در رده دوم با فقط ۳۶۰۰ تحریم مواجه شده است.

"پیتر پلاتتسکی" یک مقام سابق وزارت دارایی در دولت باراک اوباما و دونالد ترامپ روسای جمهوری سابق آمریکا در این رابطه گفت: این یک "جنگ هسته‌ای مالی" است و بزرگترین بسته تحریمی در تاریخ محسوب می شود. روسیه به عنوان بخشی از اقتصاد جهانی در کمتر از دو هفته به بزرگترین هدف تحریم های جهانی تبدیل شد.

شباهت‌های شرایط تحریمی ایران و روسیه

مسئله تحریم ها علیه روسیه باعث می شود روند تاریخ تحریم ها علیه ایران را با تحریم های ضدروسی غرب مقایسه کرد. اگرچه جایگاه و وضعیت این دو کشور در اقتصاد و سیاست جهانی بسیار متفاوت است اما می‌تواند شباهت‌های آشکاری را در شرایط امروز روسیه و ایران مشاهده کرد.

برای مدت نسبتا زیادی، جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری بود که با بیشترین تحریم های جهانی مواجه شد و از منبع درآمد مهم حیاتی‌اش بی نصیب شده بود(انتقال امور انرژی به اروپا).

شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی از محدودیت‌های اعمال شده علیه ایران اکنون می‌توانند با هدف محدود کردن عرضه نفت و گاز روسیه و جلوگیری از بروز بحران انرژی در اتحادیه اروپا لغو شوند.

این سیگنال‌ها برای درک اولویت‌های غرب در حال حاضر امری اساسی محسوب می شوند. آیا در اینجا با این اصل روبرو هستیم که بر اساس آن مسئولین باید مجازات شوند یا این عدالت هدف دار است؟

اگرچه در ظاهر امر به نظر می رسد ترس و نگرانی تاکنون وجود نداشته که همزمان بوده با افزایش درخواست ها برای کالاها در جهان، اما کارشناسان همچنان نگران پیامدهای قریب‌الوقوع بحران اقتصادی شدید نه تنها در روسیه بلکه در سراسر جهان هستند.

به عنوان بخشی از پنجمین بسته تحریم ها، کشورهای عضو اتحادیه اروپا در جتال بررسی تحریم نفتی و گازی روسیه هستند این در حالی است که روسیه حدود ۴۰ درصد از گاز و ۲۵ درصد از نفت اروپا را تامین می کند.

در این میان کامیونداران در اسپانیا در اعتراض به افزایش بهای سوخت دست به تظاهرات زده اند و تظاهرات های مشابه نیز ممکن است در دیگر کشورهای اروپایی برگزار شود.

تجربه موفق ایران در خنثی‌سازی تحریم‌ها

در تاریخ معاصر، موردی وجود داشته که یک بازیگر نسبتاً مهم اقتصادی تحت یک رژیم تحریمی سنگین قرار گرفته که منجر به مشکلاتی برای خود سازماندهندگان این محدودیت ها شده است. بسیاری اکنون تجربه ایران را به یاد می آورند.

تاریخ تحریم های ایران به سال ۱۹۷۹ و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران باز می گردد. تحریم ها ابتدا فقط به خاطر تغییر نظام در ایران اعمال نشد بلکه به دلیل حمله به سفارت امریکا در تهران که ۴۴۴ روز این حادثه بطول انجامید، بود.

واشنگتن سپس روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد، نفت و سایر کالاهای جمهوری اسلامی را تحریم کرد و ۱۲ میلیارد دلار طلا و دارایی های ارزی ایران را در بانک های آمریکا مسدود کرد.

"پولینا واسیلنکو" یک تحلیل‌گر سیاسی در این زمینه گفت: ایران پیشتر در زمان شاهنشاهی یک متحد اصلی آمریکا در منطقه بود. آمریکایی ها در آن زمان به ایران سلاح می فروختند و مقامات دو کشور به دیدار یکدیگر می‌رفتند. اما انقلاب در ایران ضربه‌ای مهلک به  واشنگتن بود. به علاوه اینکه آنها حتی نمی‌توانستند تحولات را پیبش‌بینی کنند.

پس از آن، این تحریم ها موجب بحران نفتی گسترده ای شد. با این وجود، ایالات متحده بارها تحریم های نفتی را اعمال کرده است. با این حال، تحریم های آمریکا برای مدت طولانی تنها با موفقیت محدود مواجه شد.

واسیلنکو در ادامه گفت: اقدامات یک کشور برای سرنگون کردن اقتصاد ایران کافی نبود، بنابراین واشنگتن تلاش کرد شرکای اروپایی خود را متقاعد کند که در مسیر اعمال این تحریم ها علیه تهران گام بردارند.

تعجبی نداشت که براساس آمارهای رسمی؛   صادرات نفت به اروپا بیش از ۸۰ درصد صادرات ایران بود و ۵۰ درصد از درآمد ناشی از تجارت خارجی ایران را تامین می کرد.

حتی پس از انکه اتحادیه اروپا در نهایت تسلیم تضمین‌های آمریکا شد و در نهایت ممنوعیت تامین تجهیزات صنعت نفت و گاز و پالایش نفت و همچنین ممنوعیت سرمایه گذاری در ایران و سایر اقدامات مالی را اعمال کرد، اقتصاد جمهوری اسلامی توانست سرپا بماند. بهانه غربی ها برای اعمال این اقدامات، این ادعا بود که مقامات ایران در حال کار بر روی غنی‌سازی اورانیوم هستند که می‌تواند به آنها امکان تولید سلاح هسته ای را بدهد.

پولینا واسیلنکو در ادامه خاطر نشان کرد، دلیل غربی‌ها برای اعمال این تحریم ها علیه ایران اغراق آمیز و مبتی بر واضعیت نبود چون در حقیقت تهران تمایلی به ساخت تسلیحات هسته ای نداشت.

این کارشناس افزود: حقیقت این بود که ایران کمیت کمی از غنی‌سازی اورانیوم داشت.

تدابیر جدی‌تر بیشتر از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ روی داد و به علاوه قطع کردن ارتباط ایران با سوئیفت، بروکسل به تحریم های نفتی آمریکا پیوست.

اما در سال ۲۰۱۵ زمانیکه ایران و غرب در مسئله هسته ای به توافق رسیدند و برجام امضا شد، این برای ایران یک تنفس و فرجه محسوب می شد. اما این تنفس برای ایران کوتاه بود، چون چند سال بغد در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ رئیس جمهوری وقت آمریکا خروج یک جانبه آمریکا از برجام  را اعلام کرد. و یکسری تحریم های جدید علیه ایران اعمال کرد.

اقتصاد مقاومتی

از جمله اقداماتی که ایران برای مقابله با تحریم های غرب داشته، اجرای اقتصاد مقاومتی بوده که مقامات ارشد این کشور بر آن تاکید داشته اند. از جمله اقدامات تحت اقتصاد مقاومتی در ایران، کاهش وابستگی به صادرات نفت و جایگزین کردن محصولات داخلی به جای واردات کالا بوده است.

روزنامه وال استریت ژورنال پیشتر در مطلبی عنوان کرده بود که ایران در واقع یک "اقتصاد سایه" ایجاد کرده است. این روزنامه به چندین تبادل واسطه های ایرانی در ۶۱ حساب بانکی در چین، هنگ‌کنگ، سنگاپور، ترکیه و امارات اشاره کرد که جمعا صدها میلیون دلار بود. سرویس های اطلاعاتی غرب اعتراف کرده اند که  شواهد و مدارکی در مورد این گونه تبادلات مالی مربوط به ایران در دوران تحریم وحود دارد که ده‌ها میلیارد دلار ارزش آنها بوده اند.

واسیلنکو این کارشناس حوزه سیاسی در ادامه تصریح کرد آنچه روزنامه وال استریت ژورنال در مورد اقتصاد ساسه در ایران اشاره کرده بود مسئله ای مخفی برای آمریکا نبود. این سوال مطرج است:  اینکه ایران توانسته حتی به رغم آگاهی کامل آمریکا، یک اقتصاد سایه ایجاد کند و به اهدافش برسد، حال روسیه نمی‌تواند از این روش ها استفاده مشابله کند؟

البته تحلیل‌گران سیاسی معقتدند که شرایط به این آسانی‌ها هم نیست.

واسیلنکو در این زمینه گفت:  شرایط دو کشور ایران و روسیه بسیار متفاوت بوده است. ارزیابی اینکه آیا مسکو می تواند این تجربیات ایران را در حوزه تحریم های غرب تکرار کند، سخت است. ایران بیش از ۴۰ سال است که تحت فشار تحریم ها بوده اما این اقدامات به طور متناوب اعمال شده است. ایران حدود یک و نیم تا دو سال فرصت داشته تا خود را با واقعیت‌های جدید تطبیق دهد و راه‌حل‌هایی برای خود پیدا کنند. اما روسیه این شرایط را ندارد. ما در عرض حدود سه هفته با طیف گسترده ای از تحریم ها مواجه شده ایم. با این حال تجربه ایران اثبات کرده که غیرممکن است کشوری را از  اقتصاد جهان حذف کرد و اقتصاد آن را به طور کامل نابود کرد.

به گفته واسیلنکو، همسایگان ایران تمایلی به انزوای ایران نداشته اند. برای برخی کشورها از همچون چین، خرید نفت ایران منفعت مالی داشته است. برای دیگران از جمله کشورهای عضو همکاری های شانگهای، آشکار است که ایران یک یازیگر منطقه ای مهم به حساب می آید و تجارت با تهران مهم و ضروری است.

تحریم نفتی روسیه از تئوری تا واقعیت

پس از آن که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا فرمان اجرایی ممنوعیت واردات نفت خام، بنزین، فرآورده های نفتی، نفت، گاز مایع، زغال سنگ و محصولات روسیه را امضا کرد، آشکار بود که زمان کمی طول خواهد کشبد تا اروپا نیز این گونه عمل کند.

واشنگتن بر این مسئله تاکید خواهد داشت که حامل‌های انرژی روسیه از بازار حذف شوند، اما ابتدا می خواهد ضمانت دهد که اروپا دیگر به نفت و گاز روسیه وابسته نیست، حداقل به صورت حرفی.

برای جلوگیری از  اختلال در تامین حامل های انرژی، کشورهای اتحادیه اروپا ابتدا ۷۰ درصد از واردات نفت خود را که پیشتر از ایران وارد می کردن، با نفت دیگری جایگزین کردند و سپس تحریم ها را علیه ایران اعمال کردند.

با این حال به نظر می رسد که اکنون دوران تحریم نفتی ایران به پایان رسیده. از آنجائیکه غرب با یک دشمن اصلی جدید(روسیه) روبرو بوده، انتخاب دیگری ندارد جز یافتن تامین‌کننده جدید. علاوه بر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، ایران یک گزینه مطلوب در این راستا محسوب می شود. واشنگتن نیز ابزارهایی در دست دارد تا بتواند اجازه دهد نفت ایران وارد بازاهای جهانی شود. و کمبود نفت متحدان اروپایی‌اش در شرایط تحریم های روسیه را جبران کند.

شاید بحران مربوط به جنگ اوکراین به ایران یک تنفس کوچک همچون تنقس سال ۲۰۱۵ بدهد اما " ایوان تیموفیف " یک عضو شورای امور بین الملل روسیه معقتد است که آمریکا سیاست تحریمی خود در قبال تهران را در درازمدت تعییر نخواهد داد

وی افزود: معافیت مشخص در کوتاه مدت ممکن است بر بحران فوری غلیه کند. اما این مسئله اصل موضوع را تغییر نخواهد داد. آمریکا همچنان به اعمال فشار بر ایرانی ها ادامه خواهد داد.

براساس برخی ارزیابی‌ها، اگر آمریکا اجازه وورد نفت ایران و ونزوئلا را به بارزارهای جهانی بدهد،   بازارهای نفت با افزایش حدود ۱.۵ میلیون بشمه ای در هر روز تا دسامبر روبرو می شود. اما این مسئله مطرح است که آمریکا در صورت برداشتن این محدودیت ها علیه ایران و ونزوئلا، وجهه بین المللی خود را از دست می دهد.

"ایوان تیموفیف" تصریح کرد که از دید کشورهای غربی، مسکو از خط قرمز عبور کرده و تحریم ها با هدف مجبور کردن روس ها به مذاکره با کی‌یف اعمال شده است. روزگاری آمریکایی‌ها توانستند این راهبرد را در قبال ایران اجرا کنند. این کار در قبال تهران بیش از حد قابل دستیابی بود، به خصوص که واشنگتن متحدانی نه تنها در بروکسل، بلکه در مسکو و پکن نیز داشت.

به نظر می رسد در حال حاضر هدف مشابه وجود دارد: به اعمال تحریم ها ادامه دهید تا زمانی که مقامات روسیه به عملیات در اوکراین پایان دهند. با این حال هیچ کس بهتر از واشنگتن نمی داند که پایان دادن به یک جنگ بسیار سخت تر از شروع آن است. آمریکا این تجربه را در عراق و افغانستان داشته است.

آمریکا در حال حاضر به جز متحدان سنتی‌اش در جمع غرب هیچ دوستی ندارد و این برای اقدامات عرب علیه روسیه مشکل ایجاد خواهد کرد.

تیموتیف معتقد است که غرب فشارهایش را به کشورها تا زمانی که کاملبه اهداف نرسد، ادامه می دهد وی با اشاره به تجربه تهران عنوان کرد که حتی پس از آنکه ایران در میز مذاکره قرار گرفت، تحریم ها علیه ایران ادامه داشت یا حتی شدیدتر شد.