پرونده- هنر مهجور| خالقان جلوه‌های ویژه در ایران از کاه کوه می‌سازند

ایمان کرمیان در گفت وگو با خبرنگار سینمایی ایرنا و در توضیح مصائب طراحی و اجرای جلوه‌های ویژه میدانی در سینمای ایران بیان کرد: کل کار جلوه‌های ویژه در سینمای ایران کار سختی است چراکه جنبه‌های پرتنش، حساس و پرفشاری دارد. نسبت به همین موضوع هم کار دشواری است. البته به این معنا نیست که سایر مشاغل سختی ندارد. اما برعکس همه جای دنیا، در داخل کشور بهایی به این حرفه داده نشده است و نادیده گرفته می‌شود.

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی یدو (مهدی جعفری ۱۳۹۹) ادامه داد: در آثار مختلف جنس متفاوتی از جلوه‌های ویژه را داریم؛ مثلاً ساخت حتی برگی که قرار است از درختی بیفتد مستلزم صرف ساعت‌ها زمان است ولی در یک فیلم، زمان زیادی برای این کار ندارید به همین دلیل به کمک جلوه‌های ویژه این موضوع را انجام می‌دهیم. اما آنچه در جلوه‌های ویژه بیشتر دیده می‌شود انفجار، آتش و باران است اما از کوچک‌ترین چیز (مانند همان افتادن برگ درخت) تا موضوعاتی بزرگ مانند انفجار و جنگ جزو جلوه‌های ویژه میدانی محسوب می‌شود.

کارشکنی در روند اجرای جلوه‌های ویژه مشکلی اساسی است

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی مغزهای کوچک زنگ زده (هومن سیدی ۱۳۹۶) همچنین ابراز کرد: حدود ۱۵ سال است که بخش ویژوئال افکت هم به سینمای ایران اضافه شد؛ که اوایل کمک بسیاری به جلوه های ویژه فیلم‌های سینمایی می‌کرد؛ شامل همان صفحه‌های آبی، سیاه یا سبزی می‌شود که بسته به نوع کار از آن‌ها استفاده می‌شود. در حقیقت این‌ها دو رشته متفاوت هستند به نام‌های ویژوئال افکت و اسپشیال افکت که شامل کاری است که بعد از اتمام فیلم‌برداری روی میز مونتاژ انجام می شود. مجموعه این کار، جلوه‌های تصویری است که در سال‌های اخیر کمک زیادی به سایر رشته‌ها در سینما کرده اما به صورت جدی، در جلوه‌های ویژه میدانی کمکی نکرده است.

وی تاکید کرد: مثلاً جلوه های ویژه، به طراحی صحنه کمک بسیاری می‌کند و اضافات صحنه را از میان بر می دارد. یا به فیلم‌برداری کمک می‌رساند و بسیاری کارهای دیگر. اما به دلیل عنوان ویژه‌ای که در اسم خود دارد بسیاری آن را اشتباه می‌گیرند. در ایران ما برای جلوه‌های ویژه سینمایی با سختی‌های فراوانی روبرو هستیم. از روز اولی که برای یک فیلم دعوت می‌شوید و درخواست مواد مشخصی را می‌کنید روزهای ابتدایی به شما قول مساعدت می‌دهند اما کار جلوه‌های ویژه را می‌گذارند در آخرین پلان‌ها و به دلایل مختلف کارشکنی می‌کنند. ضمن این‌که این زمان نامناسب، بخشی از نادیده گرفتن کار ماست؛ در مورد مواد به شما می‌گویند یک کار بکنید دیگر؛ و مسائل کیفی را برای یک خروجی خوب در نظر نمی‌گیرند.

کرمیان در ادامه بیان کرد: عقیده همیشگی‌ام با توجه به کارهای مهم طراحان جلوه‌های ویژه در سینمای ایران این است که اغلب آنان از کاه، کوه می‌سازند.

وی با اشاره به مشکلات این حرفه عنوان کرد: دستمزد و دیرکرد دستمزد، یکی از مهم‌ترین مشکلات جلوه‌های ویژه در ایران است. حتی بعضاً دو سال پس از انجام کار دستمزد را نمی‌دهند. این حرفه، پایین‌ترین دستمزد را در سینما دارد و برخی به همکاران ما اعتراض می‌کنند که چرا هم‌زمان ۵ کار را باهم انجام می‌دهید؟ وقتی اجاره خانه و هزینه زندگی چند برابر شده است، چگونه می‌توان با یک کار و همان دستمزد سابق ادامه داد؟ درحالی‌که احترام و اهمیتی برای جلوه‌های ویژه قائل نیستند. هم‌زمان توقع دارند که شما بهترین کار را ارائه دهید.

طراحان جلوه‌های ویژه پایین ترین دستمزد در سینما را دارند

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی ویلایی‌ها (منیر قیدی ۱۳۹۵) در ادامه صحبت هایش اظهار کرد: اکثر تجهیزات فنی جلوه‌های ویژه در ایران را خودمان می‌سازیم و بخشی را می‌خریم. برخی از تولیدکنندگان فیلم‌ها، هزینه را می‌دهند و برخی دیگر خیر. مثلاً تجهیزات باران و برف را خودمان ساخته‌ایم. البته که هزینه خود این وسایل دو برابر شده است. اگر دستمزد من در ده سال گذشته را مقایسه کنید می بینید که پسرفت داشته است درصورتی‌که تمام عوامل سینما در این یک دهه اخیر دستمزدهایشان زیاد شده است. در نتیجه نخستین فشار و سختی ما همین پایین‌ترین دستمزد در سینماست.

کرمیان گفت: در حقیقت ما تجهیزات جلوه‌های ویژه را نداریم و نمی‌خواهیم داشته باشیم؛ چراکه وقتی در مورد هزینه‌های کارمان در موقع قرارداد صحبت می‌کنیم می‌گویند ما چنین بودجه‌ای نداریم؛ یعنی به جلوه‌های ویژه اهمیتی داده نمی‌شود و صرفاً ما را در حضوری کوتاه می‌خواهند اما دوستان در جلساتی که برگزار می‌شود این گلایه را دارند که جلوه‌های ویژه ما از تمام دنیا عقب است؛ اما آیا امروز سطح فیلم‌سازی ما با دنیا برابر است؟

وی تصریح کرد: اگر می‌توانستند بخش سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه را از جشنواره فیلم فجر حذف کنند حتماً حذف می‌شد ولی چون سال‌ها این جایزه جزو جوایز این رویداد بوده است و در صورت حذف با اعتراضات بسیاری مواجه می‌شوند آن را نگه‌داشته‌اند و حذف آن امروز سخت است.

جلوه‌های ویژه میدانی ایران یک سروگردن بالاتر از منطقه است

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی ایستاده در غبار (محمدحسین مهدویان ۱۳۹۴) ابراز کرد: جلوه‌های ویژه میدانی ما حتی یک سر و گردن از فیلم‌های منطقه و سطح کیفی آنان بالاتر است؛ من و همکارانم می‌رویم و برای بسیاری از کشورهای منطقه کار جلوه‌های ویژه انجام می دهیم. آن‌ها هم پیش‌تر متصدیان این حرفه را از ایتالیا و فرانسه و... می‌آوردند و هزینه‌هایشان بسیار بالا بود اما امروز چون دستمزد مدیران جلوه‌های ویژه ما از آن کشورها کمتر است آنها تمایل دارند با جلوه کاران ایرانی همکاری کنند.

وی همچنین گفت: ما در کشورهایی چون سوریه، لبنان، ارمنستان، ازبکستان، آذربایجان، قطر و... حدود ۱۰ برابر ایران دستمزد می‌گیریم؛ اما باز در مقابل مدیرانی که مثلاً از فیلیپین استخدام می‌کنند دستمزد ما کمتر است. با این حال برای ما احترام ویژه‌ای قائل هستند.

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی آواز گنجشک ها (مجید مجیدی ۱۳۸۷) درباره دشواری های کار در جلوه های ویژه سینمایی بیان کرد: سختی فیلم‌هایی چون موقعیت مهدی، تک‌تیرانداز، ویلایی‌ها و... برای ما از آنجا شروع می‌شود که از ابتدا تأمین نیستیم. موقعیت مهدی مواجهه‌ای بود با کارگردانی سختگیر و حساس که جلوه‌های ویژه برایش بسیار مهم بود و از عناصر اصلی فیلمش محسوب می‌شد؛ اما برای چنین کارهایی شما باید از ابتدا آرامش روحی و فکری داشته و دغدغه مالی نداشته باشید. وقتی همه این دغدغه‌ها هست چطور می‌شود کار کرد؟ البته که باز ما کار می‌کنیم و نیروها و دستیارهایی را هم می‌بریم که آن‌ها هم این دغدغه‌ها را دارند و همه این‌ها بخشی از سختی‌های کار است.

«موقعیت مهدی» کاری دشوار و مواجه‌ای با یک فیلمساز سختگیر بود

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی موقعیت مهدی (هادی حجازی‌‍فر ۱۴۰۰) گفت: فیلم‌برداری موقعیت مهدی تقریباً چند ماه زمان برد و کل کار یک سال طول کشید؛ من از اوایل کار در این پروژه حضور داشتم. در فیلم‌های جنگی عمدتاً انفجار نمود دارد و مشخص است اما در این فیلم این‌گونه نیست و بیشتر فضاسازی شده است. شما انفجار در صحنه را نمی‌بینید اما صدای آن را می‌شنوید و نمودهای آن و آتش‌هایش را می‌بینید یعنی ما در این کار به‌نوعی به فضاسازی پلان و سکانسی که گرفته می‌شد کمک کرده ایم.

کرمیان ادامه داد: یکی از سختی‌های کار موقعیت مهدی سکانس_پلان‌هایی بود که طراحی شد و ما بسیاری از قسمت‌های این کار را به شکل سکانس_پلان و با دوربین حرکتی و چرخشی روی دست گرفتیم (سکانس_پلان به این معنی است که یک سکانس بدون وقفه و کات گرفته شود؛ یعنی سکانس سه‌دقیقه‌ای پشت سرهم در سه دقیقه گرفته می‌شود و قطع نمی‌شود). این موضوع، کار را بسیار سخت می‌کرد و ما در این سکانس‌ها همه اتفاقات را می‌دیدیم و به‌عنوان یک مدیر جلوه‌های ویژه در چنین شرایطی باید بسیار حواس‌مان باشد که تمام اتفاقات را دقیق بگیریم و جا نمانیم. از سوی دیگر  باید مراقب باشیم به کسی آسیب نرسد و زمان از دست نرود. خوشبختانه خروجی کار کم‌وبیش خوب بود و علاوه بر آقای حجازی فر، من هم از ترکیب کار راضی هستم.

به گزارش ایرنا، ایمان کرمیان متولد ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ در تهران، طراح جلوه‌های ویژه میدانی و بصری سینما و تلویزیون است. کرمیان برنده سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه میدانی از سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم ماجرای نیمروز: رد خون است.