به گزارش ایرنا، تغییر سبک زندگی و استفاده از صنایع تبدیلی بدون توجه به مقوله مدیریت پسماند در گذر زمان موجب افزایش پسماند بیش از توان محیط زیست شده و به تدریج موادی مانند پلاستیک‌ها را به قاتل خاموش طبیعت تبدیل کرده است.
اگرچه فاضلاب‌های شهری، دودهای سمی صنعتی و کودهای کشاورزی نیز در زمره آلودگی‌های زیست محیطی قرار دارند، اما حجم زباله‌های رها شده در طبیعت و در راس آنها مواد پلاستیکی با توجه به نیاز به مدت زمان چند صد ساله برای تجزیه، مسئله به مراتب خطرناکتری است. این مسئله علاوه بر خطرات زیست محیطی چهره نازیبایی را برای استان گردشگر پذیر مانند اردبیل ایجاد کرده است. تا جایی که رها سازی زباله‌های پلاستیکی بویژه در معابر ورودی شهرهای استان مسوولان و مدیریت شهری و فعالان محیط زیست را به فکر واداشته است.
طی هفته‌های اخیر بارها این موضوع از سوی مسئولان عالی استان مورد تاکید قرار گرفته است. علاوه بر این دستگاه‌های تابعه سازمان محیط زیست در استان هم در همین هفته‌ها با کمک و همراهی مردم و دوستداران محیط طیست اقدام به پاکسازی محیط زیست از زباله ها کردند.
هرچند سال‌های گذشته هم مناطقی مانند استان اردبیل درگیر مساله مدیریت پسماند و ضایعات پلاستیکی بوده‌اند، اما تغییر ریل‌گذاری توسعه در راستای رونق صنعت گردشگری با استفاده از داشته‌های تاریخی- فرهنگی و جاذبه‌های طبیعی این مسئله را پررنگتر از گذشته کرده است.
اهمیت موضوع از آن جهت است که این روزها پسماندها از تفرجگاه‌ها گرفته تا ورودی شهرها و حاشیه جاده‌ها همه جا به چشم می‌خورند و در این میان مواد پلاستیکی در سایه کمبود نیروی انسانی و تجهیزات دستگاه‌های متولی بیش از انواع دیگر زباله، چشم انداز نامطلوبی ایجاد کرده اند.
پیش از این در مطالعه‌ای تخمین زده شده بود که میزان پلاستیک تولید شده در کشور سالانه به بیش از ۱۷۷ هزار تن برسد که برابر با حدود ۵۰۰ تن در هر روز است اما سهم آن در بازیافت زباله بسیار ناچیز است.
این زباله‌ها بر آلودگی آب، خاک، هوا، ایجاد مسمومیت بین سایر جانداران اثرگذار هستند و در صورت تداوم بی‌توجهی حتی در دراز مدت می‌توانند بر زیست‌بوم‌ها نیز تاثیر بگذارند که مناسبت‌هایی مانند روز زمین پاک، فرصتی مناسب برای ارتقای آگاهی در مورد مدیریت پسماند و کاهش مصرف این مواد پلاستیکی است.
پاکسازی نمادین در دستور کار است
در همین زمینه حسسن قاسمپور سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل که در ایرنا حضور یافته بود، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس قانون، مدیریت پسماند در شهرها بر عهده شهرداری، در روستاها بر عهده دهیاری و در جاده‌ها بر عهده اداره‌کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای است.
به گفته حسن قاسمپور ۷۰ تا ۸۰ درصد از پراکنش پسماند به ویژه پلاستیک‌ها به دلیل دفن نامناسب اتفاق می‌افتد.
وی با تاکید بر لزوم جلب مشارکت مردمی در کاهش تولید پسماند به ویژه پسماندهای پلاستیکی اظهار کرد: حفاظت از محیط زیست نیازمند مشارکت همگانی است و به ویژه دستگاه‌های متولی در حوزه مدیریت پسماند باید بیش از پیش در انجام مسئولیت خود احساس وظیفه کنند.
سرپرست اداره کل محیط زیست استان اردبیل با اشاره به شعار امسال محیط زیست یادآورشد: شعار امسال هفته زمین پاک با عنوان "سرمایه‌گذاری در زمین با کاهش پلاستیک" انتخاب شده که نشان دهنده اهمیت توجه به پیامدهای زیست محیطی پسماندها به ویژه مواد پلاستیکی است و امسال هم برنامه‌هایی برای "هفته زمین پاک" تدارک دیده شده است که در نقاط مختلف این استان اجرا خواهد شد.
وی با اشاره به اقدامات محیط زیست در روزهای اخیر اظهار کرد: برنامه پاکسازی جاده‌های ورودی شهر اردبیل روز پنجشنبه اول اردیبهشت با حضور علاقه‌مندان، عوامل و پاکبانان شهرداری، اداره‌کل ورزش و جوانان، هلال احمر، اعضای سازمان‌های مردم نهاد با همکاری اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان برگزار شد.
قاسمپور افزود: همچنین پاکسازی تالاب‌ها و مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست و نقاط شهری و روستایی نیز به صورت نمادین با کمک هلال احمر، بسیج و سازمان‌های مردم نهاد اجرا می‌شود تا بحث فرهنگ‌سازی مورد توجه بیشتر قرار بگیرد.
تلنگری به دستگاه‌های اجرایی
وی ادامه داد: طرح به طور نمادین اجرا می‌شود اما ضرورت دارد تا مدیران دستگاه‌هایی که با عملکرد نامناسب خود باعث به وجود آمدن شرایط کنونی شده‌اند، با ساماندهی پاکبان‌ها نسبت به مشارکت در این طرح‌ها و مدیریت موضوع اقدام کنند.
سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل نواخته شدن زنگ زمین پاک در مدارس، حضور کارشناسان محیط زیست در رسانه‌ها، تداوم برنامه ملی مسیر سبز-ایران پاک در مبادی ورودی و خروجی شهرها، حاشیه تالاب‌ها و بازدید از واحدهای صنعتی فعال در حوزه مدیریت پسماند را از جمله برنامه‌های هفته زمین پاک عنوان کرد.
وی با بیان اینکه نسل جدید البته نسبت به مساله مدیریت پسماند احساس مسئولیت بیشتری دارد، گفت: در روز طبیعت هم چند کودک نسبت به جمع‌آوری زباله‌های اطراف محیط اسکان خود اقدام کرده بودند که از سوی سازمان حفاظت محیط زیست تجلیل شدند اما متاسفانه عده‌ای به دلایل مختلف در این زمینه بی‌تفاوت هستند و حتی نسبت به آلوده کردن محیط نیز اقدام می‌کنند که همچنان باید کارهای بیشتری در این زمینه صورت بگیرد.
طبیعت خود حفاظتی می‌کند اما باید مراقب باشیم
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل هم در خصوص آسیبهای وارده از زباله ها به طبیعت و منابع طبیعی گفت: استان اردبیل بیش از ۹۶۰ هزار هکتار مرتع ییلاقی، قشلاقی، میان‌بند و جنگل دارد که زباله‌ها و در راس آنها پلاستیک‌ها نه تنها چهره نازیبایی به طبیعت می‌بخشند، بلکه بعضا موجب بروز حوادثی مانند تلف شدن حیوانات در نتیجه بلعیدن زباله‌ها و یا بروز آتش‌سوزی می‌شوند.
محمود قلی‌زاده در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: مساله مدیریت درست پسماند و کاهش مصرف مواد پلاستیکی درد بزرگی است؛ باید به جامعه آموزش داده شود که آینده و طبیعت از آن کودکانی است که از ما بزرگترها الگوبرداری می‌کنند.
وی با اشاره به بروز آتش سوزی در نتیجه رهاسازی پسماندها در طبیعت گفت: البته با توجه به شرایط جوی و میزان بارش‌ها مسائلی مانند آتش‌سوزی به ندرت در استان اردبیل اتفاق می‌افتد، با این وجود هر سال پیش از آغاز فصل گرما، نشست‌های متعددی با موضوع مدیریت بحران و اطفای حریق اراضی مرتعی و جنگل‌ها برگزار می‌شود.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل بیان کرد: در واقع طبیعت در استان اردبیل حتی در صورت بروز چنین حوادثی به نوعی خودحفاظتی می‌کند. ضمن اینکه هلال احمر، مدیریت بحران، فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، بسیج سازندگی و نیروهای مردمی و برخی اداره‌ها نیز تا کنون در این زمینه کمک حال منابع طبیعی بوده‌اند.
قلی‌زاده اهمال مردم و گردشگران را از بزرگترین عوامل بروز آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع عنوان کرد و افزود: البته هنگامی که وسعت آتش‌سوزی به حدی بحرانی برسد و مدیریت موضوع از توان نیروهای منابع طبیعی خارج شود، با انتشار فراخوانی از کمک سایر دستگاه‌ها استفاده می‌شود.
زباله‌هایی که زمین را به آتش می‌کشند
وی اظهار کرد: بیشتر آتش‌سوزی‌ها در طبیعت از رهاسازی انواع زباله ناشی می‌شود؛ برای نمونه یک شیشه بطری در اثر تابش مستقیم نور خورشید برای ساعات طولانی به صورت ذره‌بین عمل کرده، علف‌ها یا سایر زباله‌های قابل اشتعال، شعله‌ور شده و در نهایت یک محدوده مرتعی یا جنگلی را درگیر آتش‌سوزی می‌کند. چنین حوادثی شاید در ظاهر کوچک به نظر برسد اما نیم تا یک هکتار زمین را نابود می‌کند و البته چندین سال طول می‌کشد تا محیط پر از خاکستر، دوباره احیا و سبز شود.
این مقام مسوول اضافه کرد: مادامی که مردم و گردشگران به این درک نرسند که نباید در محیط زندگی و طبیعت زباله باقی بگذارند و تنها اثری که باید از آنها در طبیعت باقی بماند، تنها رد پای آنها باشد و تنها یادگاری یک عکس باشد، این شرایط تداوم خواهد داشت.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل گفت: گاه مشاهده می‌شود که افراد حتی بزرگسال که برای تفریح به دامان طبیعت پناه برده‌اند، خود در همان محل نسبت به تخریب محیط اقدام می‌کنند اما در نسل جدید احساس مسئولیت بیشتری در این زمینه به چشم می‌خورد.
وی افزود: این شرایط نشان می‌دهد که مدیریت موضوع، نیازمند فرهنگ‌سازی است و البته کار روی کودکان بیشتر جواب می‌دهد که این امر وظیفه دستگاه‌های ذی‌ربط، رسانه‌ها و دارندگان تریبون‌ها است تا آگاهی را به مردم برسانند که این طبیعت تنها متعلق به ما نیست.
هفته زمین پاک فرصتی برای هم اندیشی و چاره جویی درباره زباله‌هایی است که هم زیبایی طبیعت را زایل کرده و هم آسیبهای غیرقابل جبرانی به آینده زمین و هر موجودی که در آن زندگی می کند، وارد می‌سازد.
هرچند نسل‌های جدیدتر احساس مسئولیت بیشتری نسبت به محیط زیست دارند و همین موضوعی امیدوار کننده است با این حال نباید یک محیط زیست آسیب دیده و تخریب شده برای آنها به یادگار بماند چه بسا امروز هم برای حفاظت از محیط زیست و طبیعتی که از زیبایی‌هایی آن استفاده می‌کنیم دیر شده باشد.
شایدساده‌ترین کار همان باشد که مدیر کل منابع طبیعی استان هم یادآوری می‌کند و آن اینکه "سعی کنیم تنها اثری که از ما در طبیعت باقی می‌ماند ردپایمان باشد."
نظر شما