افزایش پدیده خشونت در گلستان، چالشی که باید تدبیر شود

به گزارش ایرنا، بیشترین آمار معاینات در پزشکی قانونی استان گلستان مربوط به نزاع و درگیری خیابانی است که به اعتقاد کارشناسان مسوولان و برنامه ریزان امر باید برای درمان ویروس خشونت های اجتماعی منطقه تدابیر ویژه ای اتخاذ کنند.

خشونت های اجتماعی پیامدها و تاثیرات منفی بسیاری روی سلامت جسمی، روحی، روانی و عاطفی افراد می گذارد که کارشناسان پیامد نهایی آن را جامعه ناسالم برشمردند.

بنا بر اعلام سازمان پزشکی قانونی سال گذشته (۱۴۰۰)  ۵۸۶ هزار و ۲۸۳ مصدوم نزاع به مراکز پزشکی قانونی سراسر کشور مراجعه کرده‌اند، ۳۰ درصد از کل ارجاعات به بخش معاینات بالینی پزشکی قانونی مربوط به آسیب‌دیدگان ناشی از نزاع و درگیری است و سهم عمده این درگیری‌ها هم در خیابان و در درون خانواده‌ها اتفاق افتاده‌ است.

این درحالی است که به گفته برخی از کارشناسان امر بخشی از جراحات و ضایعات ناشی از درگیری‌ها در جامعه به دلایل مختلف به مراکز پزشکی قانونی گزارش نمی‌شود و آمار یادشده لزوما بازتاب‌دهنده میزان واقعی مشاجرات و تنازعات منتهی به درگیری‌های فیزیکی و آسیب‌های ناشی از آن نیست.

خشونت اجتماعی که هرازگاهی از دل یک کوچه، خیابان، روستا، شهر و استان مثل ویروسی کشنده منتشر و تبعات آن تا مدت ها گریبانگیر جامعه می شود، خشونتی که در هیچ جامعه ای پسندیده نیست زیرا می تواند از نظر روحی و روانی آثار جبران ناپذیری روی افراد برجای گذارد و شیوع و رشد این ویروس فیزیکی و لسانی، آشکار و نهفته یک رویکرد نامطلوب بوده که اجتماع با وجود آن روی آرامش به خود نخواهد دید و نسلی خشن بدون کنترل و مهارت را به آیندگان هدیه خواهد داد.

به اعتقاد صاحبنظران امر عوامل مختلفی در پایین بودن آستانه تحمل جامعه و افزایش خشونت های اجتماعی در دهه های اخیر نقش داشته که در این میان فضای مجازی،  نداشتن آموزش، مشکلات اقتصادی، فقر و بیکاری نقش بسزایی در بروز این مشکل داشته است.

نزاع و درگیری بیشترین آمار معاینات پزشکی قانونی

در این پیوند، مدیرکل پزشکی قانونی گلستان گفت: در سال ۱۴۰۰، مراجعه به پزشکی قانونی با موضوع نزاع و درگیری و تشکیل پرونده در این باره نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۹  ، ۲ درصد کاهش یافت.

حسین زارعی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت:در سال ۹۹،  پرونده های نزاع و درگیری، سبب شد تا ۱۴ هزار و ۵۸  نفر شامل ۹ هزار و ۶۷۲ نفر مرد و ۴ هزار و ۳۸۶ نفر زن به پزشکی قانونی مراجعه کنند. 

وی بیان کرد: در سال ۱۴۰۰ هم ۱۳ هزار و ۷۳۷ نفر به پزشکی قانونی مراجعه کردند که شامل ۹ هزار و ۳۵۲  مرد  و ۴ هزار و ۳۸۵ زن  می شود.

وی افزود: بیشترین آمار معاینات در پزشکی قانونی این استان مربوط به نزاع و درگیری خیابانی  است.

فقدان مهارت های اجتماعی عامل اصلی بروز خشونت

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گلستان گفت: فقدان مهارت های اجتماعی عامل اصلی بروز خشونت و افزایش نزاع، درگیری و خشونت رفتاری است که هدف آن صدمه زدن به خود و یا دیگران است و شامل انواع  جسمی، روانی ، جنسی، کلامی می شود. 
رمضانعلی عابدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: خشونت خود محور: خودزنی و خودکشی، خشونت بین  فردی : مانند درگیری ۲ یا چند نفر همان نزاع  یا خشونت های خانگی، خشونت جمعی مانند  خشونت اقتصادی، خشونت های در سطح کلان در جامعه از جمله انواع خشونت است.
وی با اشاره به برخی عوامل گرایش به رفتار خشن در استان گلستان اظهارداشت: بیکاری و عدم امکان ازدواج، بسترهای خانوادگی و زمینه های اقتصادی، عدم فرهنگ سازی در حقوق شهروندی، اعتیاد، ترک تحصیل، حاشیه نشینی و سکونت گاه های غیرمجاز از جمله عوامل گرایش به رفتار خشن در گلستان است.
وی بیان کرد: برای کاهش خشونت  تاثیر رسانه و آموزه های آموزش و پرورش را در زمینه  مهارتهای  اجتماعی افراد و چه در زمینه آشنا شدن آنها با حق و حقوق قانونی خود نباید نادیده گرفت و به یقین نبود آموزش های مبتنی بر مهارتهای زندگی اجتماعی  نظیر مهارتهای تنظیم هیجانات در فضای آموزشی  به ویژه در آموزش و پرورش مستقیما سبب پرورش نسلی بدون مهارت در زمینه تنظیم رفتار اجتماعی میشود. 
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گلستان با اشاره به  دلایل  افزایش خشونت در استان گفت: مسائل و مشکلات اقتصادی،  عدم آگاهی نسبت به مسائل حقوقی و فرهنگی بین شهروندان در آمد پایین، نقش معناداری در خشن شدن جامعه دارد.
وی تصریح کرد: سابقه رفتارهای خشن و بزهکارانه در نوجوانی، سوء مصرف الکل، سوء مصرف موادمخدر، تجربه خشونت در کودکی، انزوای اجتماعی و عدم تعلق به نهادهای اجتماعی، بیکاری و عدم امکان ازدواج، بسترهای خانوادگی و زمینه های اقتصادی، عدم فرهنگ سازی در حقوق شهروندی، اعتیاد، ترک تحصیل، حاشیه نشینی و سکونت گاه های غیرمجاز و طلاق از جمله عوامل گرایش به رفتارهای خشن در استان گلستان است.
عابدی یادآور شد: از جمله دلایل عمده گرایش افراد به رفتارهای خشن،  وجود میزان زیادی از ناکامی در جامعه است، عدم جامعه پذیری  قانون گریزی، عدم کنترل پذیری رفتاری و نبود آموزش های مبتنی بر مهارت های زندگی نظیر مهارت تنظیم هیجانات در فضاهای آموزشی جامعه و یکی از مهم ترین علت افزایش خشونت در جامعه خصوصا استان گلستان  است یعنی فقدان و عدم آموزش پذیرش قوانین اجتماعی مانند عدم رعایت حقوق شهروندی، قوانین آپارتمان نشینی ، عدم تحمل در صف های بنزین و ایجاد هیجانات کاذب است. 
وی اظهارداشت: فضای مجازی نامی آشنا برای همه گروه های انسانی ، استفاده از فضای های مجازی و ماهواره در دنیای امروزی افزایش یافته است و این امر سبب  نزدیکی هر چه بیشتر ارتباطات و تعاملات می شود، استفاده نابهنجار و نادرست از آن سبب بروز یک سری چالش هایی می شود که در درجه اول اعتیاد اینترنتی است و متاسفانه اغلب جامعه ما با فرهنگ صحیح استفاده و رعایت حریم خصوصی در فضاهای مجازی آشنایی ندارند و همین امر باعث بروز اختلافات خانوادگی، قومیتی و فرهنگی بین افراد می شود و همه گروه ها را تحت تاثیر آماج آسیب ها قرار داده است.

به تاکید وی فناوری های ارتباطی ، حاوی ترکیبی از فرصت ها و تهدید هاست و بجاست که قوانین داخلی جهت کنترل و آموزش به تمامی گروه ها در جامعه ما نهادینه شود.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گلستان با اشاره به اهمیت موضوع  و نقش معاونت پیشگیری در این زمینه گفت: بدینسان و با نظر به اهمیت کنترل، کاهش و پیشگیری از آسیب های اجتماعی و به منظور ایجاد جامعه ای ایمن و به دور از تنش های جسمانی و روانی، تدوین برنامه جامع کنترل و کاهش خشونت در دستور کار معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان قرار گرفته است.

عابدی ادامه داد: پس از شناسایی پنج محور خشونت علیه کودکان و نوجوانان، پرخاشگری کلامی و نوشتاری، سرقت های خشن، خشونت علیه زنان و جنایت عمد (قتل، ضرب و جرح)، برنامه پیشرو، به بحث پیشگیری از خشونت به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی دارای اولویت، اختصاص یافته است.

وی افزود: در این زمینه معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم با تشکیل تیم و کارگروه تخصصی که شامل مدیر  پروژه کنترل و کاهش خشونت به همراه تیم مدرسان مجرب استان به برگزاری نشست های تخصصی با دستگاه های اجرایی استان و ابلاغ سند راهبردی و اجرای آن در استان پرداخته می شود و بر اساس سند راهبری آموزش های فراگیر انجام می شود.

برگزاری ۹۵ دوره آموزشی از ۹۸ تاکنون در استان

عابدی اضافه کرد: سیاست های کلی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم تنظیم سند راهبردی  پیشگیری  و کنترل و کاهش خشونت از بُعد اجتماعی و فرهنگی در سرفصل ها یی مانند تقویت مشارکت های معنوی، اقدام های ناظر به پیشگیری از خشونت علیه زنان در استان ، ارتقای آگاهی های عمومی جامعه از طریق برگزاری دوره های آموزشی، اقدام های ناظر به پیشگیری از خشونت  علیه کودکان و نوجوانان در استان ، پوشش آموزشی دانش آموزان سکونت گاه های غیر رسمی در مهارت کنترل خشم و مدیریت بحران، برگزاری دوره های آموزشی مدل های مهارت های زندگی ویژه دانش آموزان، والدین مدارس استان و محوریت آموزش مهارت های ده گانه مهارت های خود آگاهی ، مهارت های همدلی ، روابط بین فردی، مهارت ارتباط موثر، مدیریت هیجان ، مهارت حل مساله ، مهارت های تصمیم گیری ، مهارت های تفکر خلاق بوده و همچنین آموزش خانواده های دارای عضو معتاد -آموزش جلوگیری از تاثیر پذیری کودکان و نوجوانان از رفتارهای مجرمانه و خطرناک است.
به گفته وی طی سال های ۹۸ تا کنون  تعداد  ۹۵ دوره آموزشی در استان  با موضوع کنترل و کاهش خشونت در استان گلستان برگزار شده است.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گلستان گفت: تاثیر و اهمیت دوره های آموزشی برای افراد  و گروه های مختلف در جامعه، تقویت هویت های اسلامی و فرهنگی در جامعه، نقش رسانه های جمعی در ترویج  فرهنگ و پذیرش قوانین، رسانه های جمعی با اطلاع رسانی به موقع و مناسب برای اعضای جامعه نقش مهمی در پیشگیری و کنترل آسیب خشونت دارند.
وی تاکید کرد: نقش آموزش و پرورش در تعلیم و تربیت کودکان، نقش جامعه روحانیت در  مساجد استان، نقش آموزش عالی در برگزاری همایش ها و سمینارهای با موضوع کنترل و کاهش خشم، نقش نهادها و سازمان های مختلف در کاهش خشونت در استان راهکارهای تاثیرگذار است.

کارشناس مشاوره سپاه پاسداران استان گلستان در این ارتباط گفت: شیوه های فرزندپروری می تواند با پرخاشگری و خشونت فرزندان، رابطه همبستگی داشته باشند و  براساس  تحقیقات که به منظور بررسی رابطه شیوه های فرزندپروری والدین با پرخاشگری فرزندان آنها صورت گرفته مشخص شد که شیوه های فرزندپروری و تعاملات والدین با همدیگر و با کودک می تواند در کاهش یا افزایش پرخاشگری موثر باشد.
فاطمه بای در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تربیت نادرست والدین یکی از عوامل موثر در ایجاد پرخاشگری است. عدم ارائه محبت کافی، داشتن رابطه سرد، تبعیض میان کودکان، کتک زدن و بد رفتاری والدین با کودکان، پرخاشگری را تشدید می کند، در عین حال که پرخاشگری رفتار مطلوب در مسیر رشد کودک است ، ولی اگر تحت کنترل صحیح نباشد می تواند به صورت هیجان از هم پاشیده ای در آید. 
این روانشناس گلستانی اظهارداشت: پرخاشگری بیش از حد طبیعی ، نمایانگر آن است که کودک در یادگیری رفتار مطلوب در مواجهه با محرک هایی که خشم او را بر می انگیزد، شکست خورده است.

وی تاکید کرد: صاحبنظران معتقدند که پرخاشگری ممکن است یا از ناکامی های بنیادی ناشی گردد ، یا به علت وجود مدل های پرخاشگرانه در کودکان به وجود آید. هر اندازه والدین در خانه پرخاشگرانه تر عمل کنند، فرزندان آنان بیشتر پرخاشگر خواهند شد و تحقیقات نشان می دهد پرخاشگری در خانواده های سختگیر که تنبیه بدنی را در تربیت کودک ضروری می دانند، بیشتر دیده می شود. 
این محقق و پژوهشگر روانشناسی خاطرنشان کرد:  عواملی مانند تنش، درماندگی، ترس، گرفتاری های روزمره، احساس یاس، احساس آزردگی، مشکلات جسمی، قضاوت ضعیف، مشکلات مربوط به روابط، افسردگی، رفتار منفعلانه پرخاشگرانه، کمبود اعتماد به نفس باعث بروز خشم در افراد می شود.
وی بیان کرد: خشم به صورت های مختلفی همچون جسمی، کلامی، پنهان و کنترل نشده خود را نشان می دهد.
وی افزود: کتک زدن، سیلی زدن، هل دادن، لگد زدن نمود خشونت جسمی؛ بر آورده نشدن نیازهای افراد مانند: عشق، محبت در آغوش گرفتن توجه به غذا، سرپناه، لباس، بهداشت و آموزش نمود خشونت نادیده گرفتن و داد و فریاد کردن، سرزنش کردن، توهین کردن، ناسازگارانه ،ایجاد و احساس گناه در کودک نمود خشونت کلامی است.

لزوم آموزش مهارت مدیریت خشم 

مدرس دانشگاه و روانشناس گلستانی در این ارتباط گفت: یکی از عوامل اجتماعی در ایجاد خشونت در افراد بی ثباتی و ناتوانی در برنامه ریزی در خصوص آینده است که باعث افزایش اضطراب در افراد جامعه شده که به تبع آن سطح تاب آوری افراد پایین آمده و به افزایش رفتارهای پرخاشگرانه و ایجاد خشونت در بطن و بستر جامعه منجر می شود.

ابوالفضل خان بیکی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: یکی از مهمترین عوامل فردی در خشونت اجتماعی سبک زندگی افراد یک جامعه است با توجه به ساعات کار طولانی، زندگی ها ماشینی، افزایش کم تحرکی و کاهش سرعت گردش خون در اثر نبودن تحرک و یا ورزش های مستمر در مجموع به افزایش استرس و زمینه سازی خشونت، زودرنجی و تحریک پذیری افراد در واکنش های تند به ناملایمات و ناکامی های روزمره زندگی منجر می شوند.

وی افزود: خشونت در اشکال مختلف در بستر خانواده و جامعه نمود و ظهور پیدا می کند و خیلی از اشکال خشونت و نمودهای بیرونی آن برای افراد حتی مدیران شناخته شده نیست از جمله قهر در بستر خانواده و کارشکنی و با تاخیر آمدن کارمندان می تواند نمود بیرونی یک خشم درونی باشد.

وی بیان کرد: افرادی که ویژگی های اضطراب، ترس،نگرانی، خجالت، عدم مهارت ارتباط بین فردی و احساس محرومیت را دارند بیشتر مستعد ابتلا به آسیب پرخاشگری بوده و این هیجانات اولیه سریع تر تبدیل به هیجان ثانویه به نام خشونت در آن ها می شود.

این روانشناس گلستانی گفت: یکی از راهکارهای پیشنهادی در خصوص کاهش خشونت، فرهنگ سازی مهارت مدیریت خشم توسط رسانه و مراکز آموزشی و برگزاری دوره های آموزشی مدیریت خشم برای کارکنان، مدیران و لایه های مختلف جامعه برای افزایش میزان آگاهی در خصوص ارتباط بین فردی و دادن الگوهای درست ارتباطی به جامعه در مواجه با ناکامی هاست.

خان بیکی تاکید کرد: عدم توجه به بهداشت روان در کنار بهداشت جسم می تواند سطح تحریک پذیری و زود رنجی را در افراد بالا ببرد که به یقین به افزایش خشونت اجتماعی منجر می شود.

تاثیر بی اعتمادی در افزایش معضل خشونت 

استادیار گروه آموزشی علوم اجتماعی و سیاسی دانشگاه گلستان گفت: به یقین افراد در مقابل رفتارها و اعمال دیگران عکس العمل نشان می دهند ولی هر زمان این پاسخ جنبه نادرستی داشته و منجر به یک جواب خشن شود آن را خشونت محسوب می کنیم که ابعاد مختلف کلامی، روانی،عاطفی،جسمی، جنسی، نوشتاری و تصویری  می تواند داشته باشد.

کوروش غلامی کوتنائی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: خشونت های اجتماعی پیامدها و تاثیرات منفی بسیاری روی سلامت جسمی، روحی، روانی و عاطفی افراد می گذارد که پیامد نهایی آن جامعه ناسالم است.

وی اظهارداشت: بی اعتمادی نسبت به افراد که خود به کاهش سرمایه اجتماعی در جامعه منجر می شود که به نوعی باعث روان پریشی، تمرکززدایی  و اختلال در سبک زندگی بوده از پیامدهای دیگر خشونت اجتماعی است.

وی افزود: خشونت اجتماعی در کودکان و نوجوانان به فرار از خانه و مدرسه، افت تحصیلی، احساس پخمگی و گاهی خودکشی منجر می شود که به یقین در شخصیت آینده آنان تاثیرات منفی خیلی شدیدی می گذارد.

استادیار گروه آموزشی علوم اجتماعی و سیاسی دانشگاه گلستان یادآور شد: دلایل افزایش خشونت اجتماعی اختلافات طبقاتی، احساس انزوای اجتماعی، بی قانونی  و بی هنجاری بوده و همچنین تضعیف کنترل های درونی و بیرونی، رسمی و غیر رسمی در جامعه می تواند باشد.

غلامی کوتنائی تاکید کرد: افرادی که در  کودکی مورد خشونت قرار گرفته باشند در بزرگسالی و رسیدن به قدرت ویژگی منفی خشونت را در درون داشته و این خشونت را حتی برای دیگران هم اعمال می کنند.

فضای مجازی و  نشر خشونت اجتماعی

کارشناس آسیب های اجتماعی بهزیستی گلستان گفت: خشونت در واقع استفاده از توان فیزیکی یا کلامی به منظور قرار دادن دیگران در وضعیتی بر خلاف خواسته همگان است و می تواند از درگیری فیزیکی بین ۲ انسان تا جنگ و نسل کشی که کشته شدن میلیون ها نفر از نتایج آن است در بر گیرد.

هانیه قاسمی در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: خشونت جنسی، جسمی، اقتصادی و روانی و عاطفی از انواع رایج بوده که به دلایلی از جمله ارثی ، ذاتی  و اکتسابی از طریق مشاهده و یادگرفتن رفتار دیگران بروز پیدا می کند.

وی بیان کرد: عوامل و دلایل خشونت و پرخاشگری می تواند وجود میزان زیادی ناکامی در جامعه از جمله اقتصاد، فقر، گرانی، تحریم و عدم توانایی در فراهم کردن اسباب و وسایل مورد نیاز، کاهش تاب آوری و تحمل مردم، فقدان تکریم شهروندی و در نهایت افزایش الگوهای خشونت زا در جامعه هم باشد.

وی با اشاره به پیامدهای خشونت اجتماعی افزود: خشونت منجر به چهره فردی و اجتماعی نازیبا می شود که بالارفتن آن در جامعه باعث به خطر انداختن سلامت جسمی و روانی  و تاثیرگذاری منفی روابط، تعاملات اجتماعی و خانوادگی افراد و همچنین مخدوش کردن تصمیم گیری ها می شود و بدتر از همه ویروس خشم به دیگران سرایت و جامعه را مبتلا می سازد و به یقین باید بدانیم که احساس خشم مسری بوده و بر اطرافیان تأثیر می گذارد.

قاسمی اظهارداشت: از آنجا که خشونت مسری بوده و شبکه ها مجازی باعث سرایت بیشتر خشونت در افراد جامعه بخصوص در نوجوانان می شوند که تاثیرات روانی منفی را بر این قشر آسیب پذیر می گذارند و به یقین یکی از راه های کاهش خشونت کسب مهارت های زندگی برای آحاد مردم از جمله حل مساله و کنترل خشم و بالارفتن قدرت سازگاری فرد با شرایط نامساعد است.

وی تاکید کرد: نظر به اینکه خشونت علاوه بر ارثی، اکتسابی و مانند ویروس  قابل انتشار بوده انتظار می رود که خانواده ها در پرورش فرزندان خود دقت بیشتری داشته و اجازه ندهند فرزندان شاهد نزاع و مشاجره باشند.

گلستان مطابق سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، یک میلیون و ۸۶۹ هزار نفر جمعیت متشکل از اقوام و مذاهب مختلف در ۳۴ نقطه شهری و هزار و ۷۵ روستا دارد.