نفسی بریده در فراق باران/ سیستان با خشکسالی چه کند؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، آسمان در منطقه سیستان همیشه اینگونه نبود گاهی روی خوش داشت و گاهی غریبه‌ای دست تنگ بود اما هر چه بارید و نبارید آن عطش چندین ساله زمین را سیراب نکرد.

سیراب نشدن زمین در کنار حقابه‌های بین‌المللی که داده نشد خیلی از منابع آبی به ویژه در منطقه سیستان را به خطر انداخت منابعی که نه باران داخلی و نه رودهای فرامرزی پُرشان نکرد و هر روز خالی و خالیتر شدند تا حسابی باورمان شود خشکسالی مهمان همیشگی‌مان است.

بحث خشکسالی در منطقه سیستان این روزها جدی‌تر شده و هواشناسی آمارهای تکان دهنده‌ای از این وضعیت می‌دهد، وضعیتی که این سووال را در همه ما ایجاد می‌کند در این شرایط با پدیده خشکسالی چه کنیم؟

خشکسالی شدید

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: براساس شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI)، در مدت زمان یکساله تا پایان اسفندماه سال ۱۴۰۰ پدیده خشکسالی در منطقه سیستان ۹۸.۷ درصد و در منطقه بلوچستان ۹۱درصد بوده است.

محسن حیدری ضمن ابراز نگرانی از ادامه‌دار بودن روند خشکسالی در سیستان و بلوچستان ادامه داد: در مدت زمان یکساله مذکور از مساحت درگیر خشکسالی استان تقریباً ۶۰درصد آن دچار خشکسالی بسیار شدید و شدید است.

وی از کاهش ۴۰ درصدی میزان بارش‌ها در سال زراعی جاری نسبت به دوره مشابه بلند مدت خبر داد و افزود: در سال زراعی گذشته تنها ۴۸ میلیمتر بارندگی از ایستگاه‌های هواشناسی به ثبت رسیده است و با وجود گذشت بیش از هفت ماه از سال زراعی، تا کنون تنها ۴۸درصد از بارش‌های سال آبی جاری را دریافت کرده‌ایم.

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان از افزایش دمای استان و نقش آن در افزایش شرایط خشکسالی گفت: میانگین دمای این استان از ابتدای سال زراعی تا کنون ۱۹.۶ درجه سلسیوس بوده و ۱.۳ درجه دمای استان نسبت به دوره بلند مدت افزایش داشته است.

وی خاطرنشان کرد: بطور میانگین به ازای هر دهه ۱۰ میلیمتر کاهش در نزولات جوی استان را شاهد هستیم که ادامه دار بودن این روند می تواند تبعات منفی برای منطقه در پی داشته باشد.

مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی سازمان هواشناسی کشور نیز در نمودارهای آماری خود به وضعیت خشکسالی سیستان و بلوچستان و شدتش اشاره می‌کند و منطقه سیستان را  دارای خشکسالی شدید تا بسیار شدید می‌داند. تصویر زیر پهنه‌بندی خشکسالی هواشناسی در دوره ۲۴ ماهه تا پایان اسفند سال گذشته را در این استان نشان می‌دهد.

 مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی سازمان هواشناسی کشور نیز به تفکیک هر ۲۶ شهرستان سیستان و بلوچستان آمار دقیقی از وضعیت خشکسالی ارائه داده که تصویر زیر به آن اشاره می‌کند. طبق این تصویر ۱۲ شهرستان این استان در وضعیت ۱۰۰ درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی هستند.

 از شهرهای شمال سیستان و بلوچستان( منطقه سیستان) زابل با ۱۰۰ درصد و زهک با ۹۶.۹، نیمروز با ۱۰۰ درصد، هامون با ۹۹.۱ درصد و هیرمند با ۹۵ درصد مساحتشان تا پایان اسفند سال گذشته درگیر خشکسالی بودند.

خشکسالی منطقه سیستان تا حد زیادی تحت تاثیر حوضه آبریز تالاب بین‌المللی هامون است و طبق تصویر زیر این منطقه نیز تا پایان اسفند سال گذشته وضعیت خشکسالی شدید تا بسیار شدید دارد.

سیستان با خشکسالی چه کند

 در طول سال گذشته گزارش‌های متعددی برای عبور از بی‌آبی و خشکسالی در منطقه سیستان نوشته شد گزارش‌هایی از اقدامات دولت و راهکارهایی گوناگون که در چند پارگراف آخر این گزارش جمع‌بندی از آن‌ها آورده می‌شود.

در زمان خشکسالی به ویژه برای منطقه سیستان که به گفته مدیر کل هواشناسی این استان ۹۸.۷ درصد مساحتتش درگیر این پدیده است؛ اولین امید بعد از خدا و باران‌های نعمت‌زایش، دیپلماسی برای تامین حقابه هیرمند جهت حفظ هامون است تا  اندک معیشت باقیمانده مردمان این منطقه از دست نرود.

 دومین اقدامی که در زمان خشکسالی می‌توان انجام داد معیشت‌های جایگزین است تا کم آب بر  و زود بازده باشند و از این پدیده خشکسالی اثر نگیرند و در همین ارتباط به گفته استاندار سیستان و بلوچستان بسته پیشنهاد اشتغال منطقه سیستان با تعریف ۱۳ رسته شغلی جدید مشخص شده  و در آن برای ۳۲ هزار نفر شغل ایجاد می‌شود.

سومین اقدام پیگیری افزایش تعداد چاه‌های آب‌ژرف در منطقه سیستان است که در همین ارتباط نماینده مردم حوزه انتخابیه زابل در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه یکی از راه‌های رسیدن به آب پایدار و نجات سیستان و بلوچستان از کم آبی ایجاد این چاه‌های آب‌ ژرف در منطقه است گفت: آب‌های ژرف بسیار خوبی برای کشاورزی و آشامیدنی در سیستان وجود دارد و نظر من این است که همگان کمک کنند تا حداقل ۱۰۰ حلقه چاه ایجاد شود.

حبیب‌الله دهمرده با بیان اینکه امید می‌رود روزی حتی به کشور افغانستان نیز آب بدهیم ادامه داد: اگر مخالفت‌ها نبود سه سال قبل چنین حجم آبی(آب ژرف) را داشتیم و فرصت از دستمان نمی‌رفت و فرصت‌سوزی یکسری عناصر که انتظار آن را نداشتیم سرعت کار را به تاخیر انداخت.

 رییس جمهوری نیز در سفر شهریورماهش به منطقه سیستان به موضوع آب چاه‌های ژرف اشاره کرد و گفت: یکسری طرح‌های زود بازده مثل استفاده از فناوری آب ژرف وجود دارد که امروز سه تا چهار چاه ژرف در این منطقه حفر شده است و می‌تواند افزایش این چاه‌ها آب را به دست مردم برساند.

چهارمین اقدام جمع آوری و انتقال آب بین چاه نیمه‌های چهارگانه در منطقه سیستان به عنوان طرحی ضروری برای حفظ منابع آبی سیستان از تبخیر و مسائل زیست محیطی بود که این مهم  پس از تاکید رییس جمهوری در سفر به این منطقه، با جدیت از سوی مسوولان دنبال شد.

روزی که می‌رسد

خاک سیستان ناله نکن بی‌قرار نباش تن چروک و خسته‌ات با باد و باران آرام خواهد گرفت؛ خدارا چه دیده‌ای باز خواهد بارید باز به مانند روزهای کودکی پرنده‌ای در باران میپیچد و می‌چرخد و می‌تابد و آواز می‌خواند و زیر یورش پرکوب ابرهای آسمان همه ما خواهیم خندید.