سلامت روان اولویت پسا کرونا

به گزارش ایرنا، کرونا تجربه ای جهانی که همه به نوعی درگیر اثرات آن شدند، فارغ از شدت اثرات آن که تابع مدیریت بحران هر جامعه بود اما زندگی همه را متاثر از خود کرد، جنبه همگانی بودن آن و تبعات انکار ناپذیری که بر روان انسان ها بر جا گذاشت فرصت تعلل و تعارف برای مراجعه به روانشناس و گرفتن خدمات روانشناختی را نمی‌دهد.

آن کس که عزیزترین همراه خود را یا آنکه شغل و درآمدش را بر اثر کرونا از دست داده است، خود را نیازمند به حمایت هایی می بینند تا بتوانند به زندگی عادی بازگردد، اکنون نیز که شدت امواج کرونا به نظر می آید در مقایسه با قبل فروکش کرده است همچنان اثراتی از آن بر روح و روان افراد باقی مانده و نمی توان آن را تمام شده دانست.

با یادآوری اینکه بیماری‌های روانی یکی از بیماری‌های شایع در عصر کنونی است و تخمین سازمان بهداشت جهانی مبنی بر اینکه این افراد نیازمندترین انسان‌ها هستند، تجربه همه گیری کرونا طی ۲ سال اخیر را هم باید اضافه کرد تا بتوان ضرورت و اولویت مساله ای به نام سلامت روان را با وضوح بیشتری درک کرد.

در سال ۲۰۱۹ ویروسی با نام کرونا در تمام جهان شیوع پیدا کرد، گسترش این ویروس به دلیل سرعت انتقال و انتشار بالای آن، طی کمتر از چند ماه باعث ایجاد یک وضعیت اورژانسی در سراسر کشورهای جهان شد، انتشار ویروس کرونا اثرات به جا مانده از آن و اجرای سیاست قرنطینه، پیامدهای منفی روانشناختی در جوامع مختلف ایجاد کرده است.

روانشناس بالینی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: با شروع همه گیری کرونا همه جوامع به طور جدی وارد یک بحران شدند، از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی به وقفه جدی و ناگهانی در کارکرد جامعه که باعث خسارات سنگین محیطی، مالی یا جانی می‌شود و جبران آسیب‌های آن از توانایی مردم آسیب‌دیده و منابع داخلی آن‌ها خارج می‌شود " بلا " گفته می شود، تعریفی که شبیه کرونا و تبعات آن بود.

سمیه کریمی با یادآوری اینکه کشور ما نیز در شمار کشورهای حادثه خیز قرار دارد، اظهار داشت: فارغ از شیوع ویروس کرونا امکان وقوع ۳۰ حادثه غیرمترقبه از چهل حادثه طبیعی در کشور ما وجود دارد، در اینگونه حوادث، اغلب مسایل روانی و اجتماعی مورد غفلت قرار می گیرد. 
وی افزود: ارائه توصیه‌های روان‌شناختی و مدیریتی در رابطه با ویروس کرونا اصلی ترین راهکاری بود که سازمان بهداشت جهانی مدنظر قرار داد که در همین رویکرد، نقش پررنگ علم روانشناسی به خوبی قابل مشاهده بود و همچنین نیاز جامعه به روانشناسی و راهکارهای پیشگیرانه و درمانی آن بسیار احساس می شد.
وی ادامه داد: استرس و اضطراب ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، با تضعیف سیستم ایمنی بدن، آسیب‌پذیری فرد را برای ابتلا به بیماری‌های ویروسی از جمله کرونا و همچنین بیماری‌های روان‌تنی شامل بیماری‌های گوارشی، قلبی، ریوی، کلیوی، ناراحتی‌های تنفسی و غیره را افزایش می‌دهد.

وی ادامه داد: همچنین آسیب‌پذیری برای ابتلا به اختلالات روانی مانند فوبیا، وسواسی جبری، اضطراب منتشر، حمله پانیک، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، عود و یا تشدید اختلالات روانی را افزایش داد بنابراین به نظر می‌رسد که باید به صورت جدی به جنبه‌هایی روان‌شناختی موضوع پرداخته شود. 

این روانشناس در خصوص برخی توصیه‌های کلی روانشناسان در دوران کرونا و بعد از آن اضافه کرد: در نظر گرفتن «روان‌شناسی مثبت» در اعمال و رفتار خود، که شامل شاخصه‌ها و مولفه‌هایی چون نگاه خوش‌بینانه، نگاه امیدوارانه، نگاه خوداتکایی (خودمراقبتی) و رفتار تاب‌آورانه است در این دوران مورد تاکید قرار دارد.
وی افزود: برای نهادهای مسوول نیز می توان توصیه هایی داشت از آن جمله اینکه می‌توان نقش‌هایی را برای گروه‌های مختلف در نظر گرفت که شامل نقش‌ها و مسوولیت‌های دستگاه های متولی، رسانه‌ها و از همه مهم تر آحاد مردم، از بعد روانی است، در امر مدیریت بلایا لازم است همه دستگاه‌ها وظایف خود را به درستی انجام دهند و مردم نیز باید مشارکتی آگاهانه داشته باشند.

کریمی با اشاره به اینکه نهادهای فرهنگی، مذهبی و روانی اجتماعی باید در کمک به سازگاری آسیب‌دیدگان برای پشت سرگذاشتن هر بحرانی کمک کنند، یادآور شد: در مورد کرونا سازمان نظام روانشناسی و مشاوره خود را از این امر مستثنی نکرد و نزدیک به ۴۰ فعالیت در ایام کرونا به مردم ارائه کرد، از جمله فعالیت های سازمان نظام روانشناسی و مشاوره شامل تشکیل دبیرخانه های مداخلات روانشناختی در بحران و کمیته های مدیریت و مداخله در مقابله با عوارض روانی ویروس کرونا است.

این روانشناس بالینی اظهار داشت: همچنین این سازمان با ایجاد بسیج دفاتر روانشناسی و مشاوره به مردم به شکل حضوری و مجازی، همکاری داوطلبانه بسیاری مشاوران و روانشناسان با سامانه ۴۰۳۰ جهت پاسخگویی به مردم، تولید محتوا، نشر تراکت‌ها و پیام‌های تصویری و شنیداری در جهت اطلاع‌رسانی و پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا و کاهش اضطراب و استرس ناشی از آن اقدام کرد.

وی گفت: تهیه و تولید و مدیریت بسته‌های آموزشی درباره سبک زندگی کرونایی، خود مراقبتی و دیگر مراقبتی، کاهش استرس و اضطراب، وسواس، گذراندن اوقات فراغت در خانواده، تقویت رابطه زوجین، آموزش والدین، مهارت‌های ماندن در خانه، ارتقای سلامت روان خانواده، مدیریت هیجانات منفی، مدیریت رفتارهای اجتنابی و سلامت معنوی از دیگر اقداماتی بود که در دوران کرونا مورد توجه قرار داشت که در دوران بعد از آن هم باید همچنان در اولویت باشد.

کریمی یادآور شد: به عنوان یک توصیه روانشناسی در مواجه با پاندمی کرونا باید تاکید کرد، دولت هایی که ویروس کرونا را جدی نگرفتند هزینه آن را مردم پرداختند و اکنون هم چنانچه دولت ها مسئله سلامت روان را در زمان پساکرونا جدی نگیرند در تراز بالاتر هزینه آن را ملت ها و دولت ها متحمل می شوند.

نکته قابل یادآوری در این خصوص این است که بنا بر گفته کارشناسان بهزیستی میزان مشکلات مرتبط با سلامت روان افراد در دوران همه گیری کرونا بیشتر شده است در عین حال محدودیت های اعمال شده به منظور پیشگیری از همه گیری این ویروس باعث شده تا افراد برای درمان اقدام نکنند، بنابراین ضرورت توجه به سلامت روان در دوران بعد از کرونا کمتر از دوران اوج این ویروس نیست.

کارشناس اداره بهزیستی بروجرد تاکید کرد: میزان مراجعه به مراکز مشاوره بهزیستی کاهش داشته است ولی این کاهش مراجعه به معنی کمتر شدن میزان مشکلات نیست بلکه بنا به دلایلی از جمله اعمال محدودیت ها به منظور پیشگیری از شیوع کرونا بوده است.

مهین گودرزی افزود: سلامت روان بخصوص در دوران کرونا و پس از آن باید یکی از اولویت ها باشد تا برخی از مشکلات به اختلالات رفتاری تبدیل نشود چرا که هر گونه مشکلی در این حیطه بیشترین فشار و تنش را بر خانواده وارد می آورد.

یکی از مهمترین تبعات همه‌گیری کرونا علاوه بر آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی و مرگ و میر ناشی از آن، عوارض روانشناختی است، به گونه‌ای که در گروه‌های مختلف جامعه باعث افزایش استرس، اضطراب و ترس شده است.

روانشناس بالینی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: ترس از بیماری، ترس از مرگ، ترس از دست دادن عزیزان، کاهش روابط اجتماعی و بروز مشکلات شغلی و مالی که از دوران شدت کرونا بر جا مانده است، سلامت روان جامعه را تهدید می کند.

مهناز همتی بیان کرد: همه گیری کووید - ۱۹ اثرات منفی بسیاری بر مولفه های روانشناختی جامعه تحمیل کرده است که جامعه را به مداخلات روانشناختی بیشتری به منظور بهبود سلامت روان، نیازمند کرده است، اولویتی که نباید نادیده گرفته شود.

این روانشناس یادآور شد: در دوران پسا کرونا، روان شناسان و مشاوران هستند که می توانند در صف مقدم حضور داشته باشند، چرا که در این دوران، با مباحثی چون خودمراقبتی، دیگرمراقبتی و مسائل باقیمانده از دوران کرونایی مواجه هستیم که باید مدیریت شود.

وی افزود: انسان موجودی اجتماعی است و مهمترین نیاز روانشناختی او ارتباط و کسب مهارت های اجتماعی است، در شرایط کرونایی، روزهای بسیار سختی به خانواده ها و بخصوص به کودکان و نوجوانان گذشت و هم اکنون، نقش روانشناسان و مشاوران در آسیب شناسی بعد روانشناختی و اجتماعی این دوران سخت برای خانواده و ارائه مداخلات آموزشی و درمانی برای رشد و ارتقای سلامت روانی آنها بسیار مهم و ضروری است.