پس‌لرزه‌های جنگ اوکراین و نا امنی غذایی در اروپا

به گزارش ایرنا، مردم کشورهای اروپایی این روزها هنگامی که برای خرید می‌روند تاثیر جنگ اوکراین را با افزایش قیمت‌ها و خالی‌ بودن قفسه برخی اقلام اساسی مانند گندم و روغن مشاهده می‌کنند.

به تعبیر کارشناسان اقتصادی مناطق اطراف دریای سیاه به "سبد نان جهان" مشهور است و دست کم ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم از روسیه و اوکراین تامین می‌شود. همچنین ۱۹ درصد از صادرات جهانی ذرت و ۷۸ درصد از صادرات جهانی روغن آفتابگردان از همین مناطق صورت گیرد.

اما درگیری‌ها میان روسیه و اوکراین باعث اخلال در تولید و صادرات کالا از این منطقه شده و در کنار مولفه‌های دیگری مانند همه‌گیری کرونا، اقتصاد اروپا را با تورم کم سابقه‌ای مواجه کرده است. شاخص تورم در انگلیس از محدوده ۲ درصد در سال گذشته به ۷ درصد رسیده و پیش‌بینی می‌شود که با ادامه جنگ اوکراین و افزایش قیمت کالاهای اساسی نرخ تورم افزایش بیشتری را تجربه کند.

میزان تورم در آلمان نیز ماه گذشته برای دومین ماه پیاپی بالای هفت درصد و بالاترین حد از چهار دهه پیش به این سو بود. اداره فدرال آمار آلمان هفته پیش اعلام کرد میزان گرانی کالاهای سبد خرید روزمره شهروندان آلمانی در این ماه در چهار دهه اخیر بی‌سابقه بوده است.

در همین حال بانک مرکزی اروپا برآورد کرده است که روند افزایش قیمت‌ها در ماه‌های آینده "به احتمال زیاد" ادامه خواهد داشت. لوئیس دگوئیندوس، وزیر دارایی پیشین اسپانیا و معاون کنونی بانک مرکزی اروپا پنج‌شنبه گذشته در کمیسیون اقتصادی و پولی پارلمان اروپا تاکید کرد که نشانه‌هایی مبنی بر کاهش میزان رشد اقتصادی قابل مشاهده است.

قریب به اتفاق کارشناسان بین‌المللی معتقدند که جنگ در اوکراین باعث کاهش شاخص رشد اقتصادی و افزایش تورم  در اروپا خواهد شد.  «لورانس بون» رئیس سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OCDE) در گفت‌وگو با روزنامه فرانسوی «ژورنال دو دیمانش»، می‌گوید: جنگ در اوکراین بسته به مدت مناقشه می‌تواند به قیمت «یک تا یک و نیم واحد» رشد برای اروپا تمام شود، در حالی که تورم در این قاره را نیز می‌تواند «دو تا دو و نیم واحد» افزایش دهد.

وی از افزایش نرخ «احساس عدم اطمینان» درمیان شهروندان اروپایی نسبت به تخمین‌های قبلی خبر داد و افزود: باید تأملی عمیق در مورد موضوعات اساسی از جمله غذا، انرژی، امنیت دیجیتال و تبادلات تجاری صورت گیرد.

«بون» اضافه کرد: این درگیری افزایش بهای غلات و کود را نیز که روسیه و اوکراین تامین کننده آن بودند، سبب شده است. این امر نه تنها بر برداشت امسال، بلکه احتمالاً بر محصول سال ۲۰۲۳ نیز تاثیر بگذارد.

به گفته وی، شوک افزایش قیمت «با آنچه اروپا در دهه ۱۹۷۰میلادی متحمل شد، قابل مقایسه نیست، زیرا نهادها متفاوت شده اند. با اینحال تورم در سال جاری همچنان بالا خواهد ماند.»

بحران سبد نان اروپا

نشریه تایمز چاپ لندن دیروز در گزارشی نوشت: اوکراین، یکی از حاصلخیزترین کشورهای جهان که از نظر تاریخی به عنوان "سبد نان اروپا" شناخته می‌شود اکنون با یک بحران کشاورزی پیچیده و بی‌سابقه مواجه است.

سازمان ملل تخمین می زند که برداشت امسال در اوکراین ۲۰ درصد کمتر از حد معمول باشد. برخی دیگر پیش بینی می کنند که این کاهش تا ۳۰ درصد باشد. این وضعیت نه تنها اوکراین را تحت تاثیر قرار خواهد داد که سایر کشورهای جهان را که به صادرات اوکراین وابسته هستند متاثر خواهد کرد.

تایمز در ادامه می‌نویسد:کلم بروکلی، سیب زمینی و کدو سبز اوکراینی در سراسر اروپا خورده می شود. این درحالیست که گندم ، ذرت و دانه آفتابگردان اوکراین به آرد، نان و روغن پخت و پز تبدیل و شکم مردم جهان را سیر می‌کند. این نشریه انگلیسی افزود که پیش از جنگ در اوکراین قیمت جهانی مواد غذایی در حال افزایش بود، اما حوادث اخیر به این امر سرعت بخشیده است.

در همین پیوند موسسه بین المللی مطالعاتی سیاست مواد غذایی (IFPRI) در تازه‌ترین گزارش خود آورده است جنگ در اوکراین، میلیون ها نفر در جهان را با ناامنی غذایی مواجه کرده است.

در این گزارش آمده است که حوادث اوکراین بازارهای کالا را متلاطم و امنیت غذایی جهانی را تهدید کرده است. پیامدهای ناشی از همه گیری کووید-۱۹ و سایر عوامل قبلاً باعث افزایش قیمت مواد غذایی شده است. برداشت ضعیف در آمریکای جنوبی، تقاضای قوی جهانی و مشکلات در زنجیره تامین مواد غذایی، موجودی غلات و دانه های روغنی را کاهش داده و قیمت ها را به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ رسانده است.

این درحالیست که بر اساس گزارش موسسه بین المللی مطالعاتی سیاست مواد غذایی، جنگ در اوکراین، بازارهای جهانی را بیشتر مختل خواهد کرد، پیامدهای منفی برای عرضه جهانی غلات خواهد داشت و با برهم زدن بازار جهانی انرژی، تأثیرات منفی برای تولیدکنندگان با ورود به فصل کاشت جدید خواهد داشت. این امر می‌تواند تورم قیمت مواد غذایی را که از قبل بالا بوده است، افزایش دهد و عواقب جدی برای کشورهای واردکننده خالص مواد غذایی با درآمد پایین داشته باشد. کشورهایی که بسیاری از آنها در مواجهه با بحران همه‌گیری کرونا شاهد افزایش نرخ سوءتغذیه در چند سال اخیر بوده‌اند.

در ادامه این گزارش می‌خوانیم: در طول ۳۰ سال گذشته، منطقه دریای سیاه به عنوان یک تامین کننده مهم غلات و دانه های روغنی جهان، از جمله روغن های گیاهی بوده است. در اوایل دهه ۱۹۹۰، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، این منطقه واردکننده خالص غلات بود. اما صادرات روسیه و اوکراین امروزه حدود ۱۲ درصد از کل کالری مبادله شده در جهان را تشکیل می دهد و این دو کشور جزو پنج صادرکننده برتر جهانی برای بسیاری از غلات و دانه های روغنی مهم از جمله گندم، جو، آفتابگردان و ذرت هستند. اوکراین همچنین منبع مهم روغن آفتابگردان است و حدود ۵۰ درصد از بازار جهانی را تامین می کند.

بر اساس این گزارش، بسیاری از کشورهای واردکننده حتی بیشتر از اوکراین و روسیه به این محصولات وابسته هستند. شمال آفریقا و خاورمیانه بیش از ۵۰ درصد غلات مورد نیاز خود و سهم بزرگی از گندم و جو را از اوکراین و روسیه وارد می کنند. اوکراین تامین کننده مهم ذرت برای اتحادیه اروپا، چین و همچنین چندین بازار شمال آفریقا از جمله مصر و لیبی است.

گزارش یادشده با اشاره به تأثیر فوری جنگ بر صادرات غلات از اوکراین و روسیه می‌افزاید: بیشتر محصولات گندم و جو در تابستان برداشت و در پاییز صادر می شود. تا ماه فوریه، بیشتر صادرات گندم، جو و تخمه آفتابگردان تا حد زیادی تکمیل شده است. بیشتر غلات از اودسا و سایر بنادر غربی در دریای سیاه، صادر می‌شوند، اما با توجه به آخرین تحولات جنگ، احتمال بروز اختلالات در این زمینه به طور فزاینده‌ای به نظر می‌رسد.

موسسه بین المللی مطالعاتی سیاست مواد غذایی، در پایان گزارش خود «نا امنی غذایی» در جهان را یک خطر جدی خوانده و پیشنهاد کرده که باید درباره تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه و محدودیت‌های صادراتی کشورها، برای حفاظت از امنیت غذایی جهان تجدید نظر شود.