به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، سعیدرضا عاملی در نشست بررسی سند ملی زیارت اظهار داشت: سند ملی زیارت به عنوان یک سند بین‌المللی محسوب می‌شود، وقتی امتداد زائر خودمان را در سایر نقاط زیارتی می‌بینیم، مثلا اربعین که جمعیت عظیمی به خارج از ایران رفته و همچنین تشرف مردم ایران برای زیارت خانه خدا، نسبت به زائران خودمان مسئولیتی داریم. بنابراین باید برای زائری که از ایران به سایر نقاط زیارتی دنیا می‌رود در این سند پیش‌بینی‌های لازم و ضمانت‌های حقوقی لازم فراهم شود.
وی ادامه داد: از طرف دیگر با حضور زائر بین‌المللی در ایران باز هم نسبت به زوار سایر کشورها مسئولیت حقوقی و اجتماعی داریم. به هرحال از این جهت سند ملی زیارت بین‌المللی محسوب می‌شود و به نظر می‌رسد سند حج هم قابلیت جمع شدن در همین سند را دارد؛ به ویژه آنکه با این ابعاد به آن توجه کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: شمول سند ملی زیارت برای جمعیت بزرگ کشور است. حسب مطالعات صورت گرفته، بیش از ۹۲ درصد مردم ایران اظهار می‌کنند که به زیارت حضرت رضا علیه السلام مشرف شده‌اند و سال گذشته بیش از ۱۰۰ ملیت متفاوت به زیارت حضرت رضا علیه السلام مشرف شده‌اند.
عاملی با اشاره به اینکه زائر چه زائر عتبات باشد و چه زائر خانه خدا، باید نسبت به رعایت کرامت و شان و حقوق فردی و اجتماعی و همچنین حل مسائل او اقدام شود، افزود: البته زوار ایرانی وقتی به سایر کشورها برای زیارت سفر می‌کنند، تابع قوانین و مقررات آن کشور هستند و ما هم وظایفی نسبت به زوار ایرانی داریم که باید از چارچوب حقوقی روشنی برخوردار باشد.
عاملی عنوان کرد: لازم است پشتوانه این سند به لحاظ محتوایی روشن باشد و مطالعه مقایسه‌ای صورت گیرد؛ چرا که یکی از ارکان این موضوع تدوین قوانین خاص است. از طرف دیگر منطقه ویژه زیارتی مانند قم یا مشهد یا شیراز می‌تواند شرایطی ویژه را فراهم کند؛ زیرا ممکن است این نوع ضابطه گذاری ها شرایط راحت‌تری را برای زائر فراهم کند. بر این اساس مناسب است روی مفهوم منطقه ویژه زیارتی نیز کار شود.
وی در ادامه اظهار داشت: قدم اول این است که مؤلفه‌ها استخراج شده، مطالعاتی زیربنایی صورت گیرد و بعد جدول زمان بندی تنظیم شود. به نظر می‌رسد با توجه به محوریت آستان قدس رضوی، تولیت آستان جناب حجه الاسلام و المسلمین مروی محور باشند و جلسات تدوین محتوای سند با حضور تولیت سایر آستان‌ها مقدسه شکل گیرد.
نشست بررسی سند ملی زیارت با حضور دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و جمعی از نمایندگان اعتاب مقدسه کشور از جمله حجج اسلام نیکخو، مشاور تولیت آستان شاهچراغ و مسئول نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه شیراز، حسین نژاد، رئیس حوزه تولیت حرم حضرت معصومه(س)، ابراهیمی، معاون فرهنگی مسجد جمکران، عادل، معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه، رکن‌الدینی، معاون فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری، ذوالفقاری، معاون امور بین الملل سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی، اسماعیلی، از طرف تولیت حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) و دبیر ستاد فرهنگ و معاون خط مشی گذاری فرهنگی دبیرخانه برگزار شد.
ثبت ۱۰۲ میلیون زیارت در آستان‌های مقدسه ایران
حجت الاسلام سجاد نیکخو، مشاور تولیت حرم حضرت معصومه(س) نیز در گزارشی به بیان علل برگزاری این نشست پرداخت و گفت: در ایران چهار آستان مقدس و مطرح وجود دارد که عبارتند از مشهد مقدس، قم، شیراز و شهر ری که علاوه براین چهار آستان، مسجد مقدس جمکران نیز به دلیل اهمیت و جایگاه رفیع مورد توجه است. از طرف دیگر سازمان اوقاف و امور خیریه که آستان‌های امامزادگان ذیل آن قرار گرفته و سازمان حج و زیارت نیز متولی امور زیارت اماکن مقدسه هستند.
وی افزود: چند سال قبل سنگ بنای تجمعی با ایده‌های متفرق از دغدغه‌مندان امور فرهنگی، زیر نظر مرحوم آیت الله واعظ طبسی بنا نهاده شد و در زمان تولیت آیت الله رئیسی این تجمع به صورت رسمی تحت عنوان «اجلاسیه اعتاب مقدس جهان اسلام» شکل گرفت که بخشی از آن ایرانی بود و در قالب بخش‌های فوق اعلام شد و مابقی از دیگر کشورهای اسلامی از جمله کشور عراق که اعتاب مقدسه، تولیت مسجد کوفه و دیوان وقف شیعی عراق از اعضای این اجلاسیه هستند.
حجت الاسلام نیکخو افزود: از کشور سوریه نیز حرمین مقدس حضرت زینب(س) و حضرت رقیه(س) در این اجلاسیه عضویت دارند. بنابراین اجلاسیه اعتاب مقدس به دو بخش ایرانی و جهان اسلام تقسیم بندی می‌شود که در بخش جهان اسلام تا امروز چهار اجلاسیه برگزار شده و آخرین آن در کاظمین بود که در نهایت با شیوع بیماری کرونا تعطیل شدند. اما آستان‌های ایرانی تا امروز پنج اجلاسیه برگزار کرده‌اند و آخرین آن در شهر ری و همزمان با حیات مرحوم آیت الله ری شهری برگزار شد.
مشاور تولیت حرم حضرت معصومه(س) ادامه داد: تا امروز برنامه‌های مختلف فرهنگی در راستای هم افزایی بین اعتاب مقدس برگزار شده که دستاورهای خوبی نیز داشته است. از جمله این دستاورها می‌توان به تولیت حرم مطهر امام رضا(ع) اشاره کرد که تا پیش از این اجلاسیه‌ها اگر قصد اجرای برنامه‌ای در حرم مطهر حضرت معصومه(س) را داشت، کیفیت و نحوه اجرای آن نامعلوم بود، اما امروز به برکت این اجلاسیه‌ها تمام بخش‌های داخلی تولیت‌های مقدس کشور از افراد ذیربط و نحوه فعالیت یکدیگر مطلع هستند و کارها با سرعت و کیفیت خوبی برگزار می‌شود. بر همین اساس هم افزایی در برنامه‌ها در اولویت‌های اعتاب مقدسه قرار دارد؛ به عنوان مثال اگر بنا باشد در دهه کرامت برنامه ویژه‌ای انجام شود با هم فکری، همکاری و به صورت مشترک بین اعضا برگزار می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر هم افزایی در آستان‌های مقدس به گونه‌ای است که در سالروز ولادت امام عصر(ع) به مسجد مقدس جمکران مشرف شده و روز بعد به آستان مقدس شاهچراغ شیراز بروید، تمام برنامه‌ها به صورت مشترک برگزار می‌شوند. علاوه بر این تولیدات فرهنگی آستان‌ها نیز با همین رویکرد تهیه و توزیع می‌شوند. سامانه‌های فرهنگی نیز در سال‌های اخیر متنوع بوده، اما به جرأت می توان گفت تنها سامانه گسترده، با نفوذ، ارزان قیمت و مورد علاقه مردم، سامانه «زیارت» است که می‌توان از آن به عنوان پویاترین و جامع‌ترین سامانه نیز یاد کرد؛ چرا که در ایام نوروز امسال در حرم مطهر رضوی بیش از ۷۰ میلیون زیارت از طریق دوربین‌های مستقر در حرم مطهر به ثبت رسید؛ همچنین بیش از ۶ میلیون خودروی شخصی زائران وارد مشهد مقدس شدند و طی آخرین آمار ۱۰۲ میلیون زیارت در آستان‌های مقدسه ایران به ثبت رسیده است.
حجت الاسلام نیکخو در پاسخ به سؤال عاملی مبنی براینکه آمار ۱۰۲ میلیون مربوط به سال ۱۴۰۰ است، عنوان کرد: این آمار مربوط به سال ۹۸ و قبل از شیوع کرونا است، بنابراین ظرفیتی با این عظمت در کشور وجود دارد که علاوه بر علاقه مردم، ثروت ساز نیز هست.
وی در پایان با بیان اینکه ۱۳۰ جلد کتاب در امر سندنویسی و زیارت کار شده افزود: در برنامه پنجم توسعه نیز بودجه قابل توجهی برای اعتاب مقدس در نظر گرفته شده و در حال حاضر نیز طبق فرآیند تعریف شده شورای عالی انقلاب فرهنگی به صورت هماهنگ حرکت می‌کنیم.
در ادامه این نشست محمود حاجیلویی معاون خط مشی گذاری فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه سند ملی زیارت با کارسازی همین جمع اتفاق افتاده است، اظهار داشت: در اجلاسیه پنجم با همراهی اعضا نامه نگاری به رییس جمهوری انجام شد و با دستور شخص رییس جمهور اعتبار ویژه‌ای برای تولیت آستان مقدس مشهد در نظر گرفته شد و از شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز خواسته شد در این برنامه همراهی لازم را داشته باشد.
حاجیلویی اظهار داشت: امسال اعتکاف رمضانی نیز در مسجد مقدس جمکران برگزار شد. با وجود شرایط کرونا مردم حضور پرشوری در مسجد مقدس جمکران داشتند که تصاویر آن نیز در رسانه‌ها منعکس شد.
سید محمد ذوالفقاری، معاون امور بین الملل سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی نیز در این نشست گفت: پیشنهاد داده‌ایم سند ملی زیارت در چارچوب تدوین اسناد ملی مصوب ستاد هماهنگی نقشه دنبال شود. آستان قدس برای محوریت بخشیدن به این موضوع و تشکیل تیم مورد نظر وارد عمل شده و در انجام وظیفه محوله مربوط به ما از جمله معرفی نماینده و تضمین حضور نماینده سازمان برنامه و بودجه کشوردر این جلسات تصمیمات مهمی اتخاذ شده است.
اصغر عبداللهی مشاور امور مجلس و فراسازمانی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در خصوص سند ملی زیارت عنوان کرد: اهتمام خوبی با این محوریت در آستان‌های مقدس وجود دارد. موضوع سند ملی زیارت بسیار مهم است زیرا شهرهای مقدس مشهد و قم بین المللی‌ترین شهرهای ایران هستند. بنابراین وقتی با زائران چند ملیتی روبرو هستیم، باید نسبت به درک شرایط با دقت بیشتری عمل شود و سند ملی زیارت با توجه به استاندارد کردن شیوه های برخورد با زوار اهمیت زیادی پیدا می کند.
در ادامه این نشست، برخی اعضا با مطرح کردن این موضوع که چرا در سایر کشورهای اسلامی مانند عربستان، عراق و... شهرهای مذهبی و اعتاب مقدسه با قوانین ویژه و جدا از سیاست‌های سایر شهرها اداره می‌شود، اما در ایران با وجود تأکیدات مقام معظم رهبری بر تدوین قوانین ویژه شهرهای مقدس کشور مانند مشهد و قم، هنوز این مسئله بر زمین مانده است، از دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درخواست رسیدگی کردند.
نظر شما