«محیط زیست و توسعه از هم جدا نیستند. پتروشیمی که سالانه درآمد یک میلیارد دلاری دارد مهمتر است یا اینکه در ۹۰ هکتار زمین ۲ تن علوفه در هکتار تولید شود و ۱۵ تن گوشت دام بدهد که ۶۰ هزار دلار ارزش دارد؟ منطقه اقتصادی و توسعه چه می‌گوید؟»
نخست باید تاسف خورد که شخصی با این نوع نگرش به مقوله محیط زیست و محاسبه ارزش های اقتصادی محیط زیست به روش کودکان پیش دبستانی به مدت چهار سال رییس بزرگترین، مهمترین و موثرترین نهاد حفاظت از محیط زیست کشور بوده است! شخصی که متاسفانه در دوره ریاست چهار ساله اش بر سازمان حفاظت محیط زیست، نه تنها شاهد اقدام موثر و قابل توجهی در خصوص حفاظت از محیط زیست کشور نبودیم بلکه بسیاری از مجوزهای مخرب نیز در همین دوره صادر شده است. دوره ای که توجه به سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص محیط زیست به فراموشی سپرده شده و سازمان محیط زیست در نقش یک دلال تمام عیار، خود جاده صاف کن سایر دستگاه ها از جمله وزارت نیرو و نفت بوده است.
اما ذکر چند نکته درخصوص سخنان نسنجیده، فریب کارانه و غیرواقعی آقای عیسی کلانتری:
۱ . وی در قامت یک فرد توسعه گرا ادعا کرده است که «قرار نیست توسعه کشور متوقف شود» بله این سخن، سخن درستی است اما مگر کسی مخالف توسعه کشور است؟ آنچه مورد مناقشه است عدم توجه به آمایش سرزمین و احداث واحدهای صنعتی در دل مناطق بکر شمال کشور است. اگر هدف مخالفان این طرح، توقف توسعه کور بود که با احداث این همه کارخانه های پتروشیمی در کشور مخالفت می کردند.
در بسیاری از استان های کشور واحدهای فعال و یا در دست احداث پتروشیمی وجود دارد، آیا حامیان محیط زیست با احداث تمامی آنها مخالفت کرده اند؟ جناب کلانتری، کسی با توسعه کشور مخالف نیست بلکه با توسعه ای که محیط زیست کشور را برخلاف اصل ۵۰ قانون اساسی تخریب می کند مخالفت وجود دارد. این که آیا آقای کلانتری توجهی به این نکته ندارد و یا اساسا اعتقادی به مقوله حفظ محیط زیست ندارد را در بندهای بعدی شرح خواهم داد.
۲ . وی در بخش دیگری از سخنانش گفته است که «شمالی ها باید صنایع و کارخانجات بزرگ داشته باشند»، معلوم نیست این سخن بر چه اساسی بیان شده است؟ آیا این سخن آقای کلانتری پس از بررسی طرح های آمایش سرزمین و مکان یابی دقیق واحدهای صنعتی بیان شده است؟ آیا وی ظرفیت های اقتصادی متناسب با اقلیم را مطالعه کردند؟ آیا مطالعات اقتصادی دستگاههای متولی توسعه کشور از جمله وزارت صمت، وزارت نیرو، وزارت نفت و غیره را مطالعه کرده و سپس اعلام نظر کرده اند؟ بسیار بعید به نظر می رسد چرا که نه مطالعات آمایشی، نه ظرفیت های بالقوه و نه گزارشات دستگاههای توسعه ای این سخن آقای کلانتری را تایید نمی کنند. حداقل در مقوله صنایعی مانند پتروشیمی بهتر است آقای کلانتری جهت تقویت سخن شان و روشن شدن بیشتر موضوع اسناد معتبر مطالعاتی خود در این زمینه را اعلام کنند.
۳ . جناب کلانتری سپس با ژست «همه جانبه نگری» اعلام کردندکه «محیط زیست و توسعه از هم جدا نیستند». تجربه نشان داده است که نه تنها در کشور ما بلکه در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، خاستگاه این جمله طرفداران حفظ محیط زیست نبوده اند، بلکه افراد توسعه گرا به منظور فریب افکار عمومی و حداقلی کردن خواسته های آنان مقوله هایی همچون توسعه پایدار را علم کرده اند. در اینجا به نظر می رسد آقای کلانتری خودش هم از دفاع یک طرفه از طرح های اقتصادی مخرب محیط زیست، کمی خجالت زده شده و برای اینکه متهم به ضدیت با حفظ محیط زیست نشود، عدم جدایی توسعه و محیط زیست را بیان کرده اند! لازم به ذکر است که طرح های توسعه ای فله ای و مطالعه نشده که اغلب محیط زیستی نشده اند مثل پتروشیمی میانکاله کاملا از محیط زیست جدا هستند جناب کلانتری!
۴ . جالب ترین بخش فرمایشات جناب کلانتری محاسبه دلاری درآمد پتروشیمی ادعایی میانکاله با درآمد علوفه ۹۰ هکتاری عرصه آن است! در خوشبینانه ترین حالت هم این سخنان آقای کلانتری را باید در قامت وزیر کشاورزی دهه ۷۰ ارزیابی کرد نه رییس سابق سازمان حفاظت محیط زیست کشور! چرا که آقای کلانتری درآمد ادعایی حاصل از فعالیت پتروشیمی میانکاله را نه با ارزش اکولوژیک منطقه احداث بلکه با میزان تولید علوفه و گوشت دام مقایسه کرده است! آقای کلانتری در این بخش از سخنانانش باز هم بدون توجه به طرح های آمایش سرزمین، به فراموشی سپردن تاثیرات منطقه ای، نه ۹۰ هکتار عرصه آن و همچنین عدم محاسبه ارزش های اقتصادی اکولوژیک منطقه، درآمد حاصل از فعالیت صنعت پتروشیمی را با تولید گوشت آن هم در ۹۰ هکتار مقایسه کرده است! این محاسبه آقای کلانتری آدمی را به یاد خاطرات صدا و سیمای کودکان دهه ۶۰ و برنامه مبصر چهار ساله کلاس می اندازد! در آن برنامه ویژه کودکان، معلم از دانش آموز سوال می کرد که هر نفری در دستانش چند انگشت دارد؟ دانش آموز نیز با اشاره به انگشتان یکی از دست هایش و شمردن معکوس از ۱۰ می گفت: «ده و نه و هشت و هفت و شیش» و سپس با اشاره به انگشتان بعدی می گفت: «با پنج تا می شه یازده تا»!
جناب کلانتری اگر قصد مقایسه دقیق داشت، بهتر بود به جای محاسبات فریبکارانه، اولا به آمایش سرزمینی اشاره می کرد و سپس در صورت مکان نمایی طرح ادعایی در طرح های آمایشی، تاثیرات مخرب آن بر خطه شمال و جنگل های ارزشمند هیرکانی را بررسی می کرد و ارزش اکولوژیک منطقه، نه ۹۰ هکتار را در ترازوی مقایسه می گذاشت ولی وی به راحتی تاثیرات مخرب طرح را پنهان و درآمد آن را با تولیدعلوفه مقایسه کرده است!
۵ . سخن آخر اینکه باز هم باید تاسف خورد که شخصی با چنین دیدگاههای ضد محیط زیستی به مدت چهار سال رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور بوده است، البته جا دارد تا دستگاه قضایی کشور، مدیرانی که سابقا با ترک فعل و یا مانند آقای کلانتری انجام افعال خلاف انتظار باعث بروز خسارات جران ناپذیر به کشور شده اند را تحت پیگرد قضایی قرار دهد تا با ژست های طلبکارانه، آسیب های وارده از ناحیه مدیریت غیرعلمی خود را توجیه ننمایند.
** معاون اسبق محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور
نظر شما