پیشگیری عامل مهم در مصونیت نوجوانان در برابر دخانیات

به گزارش ایرنا، امروزه شیوع رفتارهای پرخطر به خصوص در نوجوانان و جوانان به یکی از مهمترین و گسترده ترین دل نگرانی‌های جوامع بشری تبدیل شده و به رغم فعالیتهای پیگیرانه سه دهه گذشته در این خصوص، رفتارهای مخاطره آمیز در سطح جهان دارای رشد تصاعدی بوده که هزینه‌های پزشکی و مراقبتی این رفتارها نیز رو به افزایش است.

درحالی شیوع رفتارهای پرخطر مانند استعمال دخانیات و به دنبال آن آسیب های اجتماعی دیگر در میان جوانان رو به رشد است که همچنان پیشگیری، بهترین راه مقابله با این آسیبها تشخیص داده شده است.

مصرف سیگار و تنباکو، غذاهای پرچرپ و کم فیبر، عدم فعالیت فیزیکی، مصرف الکل، رفتارهای پرخطر جنسی، سوء مصرف مواد از جمله رفتارهای پرخطر محسوب می شوند که پیامدهای ناگواری برای روند زندگی، سلامتی و رشد روانی و اجتماعی آنان از جمله بیماری های روانی مانند افسردگی، ابتلا به انواع سرطانها و بیماری‌ها، دوری از تحصیل و شکست تحصیلی، مصرف موادمخدر و دیگر جرایم را به همراه می آورند.

مدیر گروه بهداشت محیط استان زنجان با اشاره به موضوع مهم آموزش گفت: تاثیر آموزش در پیشگیری از مصرف دخانیات و مخاطرات و آسیب های اجتماعی به ویژه پدیده اعتیاد برای نوجوانان غیرقابل انکار است و بی‌توجهی به آن می‌تواند تمام تلاشهای تربیتی مدرسه و خانواده را تحت الشعاع قرار داده و موجب شکست آنها شود و در نتیجه آینده نسل و جوان کشور را دچار خطر کند.

جلیل نصیری افزود: به همین دلیل بر ضرورت توجه به مخاطرات تربیتی دانش آموزان در زمینه آسیبهای اجتماعی و رفتارهای پرخطر و آموزشهای لازم در این خصوص تاکید بسیاری می شود.

وی اظهار داشت: بنابراین علاوه بر فعالیتهای عمومی گسترده ای که در جهت مصون سازی دانش آموزان در قالب کتابهای درسی و فعالیت های تربیتی وجود دارد، باید به نظارت بر مخاطرات، برنامه ریزی و اجرای فعالیت های تخصصی برای پیشگیری از استعمال دخانیات و سایر آسیب های اجتماعی نیز توجه کرد.

 این مسوول با تاکید بر اینکه عوامل مخاطره آمیز و آسیب های اجتماعی متعددی، نوجوانان را تهدید می‌کند ادامه داد: اما آنچه توجه و تمرکز ویژه ای باید به آن داشت، موضوع رفتارهای پرخطر نوجوانان است که از شروع مصرف دخانیات به عنوان دروازه ورود به مواد مخدر، خشونت و غیره یاد می‌شود و البته در این بین موضوع خطر گرایش به مصرف دخانیات و مواد مخدر باید اولویت بیشتری در برنامه ها و اقدامات آموزشی داشته باشد.

وی اضافه کرد: در واقع استدلال این است که در گروه سنی نوجوانان، رفتارهای پرخطر به دلیل شرایط سنی و رشدی نوجوانان که خود را در ویژگیهایی چون کنجکاوی، خطرجویی، هیجان خواهی و تمایلات مشابه دیگر نشان می‌دهد به توجه بیشتری نیاز دارد و ممکن است زمینه مخاطرات مهم و آسیب‌های اجتماعی را فراهم کند.

مدیر گروه بهداشت محیط استان زنجان ادامه داد: در بحث آموزش، انجام مداخلات مراقبتی رویکرد موثرتری است، برای این منظور همکاری نهادها و مراکز مشاوره ای، درمانی و حمایت اجتماعی نیاز است تا در کنار یکدیگر فعالیت کنند و چرخه منظمی از خدمات غربالگری، آموزش، درمان، مشاوره و مددکاری را بصورت مشترک انجام دهند. 

پیشگیری اولیه در آموزش مورد توجه باشد 

وی اظهار داشت: پیشگیری اولیه در بحث آموزش، باید راهکار اصلی باشد، این راهکار، چارچوب تربیتی نظام آموزشی را تعیین کرده که به موجب آن، تمرکز اصلی بر " آموزش مهارتهای خودمراقبتی" است به این معنا که آموزش این مهارتها موجب می شود که نوجوانان قادر باشند از خود در برابر رفتارهای پرخطر، رویدادها و عوامل مخاطره آمیز و به طور کلی در برابر آسیب های اجتماعی، محافظت و مراقبت کنند. 

نصیری افزود: در زمینه تقویت عوامل محافظت کننده نیز باید به همه عوامل مراقبت از دانش آموزان از قبیل آگاهی، دانش، نگرش و محیط توجه داشت، همچنین در زمینه عوامل مخاطره آمیز هم به رصد و کاهش این عوامل تاکید شود تا آگاهی و دانش کودکان و نوجوانان در مورد رویدادها و عوامل مخاطره آمیز افزایش یابد تا بتوانند از خود در برابر این عوامل مراقبت کنند.

وی با اشاره به اینکه باید اولویت هایی را برای خود تعریف کنیم که به نوعی چشم انداز فعالیتهای ما در آینده محسوب شوند اضافه کرد: این اولویت ها تمرکز ویژه بر برنامه های پیشگیری اولیه در مدارس، توجه به برنامه های پیشگیری از آسیب های اجتماعی و طراحی نظام مراقبت اجتماعی از کودکان و نوجوانان را در بر می گیرد.

این مسوول ادامه داد: کودکان و نوجوانان به تناسب رشد جسمی و سنی، تغییرات روانی و اجتماعی گوناگونی را پشت سر می گذارند که نخستین قدم برای کمک به کودکان و نوجوانان این است که این تغییرات را به خوبی بشناسیم و به تناسب آن، شیوه های ارتباط با فرزندان، دانش آموزان و کودکان و نوجوان را طراحی، اصلاح و بهبود بخشیم. 

وی با تاکید بر اینکه همچنین به همان اندازه که نگران بیماری ها و مخاطرات سلامت جسمی فرزندانمان هستیم، باید توجه داشته باشیم و دقت کنیم که چه خطراتی سلامت روانی اجتماعی آنان را تهدید می کند گفت: نباید از کنار این خطرات، به سادگی و آسانی عبور کنیم چراکه فرزندان ما به ویژه در دوره نوجوانی، هیجان خواه، کنجکاو و با تغییرات خلقی و عاطفی گسترده ای مواجه هستند و به همین دلیل، گرایش های مخاطره آمیز ممکن است در آنها  وجود داشته باشد.

به گفته این کارشناس، در این زمینه، خانواده ها باید به هشدارهایی که از طرف دستگاههای مسوول، در مورد رفتارهای پرخطر نوجوانان اعلام می کنند، به طور جدی توجه شود.

مهارت نه گفتن را به فرزندان خود بیاموزیم 

مدیر گروه بهداشت محیط استان زنجان ادامه داد: کودکان و نوجوانانی که از آگاهی خوبی نسبت به خود برخوردارند، به توانایی ها و قوت های خود باور دارند، از عزت و کرامت نفس برخوردارند، دارای توانایی حل مساله و تصمیم گیری هستند، معاشرت‌های اجتماعی سالم و صحیحی دارند، هیجانات و عواطف خود را کنترل می کنند و از محیط و جو مناسب، همدلانه و حمایت گرانه ای برخوردار هستند.

وی تصریح کرد: این افراد علاوه بر آن قادر هستند که مواجهه موثری با رفتارهای پرخطر داشته و در رویدادهای مخاطره آمیز و ناگوار، تاب آوری داشته باشند.

نصیری افزود: کودکان و نوجوانان، حتی در صورتی که دارای سلامت روانی اجتماعی بالا باشند و از محیط حمایتگرانه ای برخوردار باشند، باز هم بی نیاز از مهارتهای خودمراقبتی نیستند. باید کوشید تا این مهارتها در بین کودکان و نوجوانان، ترویج شود.  

وی باتاکید بر اینکه نمونه ای از مهمترین این مهارتها، مهارت" نه گفتن" است، یادآورشد: فرزندان ما باید قادر باشند در برابر فشار همسالان خود و یا در سایر زمینه ها و موقعیت های مخاطره آمیز و آسیبهای اجتماعی، از خود مراقبت کنند و با جرات "نه " بگویند.

این مسوول ادامه داد: همچنین در مواردی ممکن است خانواده ها با رفتار پرخطری در فرزندان  خود روبه رو شوند و نشانه هایی از خطر را در آنان ببیندد، آنچه در این رویدادها و موقعیت ها، اهمیت دارد این است که خانواده با حمایت های روانی اجتماعی مورد نیاز و نیز ظرفیت ها و حمایتهای اجتماعی موجود در این زمینه، آشنا باشند و بتواند از این حمایت ها، برای مداخله به موقع و موثر استفاده کنند.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به اهمیت بحث آموزش و ترویج فرهنگ خود مراقبتی در خصوص رفتارهای پرخطر به خصوص استعمال دخانیات می‌توان با تقویت همکاری با وزارت آموزش و پرورش و سایر ارگان های ذیربط، همراهی دانش آموزان، اولیا و شهروندان به نسلی عاری از دخانیات در آینده نزدیک دست یافت.