کاهش امتیاز و تغییر رتبه ایران در شاخص عملکرد زیست محیطی/جایگاه ۱۳۳ در میان ۱۸۰ کشور

به گزارش ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست، لیلا زمانی روز جمعه با اشاره به انتشار شاخص عملکرد زیست محیطی (EPI) سال ۲۰۲۲ توسط دانشگاه ییل، افزود: در نسخه ۲۰۲۰ امتیاز و رتبه ایران در وضعیت بهتری قرار داشت ولی به دلیل تغییرات در شاخص ها و روش محاسبه این دو نسخه قابل قیاس نیستند. 

وی ادامه داد: در این نسخه از گزارش، ۱۸۰ کشور در ۱۱ طبقه موضوعی با استفاده از ۴۰ شاخص عملکردی در سه حوزه تغییرات آب و هوا، سلامت محیط زیست و سرزندگی اکوسیستم رتبه بندی شدند.

زمانی با بیان اینکه این شاخص ها در مقیاس ملی میزان نزدیکی کشورها به اهداف تعیین شده سیاست زیست محیطی را ارائه می دهند، افزود: شاخص های EPI راهی برای شناسایی چالش ها، تعیین اهداف، ردیابی روندها، درک نتایج و شناسایی بهترین اقدامات سیاستی کشورها را فراهم می کند.

مدیرکل دفتر اقتصاد و فناوری محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به پیشرفت های گزارش نسخه ۲۰۲۲ نسبت به نسخه های پیشین، گفت: این نسخه نسبت به ۸ نسخه قبلی، بیشترین تعداد شاخص را ارائه کرده و نسبت به نسخه ۲۰۲۰، در این گزارش ۸ شاخص اضافه شده است. در این نسخه یک شاخص جدید در موضوع تغییر اقلیم ارائه شده است که پیشرفت کشورها به سمت انتشار خالص صفر در سال  ۲۰۵۰ را پیش بینی می کند. همچنین از جمله پیشرفت‌های دیگر، چهار شاخص جدید در موضوع کیفیت هواست که قرار گرفتن در معرض دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، مونوکسید کربن و مواد آلی فرار را  نشان می دهد.

وی افزود: سنجه های جدیدی که بازیافت و آلودگی پلاستیک اقیانوس‌ها را اندازه‌گیری می‌کنند، به دسته موضوع مدیریت پسماند اضافه شده‌ و تلاش‌ کشورها برای دستیابی به اقتصاد حلقه بسته را مشخص می‌کند. نظر به نقش حیاتی کشاورزی در ارتقای جوامع سالم، نسخه ۲۰۲۲ شامل یک شاخص آزمایشی در مورد استفاده پایدار از آفت‌کش‌ها نیز است.

زمانی خاطرنشان کرد: تقریبا از سال ۲۰۰۶ که گزارش های شاخص عملکرد محیط زیست هر دو سال یکبار  منتشر شده اند، تقریبا در هر دوره تغییراتی در ساختار، شاخص ها، وزن شاخص ها، نحوه محاسبه و تعدادکشورها وجود داشته است. بنابراین تهیه کنندگان گزارش بارها اشاره کرده اند که نسخه های متوالی گزارش ها قابل مقایسه نیستند و در عوض از روش های برگشت به گذشته در برخی نسخه ها، روند ۱۰ ساله را محاسبه کرده اند که در نسخه ۲۰۲۲ روند ۱۰ ساله عملکرد محیط زیست ایران ۶.۹۰ است. 

مدیرکل دفتر اقتصاد و فناوری محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست، افزود: شاخص هایی که روند منفی قابل توجهی در طی ۱۰ سال داشته اند، عبارتند از شاخص از دست رفتن مرتع (۳۹.۶۰-)، شاخص انتشار CO(۲۰.۸۰-) و روند شدت گازهای گلخانه ای (۲۴.۴۰-) و شاخص ها با بهترین روند عملکرد مربوط به شاخص های نرخ رشد کربن سیاه (۶۳)، نرخ رشد دی اکسید نیتروژن (۸۷.۳۰) در طبقه سیاست های اقلیمی، نرخ رشد ناکس (۵۵)، نرخ رشد دی اکسید گوگرد (۴۰.۷۰)، اسیدی شدن دریا (۴۷.۹۰) و وضعیت ذخیره ماهی (۲۰.۶۰) در طبقه سرزندگی اکوسیستم.

زمانی تاکیدکرد: با وجود اینکه تهیه کنندگان گزارش پیشرفت های زیادی در مورد داده‌ها داشته اند، ولی هنوز شکاف داده‌های شدید وجود دارد که دامنه تحلیلی رتبه بندی را محدود می‌کند. شکاف‌های موجود به ویژه در زمینه‌های کشاورزی، منابع آب و تهدیدات تنوع زیستی مشهود است. ناتوانی در گرفتن اثرات زیست محیطی فرامرزی به عنوان محدودیت چارچوب فعلی EPI باقی مانده است. در ضمن گزارش ها از اطلاعات چند سال اخیر استفاده کرده و اطلاعات صرفا مربوط به سالی که گزارش تهیه شده، نیست.

به گفته وی، شاخص عملکرد محیط زیست EPI داده های خود را از منابع شخص ثالث قابل اعتماد مانند نهادهای حاکم بین المللی، سازمان های غیردولتی و مراکز تحقیقاتی آکادمیک (مقالات دانشگاهی) تهیه کرده است. 

مدیرکل دفتر اقتصاد و فناوری محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: اشتباهاتی در داده‌های این گزارشات در نسخه‌های مختلف وجود داشته که رتبه و نمره عملکرد را تحت تاثیر قرار داده است؛ با در نظر گرفتن اشکالات موجود و همچنین توجه به این نکته که انتخاب شاخص ها بر اساس اولویت‌های جهانی است، نتایج این گزارش در کشور مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. 

وی اظهارداشت: برای تهیه گزارش شاخص‌های پایداری ملی بر اساس میزان تحقق سیاست‌های کلی محیط زیست و اولویت‌های ملی، اقداماتی در حال انجام است که نتایج آن به زودی منتشر خواهد شد.