دکترین جدید السیسی ؛ فاصله گرفتن مصر از سیاست ۳۰ ساله و تمرکز بر آفریقا

به گزارش ایرنا، تارنمای تحلیلی نشنال اینترست در مقاله ای به قلم آروشی سینگ می نویسد: مصر با میزبانی کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۲ به دنبال تنوع بخشیدن به روابط و تقویت موقعیت و گشودن درهای جدیدی در روابط بین الملل است. دولتمردان مصری امیدوارند این کنفرانس قرار است فرصتی را برای این کشور حوزه شمال آفریقا فراهم کند تا "مصر را در کانون توجه کشورهای بزرگ قاره آفریقا که به دنبال بازیگران اصلی حوزه گاز طبیعی در فرآیند انتقال انرژی هستند" قرار دهد.

مصر در سال های اخیر سعی کرده از توافقنامه منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا حمایت  و فعالانه در نشست های اتحادیه آفریقا (AU) شرکت کند. این پیکربندی مجدد سیاسی، قاهره را به افزایش محبوبیت ژئوپلیتیکی از طریق مشارکت بیشتر در قاره سیاه، نزدیک کرده است.

به مدت سی سال در زمان حسنی مبارک، مصر از قاره خود دور و دورتر شد. یکی از علل اصلی آن، یک سوء قصد در سال ۱۹۹۵ در جریان نشست سازمان اتحاد آفریقا (سلف اتحادیه آفریقا) در اتیوپی بود. پایان حکومت مبارک به معنای پایان «نفوذ مصر در منطقه حوضه نیل» بود. این کشور طی این مدت همچنین در تلاش برای تثبیت هویت خود به عنوان یک کشور مدیترانه ای یا عربی بوده است.

السیسی برای همسویی بین دولتمردان انعطاف بیشتری به خرج داده است. او روابط خود را از طریق سرمایه گذاری های مختلف که روابط بین قاره ای را هدف قرار داده، تقویت کرده است. بررای مثال یک صندوق سرمایه گذاری که در جهت گسترش زیرساخت های فناوری اطلاعات و تامین مالی تحول دیجیتال در آفریقا کار می کند.

این سرمایه‌گذاری احتمالاً به توسعه اقتصادی مبتنی بر دانش و فناوری کمک می‌کند. صندوق توسعه صادرات مصر همچنین نیمی از هزینه های حمل و نقل کالاهای وارداتی توسط آفریقا را برای تشویق و گسترش این نوع تجارت پرداخت می کند.

دفاتر تجاری جدید مصر در پنج کشور آفریقایی و یک مرکز لجستیک در کنیا نیز تأسیس شد. سازمانی به نام آژانس مشارکت برای توسعه مصر هم بورسیه های تحصیلی را برای تقویت پیوندها در این قاره به عنوان بخشی از تلاش هماهنگ خود برای تمرکز بر آفریقا گسترش داد.

نکته قابل توجه این است که مصر در تلاش برای حل و فصل اختلافات بین سومالی و کنیا در تلاش های میانجیگری در لیبی مشارکت داشته است. در عین حال، قاهره همچنان درگیر مناقشه در مورد سد بزرگ رنسانس اتیوپی (GERD) است که این کشور را بر آن داشته تا به دنبال جلب نظر سایر کشورها مانند رواندا باشد و از طریق امضای یادداشت تفاهم در حوزه  های ورزش، پست، آموزش های دیپلماتیک و فناوری اطلاعات با این کشور نفوذ خود را گسترش دهد. مصر با همکاری در ساخت مرکز قلب مجدی یعقوب در رواندا تلاش کرده رد پایی موثر از خود در حوزه آفریقای مرکزی در زمینه بهداشت به جای بگذارد.

در فروردین ۱۴۰۰، پس از شکست مذاکرات کینشازا بر سر بحران GERD، مصر و اوگاندا توافق کردند اطلاعات نظامی خود را به اشتراک بگذارند. مصر همچنین یک توافقنامه نظامی با سودان با تاکید "آمادگی قاهره برای برآورده کردن تمام خواسته‌های سودان در همه زمینه‌های نظامی" و البته بوروندی منعقد کرد؛ که تا حد زیادی برای جلب حمایت این دو کشور علیه مناقشه GERD بود. بوروندی و مصر در مورد یک پروتکل همکاری نظامی که هدف آن تقویت همکاری بیشتر از طریق مانورهای مشترک است، هم به طور جداگانه مذاکره کردند و به توافقاتی دست یافتند.

 یکی از موانع اصلی توسعه سیاست خارجی مصر، مبارزه با تبلیغات منفی اتیوپی است؛ مبنی بر این که قاهره قصد دارد به نوعی «هژمونی آبی» در شمال آفریقا دست یابد. این اظهارات به طور مشخص با اظهارات جنگ طلبانه و تند طرفین همراه بوده است. در کنار آن، اتیوپی از GERD به عنوان پروژه ای که غرور ملی کشورهای آفریقایی را ارتقا می دهد، حمایت می کند.

مصر ادعا دارد در تلاش است تا نیازهای توسعه ای کشورهایی مانند رواندا را در زیرساخت ها، بهداشت و آموزش برآورده کند. از جمله مسائلی که دولت سیسی روی آنها تبلیغ می کند، ارتقای روابط مردم با مردم از طریق ترویج آموزش دیپلماتیک، ورزش جوانان، موزه ها، فناوری اطلاعات و خدمات پستی است. در همین حال، مصر روی شعار تقویت شراکت پایدار با کشورهای دوست شمال آفریقا تاکید کرده و همزمان به دنبال روابط جدید با دیگر کشورهای قاره اش است.

قاهره به عنوان بخشی از تلاش‌های چندجانبه خود تلاش کرده با پنج کشور دیگر اتحاد هیدروژن سبز آفریقا را راه‌اندازی کند و از دیگر کشورهای آفریقایی هم دعوت کرده به آن بپیوندند. این تلاش مشترک با کنیا، آفریقای جنوبی، نامیبیا، مراکش و موریتانی با هدف گسترش مشارکت ها و رشد پروژه های مبتنی بر هیدروژن سبز در آفریقا انجام شد. این موافقت نامه وعده داده دسترسی به منابع انرژی پاک را افزایش دهد، چشم‌اندازهای شغلی را در اقتصاد بدون آلایندگی بهبود بخشد، مزایای بهداشت عمومی را ارتقا دهد و فرصت‌هایی برای تحقیق و توسعه فراهم کند.

توسعه روابط با اوگاندا، از طریق امضای توافقنامه با ارتش اوگاندا و اداره کل اطلاعات این کشور، از جمله دیگر تلاش های جدید عبدالفتاح السیسی در تقویت روابط خود با کشورهای هم قاره اش محسوب می شود. مصر و اوگاندا به دنبال گسترش دادنپیوندهای خود فراتر از بخش دفاعی به حوزه های دیگر هم هستند. به عنوان مثال، مصر در ساخت نیروگاه خورشیدی اوگاندا مشارکت کرده، گسترش سرمایه گذاری های تجاری بین سازمان توسعه صنعتی مصر و سازمان سرمایه گذاری اوگاندا را تشویق می کند و در بخش کشاورزی اوگاندا هم همکاری هایی داشته. وزارت منابع آب و آبیاری مصر اخیرادر پروژه های کاهش سیل در غرب اوگاندا مشارکت داشت و طرح هایی برای ایجاد سدهای جمع آوری آب باران و حفر چاه های زیرزمینی در مناطق صعب العبور در اوگاندا ارائه داد. تمرکز بر مسائل مربوط به آب، تا حد زیادی مانع اوگاندا از «پیروی از سیاست سرسختانه اتیوپی علیه قاهره» شده است.

فشار بر اتیوپی به منظور مصالحه و مشروعیت بخشیدن به سیاست های کنونی مصر، بخشی اساسی از «دکترین سیسی» محسوب می شود. دکترین جدید وی همچنین شامل تنوع بخشیدن به واردات تسلیحات، اجرای چرخش به سمت آفریقا، و ایجاد روابط عمیق تر با چین و اتحادیه اروپا می شود.