گسترش روابط هند و طالبان؛ رقابت با چین و جلوگیری از نفوذ پاکستان

به گزارش روز دوشنبه ایرنا از نیکی آسیا، هند در حال افزایش تعامل با حاکمان طالبان افغانستان است و اصرار دارد که برای این کار تنها انگیزه های بشردوستانه دارد، در حالی که تحلیلگران این روابط را در چارچوب رقابت های ژئوپلیتیکی با چین و پاکستان تنظیم می کنند.

تیمی از مقامات وزارت خارجه هند به رهبری معاون وزیر امور خارجه هند «جی پی سینگ» در اوایل ماه جاری به کابل سفر کردند که اولین دیدار رسمی این کشور از زمان تسلط طالبان بر افغانستان در ماه اوت سال گذشته بود. هیات هندی برای نظارت بر ارسال کمک های هند، با امیرخان متقی سرپرست وزارت امور خارجه طالبان و شیرمحمد عباس استانکزی معاون وی ملاقات کرد.

هند که هنوز طالبان را به رسمیت نشناخته است، تاکنون ۲۰ هزار میلیون تن گندم، ۱۳ تن دارو و ۵۰۰ هزار دوز واکسن کووید را به افغانستان ارسال کرده است و در حال ارسال تجهیزات پزشکی و غلات بیشتر است.

مقامات هندی تاکید دارند که سفر این هیئت صرفا بخشی از تلاش های کمک رسانی بوده است اما برخی از تحلیلگران بر این عقیده هستند که هند در زمان این دیدار با احتیاط به حضور چین به ویژه چشم دوخته بود.

«شمشاد احمد خان»، استادیار روابط بین الملل در دانشگاه دبی، گفت: هند نگران است که اگر کابل تنها بماند، چین برای افزایش نفوذ خود در افغانستان فرصت خواهد داشت.

وی افزود: این مساله تلاش های هند برای مشارکت از پروژه های توسعه ای و زیربنایی قبل از قدرت گرفتن طالبان بیهوده خواهد بود، دهلی نو نگران است که خلاء ناشی از حضورش در برنامه های توسعه افغانستان، توسط پکن پر شود.

احمد خان اضافه کرد: هند، موضع خود را پنهان می کند تا سیگنالی به غرب ارسال نکند که طالبان را به عنوان حاکم مشروع افغانستان به رسمیت بشناسد.

چین نیز به طور رسمی طالبان را به رسمیت نشناخته است اما نشان داده است که در حال بررسی راه های مختلف برای همکاری است.

وزارت خارجه چین در اواخر ماه مارچ پس از دیدار دیپلمات ارشد «وانگ یی» با متقی در کابل، در بیانیه‌ای گفت: افغانستان آماده مشارکت فعال در همکاری‌های کمربند و جاده [پکن] و تقویت همکاری تجاری و سرمایه‌گذاری با چین است.

این بالاترین سطح سفر دیپلمات های چین به افغانستان از زمان تسلط طالبان به این کشور بوده است.

چین گفت: در اشاره ای پنهان به اقدامات ایالات متحده علیه طالبان، با فشار سیاسی و تحریم های اقتصادی بر افغانستان که توسط نیروهای غیرمنطقه ای در هر مرحله اعمال می شود، مخالف است. در عین حال، از طالبان خواست تا یک دولت فراگیر بسازند و حکومت‌داری محتاطانه را اعمال کنند و به تلاش های مثبت در جهتی ادامه دهند که در خدمت منافع مردم افغانستان و انتظارات جامعه جهانی باشد.

چین در میان چندین کشور مانند پاکستان، روسیه و ترکیه است که ماموریت های آن در کابل پس از خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان همچنان در حال انجام است. زمانی که طالبان سال گذشته قدرت را به دست گرفتند، بسیاری آن را یک پیروزی برای پاکستان، رقیب هند دانستند که به نظر می رسد روابط نزدیک تری با این گروه افراطی دارد اما اکنون مشخص نیست که اسلام آباد در افغانستان برتری داشته باشد و به طور بالقوه فرصت دیگری را به هند می دهد تا  رقیب منطقه ای آنها باشد.

اختلافات بین پاکستان و طالبان بر سر قلمرو و فعالیت های شبه نظامی فرامرزی توسط «تحریک طالبان پاکستان»، یک گروه تروریستی وابسته به طالبان افغانستان، تشدید شده است. در عین حال، اسلام آباد با بحران اقتصادی رو به وخامت خود دست و پنجه نرم می کند، به این معنی که در موقعیتی نیست که بتواند مانند دهلی نو به افغانستان کمک کند.

«هارش وی. پانت»، معاون مطالعات و سیاست خارجی در دهلی نو گفت: طالبان مکرراً به هند پیام می‌دهند که می‌خواهند یک سیاست خارجی مستقل داشته باشند و می‌خواهند بدون هیچ مداخله ای از سوی پاکستان با هند تعامل داشته باشند.

وی افزود: هند مایل است تا سطحی از طالبان حمایت کند و در سطح بسیار ابتدایی با آنها درگیر شود تا ببیند طالبان تا چه اندازه مایل به تعامل بیشتر با هند هستند.

«عبدالقهار بلخی»، سخنگوی وزارت خارجه طالبان، با انتشار تصویری از دیدار سینگ و متقی در ماه اخیر گفت: گفتگوهای آنها بر روابط دیپلماتیک، تجارت دوجانبه و کمک های بشردوستانه متمرکز شده است.

او افزود: متقی از هیئت هندی در کابل استقبال کرد و آن را شروع خوبی خواند. طالبان خواستار از سرگیری پروژه‌های هندی در افغانستان، حضور دیپلماتیک دهلی نو در کابل و ارائه خدمات کنسولی به افغان‌ها، به‌ویژه دانشجویان و کسانی که به دنبال درمان هستند، شده است.

به گفته بلخی، هیئت هندی گفته است آنها خواستار روابط مثبت با افغانستان هستند و دهلی نو کمک و همکاری با افغانستان را در زمینه های مختلف در نظر خواهد گرفت.

با این حال، «پانکاج جا»، استاد مطالعات دفاعی و استراتژیک در دانشگاه هشدار داد دهلی نو نمی تواند بدون بازگشت ملموس به تعامل طولانی با طالبان، به روابطش با افغانستان ادامه دهد. این ممکن است شامل توافقی باشد مبنی بر اینکه این گروه نباید جنگجویان خود را به منطقه کشمیر تحت کنترل هند - که کانون اختلاف طولانی مدت ارضی با پاکستان است - بفرستد تا به تروریسم دامن بزند.

او گفت: این یک نگرانی امنیتی بزرگ برای هند است. برقراری ارتباط هند با طالبان ناشی از این احساس است که می تواند جای پای خود را در افغانستان باز یابد.