قصه پر غُصه حفاظت از منابع آب استان فارس و هزار راه نرفته

اما براستی ، این همه آسیب و صدمه ای که ما و گذشتگان بر پیکر طبیعت بی جان دشت های فارس فرو آوردیم کی و کجا پایان می یابد ، برداشت آب از چاههای مجاز و غیر مجاز ، خشکاندن درختان بلوط و تبدیل جنگلها به اراضی کشاورزی ، حفر چاه پیرامون تالابها و دریاچه ها ، دور زدن قانون برای حفر چاه ، متوسل شدن به دهها فشار سیاسی و اصرار بر عملکرد جزیره ای در شهرستان ها مسایلی است که بر سلامت دشت های فارس سایه وحشت انداخته است.

استفاده از آب سد و چاه در آبیاری فضای سبز شهری و هدر رفتن هزاران متر مکعب آب در فضای سبز شهری شیراز و دیگر شهرهای فارس را هر روز شاهدیم اما تصمیم قاطعی برای تغییر رویکرد توسعه فضای سبز شهری در این استان دیده نمی شود ، کارگران فضای سبز شهری هر چند کارشناس آموزش دیده در کنار دست خود دارند اما بدون هیچ اصول فنی و حرفه ای فضای سبز شهری را آبیاری غرقابی می کنند و هزاران متر مکعب آب هر روز در این فضا هرز می رود.

مراکز علمی و دانشگاهی در استان فارس تا کنون دهها برنامه سازگاری با کم آبی در این استان  ارائه داده اند اما بدون هیچ ضمانت اجرایی در شوراهای برنامه ریزی و شورای حفاظت از منابع آب این برنامه ها ارائه شده و با تغییرات مدیریتی به فراموشی سپرده شده است.

موضوع نصب کنتور های هوشمند چاه کشاورزی در استان فارس سالهاست مطرح است اما حرکت لاک پشتی این روند به قدری کند است که شاید ده‌ها سال آینده نیز اگر همچنان سفره های آب زیر زمینی در این استان رمقی داشته باشند باید بر سر این موضوع چانه زنی کرد و چشم انتظار اعتبارات بیشتر برای بهره گیری از کنتور های هوشمند بود نگاهی به این آمار کندی حرکت نصب کنتور های هوشمند را بیشتر آشکار می کند که  ۵۴ هزار چاه آبی در استان فارس وجود دارد  نصب کنتور فقط بر روی ۱۵ هزار چاه انجام شده است ، هر چند همین 15 هزار چاه نیز معلوم نیست قواعد استفاده از کنتور های هوشمند را رعایت کنند.

این پرسش همیشه مطرح بوده است که چرا وزارت نیرو در دولت های مختلف تامین کنتور های هوشمند را فقط از طریق شرکت ها و تولید کنندگان خاصی دنبال کرده است ، صنایع الکترونیک در شیراز به عنوان یکی از متولیان تولید کنتورهای هوشمند چه محدودیت هایی دارد که نمی تواند در یک اقدام تحول آفرین پاسخگوی حجم تقاضا در این عرصه باشد؟ آیا این موضوع نیز در چنبره و گیر و دار تحریم قرار دارد یا سوء مدیریت و عدم برنامه ریزی منسجم مانع از شتاب بخشی در تولید و توزیع کنتور های هوشمند است؟

بر اساس تصمیمات اخیر  دولت در استان فارس تسهیل در خرید کنتور  مورد توجه قرار گرفته و  ۱۰۰ میلیارد تومان از محل تبصره ۱۸ و  ۱۰ میلیارد تومان بلاعوض از صندوق مسئولیت اجتماعی برای کنتور هوشمند تسهیلات واگذار می شود تا کشاورزان با پرداخت ۳۰ درصد مبلغ کل، بقیه را بتوانند به صورت تسهیلات دریافت کنند. سهم آورده نقدی کشاورزان، حدود ۷ میلیون تومان می باشد و  برای کشاورزان بی بضاعت از طریق کمیته امداد امام خمینی(ره) و بنیاد برکت تسهیل گری انجام می شود.

موضوع دیگر حفر چاههای غیر مجاز پیرامون تالابهای فارس و نقش محیط زیست در حفاظت از این تالابها است ، دامنه مسوولیت حفاظت محیط زیست فارس برای جلوگیری از حفر چاههای غیر مجاز تا کجاست و آیا مسوولان محلی محیط زیست در این عرصه مسوولیتی دارند؟ چرا باید زیر گوش محیط زیست صدای دستگاههای حفار شنیده شود و عکس العملی از سوی مسوولان این دستگاه شاهد نباشیم ؟ چرا باید قانون در زمین بازی دستگاهها از این زمین به آن زمین پاس داده شود؟

پرسش بعدی در باره بهره گیری از فناوری های نو در تامین آب کشاورزی است ، تامین آب از طریق صرفه جویی بیشتر و فرهنگ سازی چه جایگاهی دارد و سازمان های مسوول و شرکت های آب در استان فارس چقدر در این عرصه کار کرده اند؟ بر اساس برنامه ریزی های انجام شده  باید ۴۰ درصد مصرف آب کشاورزی استان فارس در طول ۵ سال با روش های نوین و استفاده از فناوری کاهش پیدا کند اما آیا این موضوع فقط در حد برنامه و حرف باقی خواهد ماند؟

قصه پر غصه چاههای غیر مجاز در استان فارس سر دراز دارد ، چاه های غیر مجاز در تمامی بخش ها مخصوصا در شرایط خشکسالی و کم آبی نقش چشمگیری دارند؛چرا باید این حرف بر سر زبان ها باشد که افرادی برای حفر چاه غیر مجاز قانون را دور می زنند ، دم این و آن را می بینند و چاه حفر می کنند ، چرا بازرسی ها در این زمینه آنقدر قوی و جرایم آنقدر سنگین نیست که کسی نتواند به حفر چاه غیر مجاز حتی فکر هم نکند؟ چرا باید بشنویم که هنوز مامور سازمان آب  از محل پر شدن چاه  غیر مجاز خارج نشده چاه دوباره حفر می شود؟ براستی آیا گروههای نظارتی در این عرصه به وظایف خود به خوبی عمل کرده اند؟

اکنون همه نگاه‌ها به انتقال آب خلیج فارس به برخی از شهرها و مناطق استان فارس است ، هر چند استفاده از آب خط انتقال آب از خلیج فارس و پساب شهرها می تواند جایگزین آب سد و چاه در صنعت، معدن و آبیاری فضای سبز باشد اما پیش از آن باید آیین نامه بهره گیری قانونمند از این آب تدوین شود ، اگر قانون بر دشت های فارس و بر چگونگی مدیریت منابع آب حکفرما شود قطعا دست اندازی به منابع آب در استان فارس کمتر و کوتاه تر خواهد شد و این قصه پر غصه رو به پایان خواهد گذاشت .

مسئولان فارس در روزهای آغازین فصل داغ تابستان ۱۴۰۱ برای حفاظت از منابع آبی این استان و ضرورت توجه به این مهم به شور نشستند و از وجود ۳۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در این استان خبر دادند که در صورت پر کردن این چاه‌ها بسیاری از مشکلات کنونی کم آبی در فارس حل خواهد شد.

 ساز و کار سازگاری با کم آبی فارس چیست؟

  تجهیز چاه‌های آب فارس به کنتور هوشمند بر اساس روال کنونی ۴ دهه به طول خواهد انجامید

محمدهادی ایمانیه استاندار فارس در این نشست  با بیان اینکه ۵۴ هزار حلقه چاه در سطح این استان وجود دارد که به کنتور هوشمند مجهز نشده،افزود: با توجه به روال گذشته برای تجهیز این تعداد چاه به کنتور هوشمند ۴ دهه فرصت نیاز است که اصلا این رویه درست نیست.

وی با تعیین ضرب الاجل ۲ ساله برای تجهیز تمامی چاه های استان به کنتور هوشمند اظهار داشت: بر اساس قانون باید ۳۰ درصد سهم نصب کنتور هوشمند توسط مالکین تامین و مابقی نیز در سطح این استان از محل تسهیلات کم بهره تبصره ماده ۱۸ و مسئولیت اجتماعی و کمک های بلاعوض تامین خواهد شد.

استاندار فارس ادامه داد: حدود ۲ هزار میلیارد تومان از محل تبصره ۱۸ در اختیار استان است که امسال بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان آن برای نصب کنتورهای هوشمند اختصاص خواهد یافت.

وی با بیان اینکه نصب هر کنتور هوشمند حدود ۲۵ میلیون تومان هزینه دارد،اضافه کرد: برای ساخت این کنتورها با صنایع الکترونیک شیراز رایزنی خواهد شد تا این تجهیزات با قیمت کمتر در سطح استان تامین شود.

ایمانیه تاکید کرد: حداکثر طی ۲ سال آینده باید کار تجهیز چاه های آب استان به کنتور هوشمند به اتمام برسد و اولویت شروع کار نیز با شهرستان‌هایی که مشکلات کم آبی بیشتری دارند و یا در مجاورت تالاب های استان قرار دارند.

وی با بیان اینکه برای این اقدام از کمک کمیته امداد و سایر دستگاه‌های حمایتی نیز استفاده خواهد شد، اظهار داشت: با توجه به انجام این میزان حمایت و کمک برای نصب کنتور هوشمند کشاورزانی که اقدام به نصب این کنتورها نکنند از تمامی خدمات و حمایت های دولتی محروم خواهند شد.

در ادامه این نشست کارشناسان و مسئولان وزارت نیز و آب و فاضلاب در فارس به ارایه گزارشی از وضعیت چاه های غیرمجاز در این استان پرداخته و اعلام کردند که در سال ۱۴۰۰ هزار و ۵۴۷ و در سال جاری ۱۶۴ چاه غیرمجاز در استان فارس پر شده است.

گزارش از : نیکنام خشنودی